Redactie Opvoeden 6 mrt 2020, 12:43

Leestijd: 6 minuten

Zelfdiscipline: het geheim voor goed opgevoede kinderen

Een goed opgevoed kind: daar is eigenlijk maar één hele simpele truc voor. Het geheim? Zelfdiscipline. Leer je kind hoe hij zijn eigen gedrag kan controleren, zodat jij dat niet meer hoeft te doen.

Deskundigen beargumenteren namelijk dat je kinderen zelfdiscipline kan aanleren. Auteur van Raising Kids in the 21st Century, Robert Brooks, vertelt: “Als je jouw verwachtingen vanaf de peuterleeftijd al duidelijk maakt, beginnen zij vanzelf hetzelfde van zichzelf te verwachten.” Kinderen zijn van nature namelijk geneigd om hun ouders tevreden te stellen, daarom zullen kinderen zich op de manier waarop je ze dat hebt geleerd proberen te gedragen.

Zelfdiscipline aanleren

En er is nog beter nieuws. Want het aanleren van zelfdiscipline bij een jong kind is helemaal niet zo lastig als het klinkt. “Als je met de essentie van zelfdiscipline al rond de leeftijd van 2 jaar begint, zal je kind minder weerstand bieden én zich uiteindelijk beter gedragen”, aldus Brooks. In zijn boek beschrijft hij drie essentiële onderdelen die zullen helpen bij het in toom houden van het eigen gedrag.

1. Stel duidelijke regels

Kinderen die denken dat ze altijd maar hun zin krijgen, zijn geneigd om boos te worden of door te drammen als ze hun zin niet krijgen. Volgens de familietherapeut Hal Runkel moeten ouders daarom duidelijke grenzen stellen. “Kinderen die begrijpen dat er duidelijk gedefinieerde grenzen gelden, leren beter om grenzen te respecteren en hoe zij zichzelf moeten reguleren”, zegt Runkel.

• Vertel je kind het waarom van de regels

Je hoeft je kinderen echt geen uitgebreide verklaringen te geven waarom je bepaald gedrag van hen verwacht. Maar het is wel handig als je kind begrijpt dat er eenvoudige redenen voor jouw regels zijn. Hij zal daarom beseffen dat de regels niet willekeurig zijn, waardoor hij zich eerder aan de regels zal houden. Zeg bijvoorbeeld: ‘Je moet om acht uur naar bed, omdat je lichaam veel slaap nodig heeft om sterk en gezond te blijven’.

• Geef complimenten

Volgens auteur Koening van Smart Discipline is het belangrijk om complimenten te geven. “Of het nu gaat over het opmaken van het bed, of dat hij zijn zusje laat spelen met haar blokken: zorg ervoor dat je het succes van je kind viert”, zegt de auteur. Zeg bijvoorbeeld: ‘Wat goed van je dat je de regel onthouden hebt en dat je je bed uit jezelf bent gaan opmaken. Ik ben er trots op dat je je zo goed gedraagt!’

• Houd jezelf aan de regels

Oké, fair enough. Als je wilt dat je kinderen zich aan de regels houden, moet je dat zelf natuurlijk ook doen. Hang dus je jas aan de kapstok als je thuis komt, zet gebruikte borden in de vaatwasser of schreeuw niet meteen als je gefrustreerd bent. Volgens de auteur van Discipline without Distress, Judy Arnall, laat je als ouders op die manier zien dat jij net als je kinderen ook de regels volgt. “Als kinderen zien dat jij je goed gedraagt, willen zij hetzelfde doen”, aldus de schrijver.

• Ontwikkel een geweten

Als een jong kind zich schuldig voelt omdat hij jouw regels niet opgevolgd heeft, probeer dan niet onmiddellijk zijn ongemakkelijke gevoel weg te nemen. Een klein beetje schuldgevoel is een belangrijk onderdeel om te leren hoe je goed en kwaad kan beoordelen. Gebruik het schuldgevoel juist als een kans om hem iets te leren. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik weet dat je je schuldig voelt. We maken allemaal fouten, en proberen gewoon om te leren hoe je het de volgende keer beter kan doen’.

2. Motiveer probleemoplossende vaardigheden

Een van de belangrijkste redenen waarom kinderen zich misdragen is omdat zij zich gefrustreerd en machteloos voelen. Brooks vertelt: “Als je kinderen de tools geeft die ze nodig hebben om dingen op hun eigen manier zelf uit te zoeken, zullen ze zich beter gedragen. Kinderen kunnen dan beter voor zichzelf zorgen en zullen niet iedere keer als ze met een uitdaging worden geconfronteerd tegen je schreeuwen.”

• Laat je kind beslissingen nemen

Geef kinderen de mogelijkheid om keuzes te maken zodra ze oud genoeg  zijn. Vraag bijvoorbeeld: ‘Welk tussendoortje wil je mee naar school: een appel of een kaasstengel?’. Zodra kinderen met deze kleine beslissingen om kunnen gaan, kan je het naar een hoger niveau tillen. Als je kind bijvoorbeeld met zijn zus vecht, stel dan de vraag: ‘Hoe gaan jullie dit oplossen?’. Dit werkt veel beter dan ‘Niet doen!’ te schreeuwen. Je zult je verbazen over de manier waarop ze zelf met oplossingen komen.

• Stimuleer opnieuw proberen

Natuurlijk gaat alles een stuk sneller als je zelf iets voor je kind doet. Maar het is juist belangrijk om kinderen zelf dingen te laten doen, zonder dat jij hen helpt. Of het nu gaat om bed opmaken, een band oppompen of sokken sorteren: laat kinderen het zelf doen! Lukt iets niet? Dan gewoon opnieuw proberen!

• Laat je kind nadenken over oplossingen

Laat je kind zelf antwoorden op zijn vraag vinden. Als je kind jou een vraag stelt over hoe hij iets moet doen, antwoord dan met een wedervraag: ‘Wat denk je dat je moet doen?’. Een dergelijke reactie zal uiteindelijk hem het vertrouwen geven in zijn eigen vermogen om dingen uit te zoeken.

3. Leg nadruk op empathie

Speel jij ook (te) vaak scheidsrechter omdat je kind bijvoorbeeld zijn speelgoed weigert te delen met zijn vriendje? Dat is volgens professor Steven E. Curtis niet heel gek. “Kinderen worden geboren met de overtuiging dat de wereld om hen draait”, zegt Curtis. “Dus hoe eerder je hen helpt te begrijpen dat iedereen gevoelens en emoties heeft, des te kleiner de kans dat zij zich expres op een manier gedragen om anderen te irriteren of te kwetsen.”

• Complimenteer lieve daden

Lisa Aaron, kinderpsychiater uit New York, zegt: “Elke keer dat je kind voor iemand anders respect toont, moet je de poging van je kind met een eenvoudig verhaal versterken. Stel je kind leent zijn jas uit aan een vriendje, dan kan je hem bijvoorbeeld het volgende compliment geven: ‘Wat aardig van je dat je je jas aan je vriend uitleent. Hij had het namelijk zo koud’.”

• Stel vragen

Bij jonge kinderen heeft het niet zoveel zin om empathie uit te leggen. Je kan wel proberen om kinderen na te laten denken over de gevoelens van anderen. Professor Curtis zegt: “Je kan aan kinderen van jonge leeftijd vragen stellen zodat zij hun bewustzijn verhogen. Bijvoorbeeld, je kind vindt het niet goed dat zijn vriendje met zijn speelgoed speelt. Vraag dan bijvoorbeeld: ‘Hoe denk je dat Fedde zich voelt als jij je spullen niet met hem wil delen?’.”

• Help je kind met het lezen van lichaamstaal

Een van de belangrijke manieren waarop we empathie ontwikkelen, is lichaamstaal interpreteren. Geef kinderen bijvoorbeeld aanwijzingen: ‘Zag je hoe tante Margaret keek toen jij je koekje met haar deelde? Heb je gemerkt dat ze glimlachte? Ze vond het zo lief van je!’. Op die manier leert je kind zich bewust te zijn van de invloed van zijn eigen gedrag op andere mensen.

Bron: Parents.com

Lees ook:

Opvoeden: deze 3 simpele (dagelijkse) dingen zorgen voor gelukkige kinderen