Redactie School 4 jun 2021, 14:29

Leestijd: 4 minuten

Hij / zij maakt het verschil. Waarom goede docenten belangrijk zijn

Goed onderwijs is de basis voor een betere samenleving. In de klaslokalen krijgen jongeren immers de bagage die nodig is om het beste uit zichzelf te kunnen halen. Op school leer je niet alleen lezen, schrijven en rekenen, maar belangrijker nog, ook sociale vaardigheden, zelfvertrouwen opbouwen en het leren stellen van kritische vragen. Ofwel, waarom goede docenten belangrijk zijn.

Waarmee staat of valt goed onderwijs?

Niet zo gek dat een variant op ‘beter onderwijs’ in de partijprogramma’s van vrijwel elke politieke partij. Maar wat zorgt nou voor dat betere onderwijs? Kleinere klassen en beter geschoolde docenten, zegt de één. Meer extra-curriculaire activiteiten en andere vakken, zegt de ander. Toch is er volgens onderwijsonderzoeker John Hattie maar één ding dat er écht toe doet.

Leraar is cruciaal

Hattie is een Nieuw-Zeelandse hoogleraar die de afgelopen twintig jaar vrijwel elk wetenschappelijk onderzoek over onderwijs bestudeerde. Zo nam hij ruim 65.000 onderzoeken met data van 250 miljoen leerlingen onder de loep. In een interview met dagblad Trouw onthulde hij de belangrijkste les die hij daaruit leerde: “de leraar is de cruciale factor die het verschil kan maken.”

Daar zit wat in. Als ik terugdenk aan mijn schooltijd herinner ik me weinig over grammaticaregels, staartdelingen en breuken. Wel weet ik nog precies wie meester Wiebe en mevrouw Quist waren. Vaak zijn het de leraren die hun vak met passie over kunnen brengen die indruk maken. Of docenten die iets in je zagen wat anderen (soms zelfs inclusief jezelf) niet zagen. Wie er voor de klas staat, kan op die manier een enorme impact hebben op iemands leven. Misschien is dat ook een van de redenen waarom het veel leerlingen zo zwaar is gevallen, de lockdowns.

Het is lastig om de vinger te leggen op wat een leraar nu precies goed maakt. Daar bestaat simpelweg geen eenvoudig recept voor. Wat Hattie wel weet? “Het leraarschap is een vak, niet iets dat je doet op gevoel en routine. Niet elke leraar heeft het recht om les te geven zoals hij dat wil. Zoals ook niet iedere piloot het recht heeft om te vliegen hoe hij wil. Er zijn dingen die we wel en niet zouden moeten doen in de klas.”

Goed luisteren, veiligheid en gelijke behandeling

Wel doen: goed luisteren en veel ruimte creëren voor groepsdiscussies. “Niet omdat wat leerlingen te melden hebben per definitie super-interessant is, maar omdat je er dan achter komt of wat jij als leerkracht wilde overbrengen ook daadwerkelijk is geland, of er vooruitgang is geboekt,” aldus Hattie. Docenten hebben vaak de neiging om snel in te grijpen en discussies weer de juiste kant op te sturen, maar juist wanneer je als docent je mond houdt, hoor je de invloed van je onderwijs.

Volgens Hattie meet je goed onderwijs niet aan hoeveel leerlingen hun werk op tijd af hebben en hoe ze zich gedragen in de klas. “Onderwijs werkt pas echt als kinderen het leuk vinden om uitgedaagd te worden, als ze durven aan te geven wat ze niet begrijpen, als ze iets willen leren, als ze fouten durven te maken. Daarvoor is enorm veel vertrouwen nodig. Veel leerlingen durven niet hardop te denken. Niet zo gek: kinderen kunnen keihard zijn tegen elkaar. Je moet als leraar rechtvaardig zijn en een klimaat scheppen waarin het niet erg is om fouten te maken. Uit onderzoek blijkt dat leerlingen gelijke behandeling het allerbelangrijkst vinden.”

Je hebt elkaar nodig

Meer vertrouwen van de leerlingen dus. En meer vertrouwen is ook bij docenten zelf belangrijk. “Pas als leraren discussiëren over wat zij doen in de klas, samen lessen voorbereiden en bij elkaar in de klas kijken verbetert het onderwijs op de hele school. In het onderwijs hebben we de neiging om te denken dat iedere leraar overal goed in moet zijn, maar je hebt elkaars kennis, ideeën en advies nodig,” zegt Hattie.

In dat licht kun je je afvragen of wij hier in Nederland de juiste discussie over onderwijs voeren. Het gaat vaak over het opleidingsniveau van docenten of de inhoud van het curriculum. En dat terwijl onderzoek uitwijst dat meer of hogere diploma’s helemaal niet leiden tot beter onderwijs, aldus Hattie. “Belangrijker dan de inhoud van het onderwijs is wat mij betreft de diepgang in het onderwijs,” zegt hij.

Volgend schooljaar kan dat hopelijk weer allemaal gewoon in de klas. Want leraar blijft een prachtig vak.

Dit artikel verscheen eerder op Bedrock.

Zij-instromen als antwoord op het lerarentekort? Dit zijn de eisen waar je aan moet voldoen