Wilma Groothuis Opvoeden 12 apr 2025, 09:04

Leestijd: 4 minuten

Hoe merk je of je kind verwend is? Orthopedagoog geeft antwoord

Misschien heb je het als kersverse ouder al eens gehoord: ‘Je baby niet gelijk oppakken als hij huilt, dan verwen je hem.’ Die opmerkingen vond ik altijd maar raar: je kan je baby toch helemaal niet verwennen als hij nog zo klein is? Maar dat zette mij wel aan het denken: vanaf wanneer kan je een kind wel verwennen? En hoe merk je dat?

Dit vroeg ik aan orthopedagoog Loes Waanders.

Kun je een baby verwennen?

“Een jonge baby kun je inderdaad niet verwennen”, aldus Waanders. “Het is juist belangrijk om sensitief en responsief te reageren op de signalen van je baby. Huilen is namelijk zijn enige communicatiemiddel. Door te reageren, geef je veiligheid: je leert een kind dat er iemand is wanneer hij iemand nodig heeft. Door veel van dit soort ervaringen op te doen, voelt een kind zich veilig, creeer je voorspelbaarheid en dit verterkt de hechting en draagt uiteindelijk juist bij aan zelfstandigheid.”

Elke ouder heeft vast weleens de opmerking ‘gewoon even laten huilen’ gehoord. Is het verkeerd om je baby al snel op te pakken als hij huilt? Waanders: “Nee, dat is juist goed. Een baby wordt namelijk geboren zonder het vermogen tot zelfregulatie (jezelf kalmeren bij oplopende stress). Door de nabijheid, geruststelling en het fysieke contact leert hij dat de wereld voorspelbaar en veilig is. Er bestaat niet zoiets als een kind teveel knuffelen.”

En een oudere baby?

En als je baby wat ouder is en steeds meer leert, kan je hem nog steeds niet vewennen? “Verwennen veronderstelt manipulatief gedrag en dat vermogen ontwikkelt zich pas veel later”, legt Waanders uit. “Je baby zoekt nabijheid uit basisbehoefte, geen strategie. Reageren op signalen geeft juist een veilige hechting, basisvertrouwen en emotionele stabiliteit. Wat wel kan, is dat een baby went aan bepaalde routines, dat is logisch.”

Verwend worden is volgens de orthopedagoog iets anders dan dat een kind merkt dat bepaald gedrag leidt tot een bepaalde reactie bij een ander. “Het is goed om te realiseren dat je altijd kan besluiten om een andere keuze te maken. Als je bijvoorbeeld merkt dat het teveel van jou vraagt of als jouw kind niet echt overstuur is, maar er een andere behoefte onder zit, bijvoorbeeld nabijheid. Het is niet zo dat een kind ‘manipulatief’ is en het bewust doet. Hij leert simpelweg door de ervaringen die hij meemaakt.”

Vanaf wanneer kan je een kind verwennen?

Dat je een baby niet kan verwennen, is dus logisch. Maar vanaf wanneer kan je een kind dan wel verwennen? Waanders: “Als je het hebt over verwennen, dan gaat het vaak over dat grenzen onvoldoende zijn aageven, waardoor je het kind teveel geeft van dat wat nodig is. Denk aan vrijheden waar het nog niet mee om kan gaan, zoals zelf de bedtijd bepalen. Of je geeft teveel, wat de ontwikkeling belemmert, denk aan teveel snoep geven.”

Wat de orthopedagoog wel wilt meegeven, is dat je een kind nooit teveel liefde kan geven. “Met verwennen gaat het om andere dingen, zoals teveel snoep geven, wat de gezonde groei belemmert. Of teveel taken van je kind overnemen, bijvoorbeeld altijd het brood smeren, terwijl hij 10 jaar (of ouder) is. Het kind weet daardoor niet hoe het zelf moet of wil het ook niet zelf doen.”

Daarnaast gaat het er vaker over dat er een bepaalde frustratie wordt vermeden, waardoor het kind belangrijke leermomenten mist. Waanders: “Denk aan een 15-jarige die zelf het werk afbelt en daardoor doorzettingsvermogen om iets zelf te doen misloopt. Of het omgaan met tegenslag, als je bijvoorbeeld nooit ‘nee’ zegt als je kind een koekje wilt.”

Hoe merk je of je kind verwend is?

Volgens Waanders merk je dat je kind verwend is voornamelijk op twee manieren: “De eerste is dat grenzen stellen lastig wordt. Je merkt bijvoorbeeld dat je kind zijn gedrag aanpast na het stellen van een grens. Hij gaat bijvoorbeeld hard huilen of hij wordt boos. De tweede is als het gaat om een structureel patroon. Een kind kan ook incidenteel een keer huilen als hij geen koekje krijgt, omdat hij bijvoorbeeld moe is. Het is anders als je ziet dat het een patroon wordt.”

En wanneer moet je er iets aan doen volgens de orthopedagoog? “Als je een patroon ziet en als er op de lange termijn nadelen aan zitten. Veel snoepen betekent een slecht gebit, wat weer voor overgewicht kan zorgen. Het is misschien lastig om het te herkennen, maar zoom dan even uit: help ik mijn kind hiermee of ontneem ik hem misschien waardevolle leerervaringen, zoals omgaan met teleurstellingen, grenzen, tegenslag, doorzetten, etc. Dan heb je vaak je antwoord wel.”

Verwende kinderen door gentle parenting? ‘Kijk goed naar de huidige jeugd’