Lise Steegmans Vrije Tijd 21 jun 2022, 13:29

Leestijd: 6 minuten

10 dingen die je wilt weten over geveinsde zwemveiligheid voor kinderen

Een groot nadeel van de zomer is dat met al dat waterplezier ook een groot risico op de loer ligt: verdrinking. Slechts binnen een paar seconden kan een kind namelijk verdrinken, ook in een plasje van vijf centimeter. Waar kun je op letten bij zwemveiligheid voor kinderen?

De beste tip die we je kunnen geven: hou je aandacht er volledig bij.

Zwemveiligheid: het verhaal van Marc

In het dorp waar ik opgroeide, werd je iedere zomer wel een keer geconfronteerd met het verhaal over Marc. Marc was pas drie jaar oud toen hij met zijn driewieler in het zwembad van zijn opa en oma fietste. De andere aanwezigen, zijn grootouders, ouders, broertjes en wat vrienden van de familie, waren op dat moment druk bezig met de voorbereidingen voor de barbecue. Het was een zomerse avond, met spontane gezelligheid, en Marc reed vrolijk rond door de grote tuin. Het moment van onoplettendheid duurde niet lang, maar voor Marc was het te laat: hij is die dag overleden door verdrinking.

Dorpstrauma

Het was de schrik van het dorp en de nachtmerrie van zijn grootouders en ouders. Iedere zomer opnieuw kregen wij, de andere kinderen uit het dorp, het verhaal van Marc bij wijze van waarschuwing te horen. Nooit heb ik geweten wat er zich precies heeft afgespeeld en nu ik zelf met mijn kind naar het strand ga, vraag ik me af hoe een een peuter ongezien met een driewieler in een zwembad kan vallen. Ik besloot mijn tante, die nog altijd in het dorp woont en die getuige was van de ramp, te raadplegen.

“Sinds die dag weet ik dat een kind van veertien kilo kan verdrinken in de tijd die je nodig hebt om een sms’je te sturen met: ‘De barbecue is bijna klaar, tot zo!’ Dat was namelijk wat ik aan het doen was op dat moment. De andere volwassenen waren druk met het schuiven van de tafel en stoelen, het waren maar een paar seconden waarin niemand oplette, maar lang genoeg voor Marc om te verdrinken.”

Zwemveiligheid voor kinderen

Mijn tante vertelt me hoe de moeder van Marc en Marc’s opa tegelijkertijd richting het zwembad renden en met hun kleren aan in het water sprongen. Ze herinnert zich het schelle gekrijs, de huilende kinderen en de driewieler die niemand van de bodem viste. “Sindsdien realiseer ik me hoeveel misvattingen ouders kunnen hebben over waterveiligheid en zwemveiligheid voor kinderen in het bijzonder. Zeker wanneer je je bedenkt dat peuters het grootste gevaar op verdrinking lopen.”

Zwemveiligheid voor kinderen, waar moet je dan op letten? Ik vraag verder en uiteindelijk komen mijn tante en ik tot een opsomming.

Laney: ‘Negen jaar geleden maakte ik een foutje en daardoor heeft mijn kind nu watervrees’

1. De ‘sociale controle’ kan ook betekenen dat er niemand kijkt

“Op het moment dat Marc verdronk, waren er zeven volwassenen in de tuin aanwezig. Allemaal hadden we continu de kinderen en het zwembad in ons vizier, alleen op dat ene moment niet. Het gebeurde op slechts een paar meter afstand, maar het gebeurde wel en het ging zo snel.”

In 2019 bleek dat verdrinking één van de belangrijkste doodsoorzaken onder (kleine) kinderen is. De meeste ongevallen vinden plaats rond het huis, doordat kinderen bijvoorbeeld in de sloot of vijver vallen, of in een badje tijdens het spelen in de tuin of in de buurt. Verdrinken kan geruisloos gebeuren; zodra er water in de luchtwegen zit, kan een kind niet om hulp schreeuwen.

“Wij dachten dat er altijd wel iemand zou opletten, maar dat was dus niet zo.”

2. De kortste afleiding kan tot de grootste tragedie leiden

Peuters kunnen in minder dan tien seconden water in hun luchtwegen krijgen. Dat is dezelfde tijd die je besteedt aan het zoeken van zonnebrandcrème in je zwemtas of het aansteken van de barbecue. Binnen een minuut kunnen kinderen zinken en het bewustzijn verliezen. Ook in slechts een laagje water van tien centimeter.

“Toen een paar jaar geleden de reddingsbrigade ouders waarschuwde om niet op hun telefoon, maar naar je kind te kijken, had ik een herbeleving naar die dag met Marc. Het is bijna niet uit te leggen hoe snel een verdrinkingsdrama zich kan voltrekken. Ik heb ooit eens een moeder gesproken die met haar kind ín het water was, toen haar kind kopje onder ging en moeilijk boven kwam. Die moeder keek naar een overvliegend vliegtuig en kon haar zoon op tijd naar boven trekken. Maar de paniek in zijn ogen herinnerde ze zich nog.”

3. Je kunt niet van andere kinderen verwachten dat ze opletten

“Marc heeft een oudere broer, die toen vijf jaar oud was. Hij heeft het waarschijnlijk zien gebeuren. Maar waarom hij niet om hulp heeft geroepen, weten we niet. Misschien had hij de ernst niet door of misschien was hij in schok. Misschien voelde hij zich verantwoordelijk en durfde hij niet. Dat maakt ook niet uit, kinderen zijn niet staat om zoiets te overzien. De verantwoordelijkheid ligt altijd bij de volwassenen.”

4. Net zoals ieder andere vaardigheid, moet zwemveiligheid kinderen worden aangeleerd

Je kunt kinderen van een jaar nog niet leren zwemmen. Maar je kunt je kind wel vertrouwd met water leren raken en je kind leren om zichzelf te redden. Ook kun je je kind leren wat te doen wanneer iemand anders in de problemen raakt. Om die reden is het goed om al vroeg met je baby op zwemles te gaan.

5. Zwembandjes en zwemvestjes kunnen een vals gevoel van veiligheid bieden

Zwembandjes of zwemvestjes zijn geen levensreddende middelen. Het zijn in wezen speelgoed, die zorgen voor waterplezier en niet beschermen tegen verdrinking. Niets beschermt kinderen meer dan honderd procent van je aandacht.

Katy’s dochter heeft watervrees: ‘Ze durft bijna het water niet in tijdens zwemles’

6. Hoe klein of ondiep ook, water is nooit helemaal veilig

Het komt voor veel ouders als een schok dat kinderen kunnen verdrinken in slechts vijf centimeter water. Dat komt omdat het hoofd van een peuter onevenredig groter is dan zijn lichaam, waardoor het zwaar is. Als een peuter met zijn hoofd in het water komt, zal het moeilijk voor hem zijn om zijn hoofd op te tillen. En als in de neus en de mond water zit, kan het in zijn luchtwegen komen.

7. Een omheind zwembad is geen garantie voor veiligheid

“Ik ben wel eens op een camping of vakantiepark geweest waar een hekje om het zwembad heen stond. Dat lijkt op op het oog op een goede zwembadveiligheid voor kinderen, maar is niets meer dan schijnveiligheid. Mensen laten het hekje open, het poortje sluit niet goed, of een kind kruipt er onder door, er kan van alles mee gebeuren.”

8. Verwacht geen geschreeuw om hulp te horen of spetterende armen en benen te zien

Vanwege films zijn we gewend aan het beeld van zwaaiende armen, spetterende benen en hulpkreten wanneer iemand verdrinkt. Maar over het algemeen gebeurt dit veel stiller en subtieler. Een verdrinkend kind zinkt terwijl het worstelt om te blijven drijven. Vaak kan een kind niet om hulp schreeuwen en herken je de paniek in hun ogen.

9. Werk met badmeester shifts

“Sinds die dag met Marc werk ik overal waar ik kom met badmeester shifts. Of het nu met vrienden op de camping is of met de familie in een vakantiepark, er is altijd een volwassene die de badmeesterdienst heeft. Aan hem de taak om de kinderen geen moment uit het oog te verliezen. Deze taak wisselen we af zolang de kinderen in het water spelen of zich in de buurt van water begeven.”

10. Wacht nooit af

“Denk je dat een kind het moeilijk heeft in het water? Wacht dan niet af en ga er gelijk op af om te helpen. Tijd is cruciaal bij verdrinking.”

Sanne zag haar dochter van 4 bijna verdrinken: ‘Haar slippers kwamen bovendrijven’