Chiara Izelaar Gezondheid 17 mei 2019, 10:28

Leestijd: 6 minuten

Zo praat je met je kinderen over kanker

We denken er liever niet over na, maar wat nu als er iemand in de familie het slachtoffer wordt van kanker? Dan staat je hele wereld op z’n kop. Kanker heeft veel impact op de slachtoffers zelf, maar ook op de geliefden van het slachtoffers.

Ook op kleine kinderen. Daarom is het belangrijk om deze nare ziekte niet in de doofpot te stoppen, maar er juist over te praten. Maar hoe pak je dit aan? Begrijpen kinderen wel wat kanker inhoudt en hoe vertel je ze zoiets heftigs? We hopen je een handje te helpen met de volgende tips.

Wees open

Volgens het KWF krijgen 1 op de 3 mensen ooit kanker. Dit zijn 109.663 slachtoffers per jaar. Er sterven maar liefst 44.885 mensen per jaar als gevolg van deze nare ziekte. Deze cijfers zijn hard, keihard. Het gaat namelijk om meer dan alleen cijfertjes. Kanker gaat gepaard met woede, agressie, verdriet, pijn en onwijs veel onmacht. De kans is groot dat je kind veel meekrijgt van deze emoties. Wees daarom open!

Of het nu jezelf, een familielid, klasgenootje, buurkind of iemand anders die je kind vaak ziet betreft, vertel je kind wat er aan de hand is. Laat het verdrietige nieuws eerst goed doordringen, en bedenk wat de beste aanpak is om je kind op de hoogte te stellen. Ieder kind heeft een andere persoonlijkheid, dus stem het gesprek hierop af. Houd wel in je achterhoofd dat eerlijkheid het langst duurt. Kinderen vangen meer op dan je misschien denkt. Misschien overhoort je kind je wanneer je het over de situatie hebt tijdens een telefoongesprek. Of misschien ziet je kind je weleens huilen. Als kinderen niet weten wat er gaande is, gaan ze zelf een verklaring bedenken. Wie weet is je kinds’ fantasie wel veel heftiger dan de werkelijkheid.

Praat, maar wel voorzichtig

Je hoeft kanker niet mooier te maken dan het is, noem het beestje dan ook bij de naam, maar leg wel in kindertaal uit wat kanker is. Je kunt bijvoorbeeld beginnen met ‘je weet dat mama de laatste tijd vaak moe is’ of ‘je weet dat Joost al een tijdje niet meer is komen spelen’. Op deze manier kun je makkelijk doorpraten en vertellen wat er aan de hand is.

Heb het niet gelijk over ‘de dood’, als je nog niet weet of de kanker te genezen is. Geef het een – voor zover mogelijk – minder negatieve lading, houdt het zo eenvoudig mogelijk en geef niet teveel informatie tegelijk. Het is namelijk niet niets.

Let ook op de houding van je kind, als ouder zijnde weet je precies wanneer het teveel wordt. Loopt je kind weg? Geef hem of haar dan de ruimte om dit nieuws te verwerken. Na een poosje kunnen jullie de draad weer oppikken.

Denk aan de leeftijdsfase

Baby’s

Baby’s zullen aanvoelen dat er iets anders is. Wanneer jijzelf (of je partner) ziek is, zal je baby merken dat er iemand anders voor hem of haar zorgt. Het ritme verandert, en de onrust in het gezin kan ook voelbaar zijn voor je baby. Dit kan ervoor zorgen dat je kleintje vaker huilt, slechter slaapt, anders eet of vaker spuugt. Probeer het vaste ritme zo goed mogelijk aan te houden en geef je baby extra liefde en aandacht, zodat je kleintje getroost wordt.

Peuters en kleuters

Hoewel peuters en kleuters erg klein zijn, zijn zij wel degelijk vatbaar voor (emotionele) veranderingen. Je kunt je kind in kindertaal uitleggen wat er gaande is. “Oma heeft een bult in haar borst, wat de arts weg moet halen.” Leg ook uit welke veranderingen er plaats zullen vinden. Wanneer je vaker van huis zult zijn, of misschien zelf behandelingen moet ondergaan, is het belangrijk dat je kind zich hierop kan voorbereiden. Door uit te leggen wat er gaande is, zullen peuters en kleuters zichzelf bijvoorbeeld ook minder snel de schuld geven.

6 – 12 jaar

Schoolkinderen – 6 tot 12 jaar – zijn over het algemeen erg nieuwsgierig en kunnen daarom veel vragen stellen. De kans is groot dat je niet op iedere vraag antwoord kan geven. Er zijn verschillende websites voor schoolkinderen over kanker. Misschien is het fijn om hier samen doorheen te lopen, zodat je kind het gevoel krijgt dat je hem of haar serieus neemt.

Oudere tieners

Tieners vanaf een jaar of 12 zijn meer bezig met hun vriendjes dan met hun familie en kennissen. Hierdoor kan de communicatie af en toe stroef verlopen. Het lijkt misschien alsof ze geen interesse hebben in de situatie, maar de kans is groot dat ze zich geen raad weten met hun gevoel. Pubers staan erom bekend dat zij hun gevoelens vaak wegstoppen. Zorg dat je je kind betrekt bij de situatie en probeer af en toe een gesprek aan te knopen.

Lees boeken

Niet alleen websites, maar ook boeken verschaffen veel informatie over kanker. Het fijne aan boeken is dat je heel selectief kunt kiezen welk boek geschikt zou kunnen zijn voor jouw kind. Denk hierbij aan de leeftijd, maar ook aan welke type boeken jouw kindje graag leest.

Zo wordt kanker in het boek ‘Grote woorden bij kanker‘ op een kinderlijke, maar niet kinderachtige manier uitgelegd. ‘Bij de hand- Lucas‘ is een prentenboek over een mama die ziek wordt. Het prentenboek Ssst, Mama slaapt voor peuters en kleuters is gratis te bestellen via deze link. ‘Het klokhuisboek over kanker‘ biedt veel diepgang over het onderwerp voor tieners. Via deze link kun je een gratis boekje bestellen, Al met al kan (samen) lezen een goede manier zijn om je kind te informeren over kanker.

Gevoelens uiten

Wanneer je kind veel weet over de ziekte, is de kans groot dat er een grote shock ontstaat. Dit kan gepaard gaan met verdriet, woede, agressie en een machteloos gevoel. Ieder kind toont zijn of haar emoties op een andere manier. De één krijgt driftbuiten, de ander sluit zichzelf op. Het is belangrijk dat je kind het gevoel krijgt dat emoties normaal zijn en geuit mogen worden. Dit zit ‘m in veel meer dan (samen) schreeuwen en huilen. Kijk samen naar zielige films, luister naar inspirerende muziek, maak samen een kunstwerk waar jullie alle gevoelens in kwijt kunnen. Hoe dan ook, doe het op jullie manier!

Positieve associaties

Openheid, eerlijkheid en het gevoel van betrokkenheid zijn belangrijk voor ieder kind. Nu hoef je je kind natuurlijk niet naar ieder ziekenhuisbezoek mee te nemen. Maar als je dit wel doet kan dit erg verdrietig zijn. Probeer verdrietige situaties altijd af te sluiten met iets leuks. Sluit een ziekenhuisbezoek af met een ijsje, sluit eventueel en slechts nieuws af met een stevige knuffelpartij.Maar vier ook de mooie momenten samen! Sla geen verjaardagen of andere feestdagen over en vier de laatste chemokuur met een filmmarathon. Op deze manier krijgen ingrijpende gebeurtenissen en situaties positieve associaties.

Ga op je gevoel af

Het is niet gek als je met je handen in ‘t haar zit. Het leven biedt ons – helaas – geen handleiding voor hoe we met onze emoties en die van onze kinderen moeten dealen. Luister goed naar je moederhart, dat is het minste wat je kunt doen. Het is sowieso een goed idee om ervaringen van andere moeders aan te horen (of te lezen). Vraag hulp aan vrienden, familieleden en goede kennissen. Schakel je huisarts op tijd in, wie weet wat een familiegesprek met de huisarts (of maatschappelijk werker) voor jullie kan betekenen. Artsen hebben immers niet alleen ervaring met de medische kant van het verhaal, maar ook met de emoties die hierbij komen kijken. Wees niet bang om bij hen aan te kloppen, maar maak juist gebruik van hun expertise!

Heeft iemand in jouw omgeving kanker? Dan wil diegene wellicht dat je rekening houdt met deze dingen.