Lise Steegmans School 2 mrt 2022, 14:46

Leestijd: 3 minuten

Wat is Freinet-onderwijs? Alles wat je wilt weten over deze onderwijsvorm

Weg met de droge lesboeken, op naar de belevingswereld van kinderen. Dat was hoe Célestin Freinet over het onderwijs dacht. Samen met zijn vrouw sleutelde hij jarenlang aan een nieuwe onderwijsvorm, die inmiddels internationaal bekend is als Freinet-onderwijs. Wat maakt deze onderwijsvorm zo bijzonder?

We verklappen alvast: bij de onderwijsvorm Freinet hebben kinderen een grote zeggenschap over de dagindeling.

De leefwereld van kinderen als vertrekpunt

Het Freinet-onderwijs hecht namelijk veel waarde aan de ervaringen en belevingen van de leerlingen als vertrekpunt voor het onderwijs. Hierbij mogen leerlingen zelf aangeven waar ze meer over willen leren. Op deze manier tonen ze initiatief en maken ze daar samen met de leraar een plan voor. Hierdoor kunnen de leerlingen op een experimentele manier zoeken, ontdekken en leren.

Wat is daltononderwijs? Alles wat je wilt weten over deze onderwijsvorm

Dat brengt ons overigens ook bij de andere kernwaarde van Freinet: in de klas heerst geen hiërarchie maar een democratie. Door bijvoorbeeld kringgesprekken bespreken de leerlingen samen wat ze hebben geleerd en wat ze nog meer willen leren.

Freinet-onderwijs sinds 1926

Célestin Freinet groeide op in een klein boerendorpje in het zuiden van Frankrijk. Naar school gaan deed hij niet graag en als je hem zocht, dan vond je hem buiten. Want spelen in de natuur, ravotten in de rivier, dat deed Célestin Freinet het liefst. Hij wilde graag leraar worden en studeerde in 1920 af als onderwijzer. Hij ging lesgeven, eveneens op een kleine dorpsschool in het zuiden van Frankrijk, in het dorpje Le Bar-Sur-Loup. Daar schrok hij van de stand van zaken. Er waren weinig leermiddelen, overvolle klassen en ongemotiveerde kinderen. Het klassikale onderwijs, gestuurd vanuit het abstract-intelligente, dat moest anders kunnen.

Om die reden gooide Célestin Freinet het roer om. Boeken dicht, deuren open en naar buiten. Samen met zijn leerlingen trok hij de natuur in en bezocht hij plaatselijke bakkers en boeren om samen met de leerlingen te kijken hoe ze aan de slag gingen. Hij ontdekte al snel dat zijn leerlingen wél degelijk leergierig waren, veel vragen stelden en dingen wilden leren.

Drukpers

Eenmaal terug in de klas moesten de leerlingen hun bevindingen, ontdekkingen en ervaringen vastleggen in verslagen en tekeningen. Célestin Freinet was namelijk een groot bewonderaar van de drukpers. Hierdoor kon hij zijn leerlingen de kracht van het geschreven woord laten inzien. Bovendien is de drukpers een vorm van vrije meningsuiting, een belangrijke waarde van Freinet-onderwijs.

Zelf voegde hij nog meer context aan de bevindingen, ontdekkingen en ervaringen toe, door meer informatie te verstrekken. Hierdoor sprak datgeen wat op dat moment in het dorp leefde direct tot de verbeelding. Gaandeweg liet Freinet zich inspireren door andere onderwijsvormen, zoals die van Maria Montessori. Samen met zijn vrouw Elise, met wie hij in 1926 trouwde, startte hij een schooltje waar ze hun visie verder konden uitwerken en bijschaven. Uiteindelijk ontstond hieruit de internationale Freinet-beweging.

Freinet-onderwijs in de praktijk

Dit is het Freinet-onderwijs in de praktijk:

• De eigen leefwereld van de kinderen is het vertrekpunt van het onderwijs.
• Kinderen zijn heel verschillend en vertellen elkaar daarover via verslagen en tekeningen.
• De bijbehorende teksten zijn het uitgangspunt voor taalactiviteiten.
• Kinderen mogen experimenteel handelen, (onder-)zoeken en ontdekken. Dit gebeurt in plaats van vooraf uitleg krijgen over hoe iets in elkaar zit. Freinet noemde dit ‘levend leren’.
• De schooldag begint met een klassenvergadering, die plaatsvindt in een democratische setting, bijvoorbeeld een kringgesprek.
• Tijdens die democratische vergadering worden er werkafspraken en een programma van uur tot uur gemaakt.
• De leerkracht brengt structuur en diepte in het geleerde aan.
• De leerkracht en de leerlingen zorgen er samen voor dat er zinvol gewerkt wordt: er wordt niets voor niets uitgezocht.
• Op het eind van de dag is er een terugblik en bespreking van de punten die de kinderen en leerkracht gedurende de dag hebben opgeschreven.

Wil je ook meer weten over andere onderwijsvormen? Je kunt hier alles lezen over Jenaplanscholen, Montessorischolen en Integraal Kindcentrum.

Alles over speciaal onderwijs en cluster 1, 2, 3 en 4 scholen