Lise Steegmans School 4 mrt 2022, 11:54

Leestijd: 3 minuten

Wat is het onderwijs van de vrijeschool? Alles wat je wilt weten over deze onderwijsvorm

Waar Helen Parkrust de grondlegger is van het Dalton-onderwijs en Célestin Freinet de onderwijsvorm Freinet bedacht, staat Rudolf Steiner aan de voet van de vrijeschool. Hij is de grondlegger van de antroposofie. Hierbij wordt gekeken naar ‘het leven, de ziel en de geest’. Voor het onderwijs van de vrijeschool is dat vertaald naar hoofd, hart en handen. Wat houdt dit precies in?

Lezen, rekenen, schrijven en spellen. Dat zijn vakken die je met je hoofd doet. Bij de vrijeschool is die component niet belangrijker dan de andere twee componenten: hart en handen. Want van voelen, bewegen en beleven leer je minstens zo veel.

Vrijeschool onderwijs: hoofd, hart en handen

Concreet betekent dit dat bij het onderwijs van de vrijeschool de ontwikkeling van het kind (denken, voelen en handelen) centraal staat. Naast het opdoen van rationele kennis (lezen, schrijven en rekenen) hecht deze onderwijsvorm ook veel waarde aan de ontwikkeling van creativiteit en verbinding met de natuur. Persoonlijke en geestelijke ontwikkeling zijn dus even belangrijk als het vergaren van rationele kennis. De vrije keuze van de mens staat centraal, want volgens de antroposofie zijn “we zelf verantwoordelijk voor hoe we ons leven vormgeven”.

De vrijeschool sinds 1923

In 1919 kreeg Rudolf Steiner in het Duitse Stuttgart de leiding over de Freie Waldorfschule. Deze school was opgezet door fabrikant Emil Molt, eigenaar van de sigarettenfabriek Waldorf-Astoria. Hij wilde hiermee arbeiders en directeuren nader tot elkaar brengen. Aan Steiner de taak om hier een pedagogische draai aan te geven. De pedagogiek die Steiner hiervoor ontwikkelde vormt de grondslag voor de wereldwijde freie waldorfschulen, waar de term vrijeschool van is afgeleid.

Wat is Montessori-onderwijs? Alles wat je wilt weten over deze onderwijsvorm

Nu denk je misschien dat het woord ‘vrij’ suggereert dat de leerlingen op de vrijeschool alle vrijheid hebben en zijn vrijgesteld van autoriteit. Dat is niet het geval. De vrijeschool kent juist duidelijke structuren en ritmes in de klas, in het onderwijs en in de gehele leerlijn. ‘Vrij’ verwijst hier naar ‘vrij van overheidsbemoeienis’. Hiermee wordt bedoeld dat leraren en vrijescholen voldoende ruimte hebben om vanuit hun eigen pedagogisch-didactische visie invulling te geven aan het onderwijs. Daarmee past de vrijeschool binnen het traditioneel vernieuwingsonderwijs. Hierbij staan de ontwikkelingsmogelijkheden van het individuele kind centraal.

In 1923 richtte Steiner in samenwerking met de Nederlandse Antroposofische Vereniging de eerste antroposofische school in Nederland op. Dat is De Vrijeschool in Den Haag, die nog steeds bestaat. Daarna volgde de Amsterdamse Geert Groote School in 1936. In 2021 waren er in Nederland in totaal 120 vrijescholen: 94 vrijescholen in het primair onderwijs en 26 vrijescholen in het voortgezet onderwijs.

De vrijeschool in de praktijk

Misschien klinkt het allemaal nog een beetje abstract. Dus hoe werkt het vrijeschool onderwijs in de praktijk?

• Het antroposofische mensbeeld, ook wel ‘menskunde’, staat centraal.
• De dag verloopt volgen een vaste indeling: de eerste uren krijgen de kinderen periodeonderwijs en daarna krijgen ze oefenuren.
• Tijdens de periode-uren krijgen leerlingen gedurende een aantal weken hetzelfde vak, zoals een bepaald onderdeel van rekenen of taal.
• Tijdens oefenuren krijgen leerlingen de andere schoolvakken aangeboden, net als in het reguliere basisonderwijs.
• Naast periode-uren en oefenuren zijn er ook vaklessen en kunsturen, zoals schilderen, tekenen en muziek.
• Ook krijgen leerlingen ruimte voor toneel, natuur, techniek en handvaardigheid.
• Ook beweging staat centraal in het onderwijs van de vrijschool. Om die reden komen euritmie en gymnastiek komen terug in bijna alle lessen. Euritmie is een bewegingsvorm waarin klank, ritme en woord samenkomen. Zo zullen kinderen tijdens taal-en rekenlessen bijvoorbeeld klappen, lopen en dansen. De gedachte hierachter is dat bewegen gezond is en het de aanmaak van verbindingen in de hersenen bevordert.
• De leraar verhuist met de kinderen mee naar de volgende jaargroep. Leerlingen hebben de gehele lagere schoolperiode dezelfde leraar.

Wil je ook meer weten over andere onderwijsvormen? Je kunt hier alles lezen over Jenaplanscholen, Montessorischolen en Integraal Kindcentrum.

Vrijescholen.nlTrouwOnderwijsconsument