Marleen Staal Mentale gezondheid 1 mrt 2021, 12:18

Leestijd: 7 minuten

“Is autisme erfelijk?” En nog 9 vragen die elke ouder heeft over autisme

Autisme (ASS) is een stoornis die niet altijd direct zichtbaar is. Toch kan deze stoornis al op jonge leeftijd worden ontdekt bij kinderen. Er bestaan vele vormen van autisme en bij ieder kind uiten de symptomen zich op een eigen manier. Wij beantwoorden de door ouders meest gestelde vragen over autisme.

Hoewel je lang niet altijd aan mensen kan zien of ze autisme hebben, betekent dit niet dat er van binnen niet ontzettend veel gebeurt. Sterker nog, juist de prikkels van buitenaf zorgen er bij kinderen (en volwassenen) met autisme voor dat ze aan de binnenkant te veel moeten verwerken. In de hersenen om precies te zijn. Of zoals de NVA (de Nederlandse Vereniging voor Autisme) zegt ‘autisme is een andere manier van denken’. Maar wat houdt dat nou precies in? Deze vragen (én antwoorden) maken het duidelijker.

Vragen over autisme

Deze negen vragen over autisme gaan bij veel ouders weleens door het hoofd.

1. Wat is autisme?

Autisme is een verzamelwoord voor bepaalde gedragskenmerken die ervoor zorgen dat het handelen en denken van iemand in de war wordt geschopt. Dat kan ervoor zorgen dat sociale activiteiten zoals naar school gaan en met vriendjes spelen een stuk lastiger worden. Communiceren en interactie worden bemoeilijkt doordat prikkels te sterk binnenkomen. Alle stukjes informatie die een kind met autisme binnenkrijgt, worden anders verwerkt door de hersenen en dus zal hij of zij ook anders op een situatie reageren dan leeftijdsgenootjes zonder deze stoornis. Als je autisme hebt dan ben je overgevoelig voor alle prikkels die binnenkomen via je zintuigen.

2. Is autisme te genezen?

Vooralsnog is autisme niet te genezen. Wel kun je autisme met de juiste hulp en zorg goed behandelen. Het NVA vertelt dat er onlangs onderzoek is gedaan door wetenschappers van de Universiteit van North Carolina. Volgens hen zouden kinderen met autisme een afwijkende ontwikkeling in het brein hebben door een mutatie in een molecuul waardoor het enzym UBE3A altijd actief is. Een ingewikkeld verhaal voor de leek, maar het is volgens het NVA een belangrijke stap in de wetenschap, omdat dit enzym waarschijnlijk ook weer kan worden ‘uitgezet’.

20x vroege tekenen die op autisme (ASS) bij je kind kunnen wijzen

3. Wat zijn de symptomen van autisme?

Hoewel autisme bij elk kind op een andere manier tot uiting kan komen, zijn er wel bepaalde symptomen waaraan je kunt herkennen of jouw kind misschien deze stoornis heeft. Er kan sprake zijn van een Autisme Spectrum Stoornis als je kind:

• niet goed tegen verandering kan
• niet weet wat te doen in een situatie waarin iets van hem of haar wordt verwacht
• heel erg hangt aan routine en daarvan liever niet afwijkt
• bang is in situaties die hij of zij niet kent
• moeite heeft met non-verbale communicatie en emoties. Denk hierbij aan gezichtsuitdrukkingen en gebaren.
• het lastig vindt om contact te maken met anderen
• Bijna obsessief omgaat met een hobby of een sterke interesse heeft in één bepaald persoon of onderwerp

Behalve deze symptomen, zijn er ook wat algemenere kenmerken die te maken kunnen wijzen op een vorm van autisme.

Wanneer je kind bijvoorbeeld:

• enorm goed inzicht heeft in technische zaken
• waarde hecht aan eerlijkheid
• heel erg loyaal is
• een sterk analytisch vermogen heeft
• oog heeft voor de allerkleinste details

4. Waar kan mijn kind een test doen voor autisme?

Autisme kun je niet detecteren met een bloed- of DNA-test. Ook hersenscans of ander lichamelijk onderzoek zal niets opleveren en geeft geen antwoord op de vraag of je kind autisme heeft of niet. Er is in de loop der jaren wel veel onderzoek gedaan naar autisme en hoe het ontstaat, maar vooralsnog is het onbekend waarom sommige kinderen wel en anderen geen autisme hebben.

5. Wanneer kan je autisme vaststellen?

Omdat autisme niet met een test kan worden vastgesteld, is het lastig om te bepalen wanneer er sprake is van deze stoornis. Daarom zijn de symptomen (zie het kopje “Wat zijn de symptomen van autisme?”) belangrijk om in de gaten te houden. Wanneer je bij je kind veel van deze kenmerken kan afvinken, is het verstanding om eens langs de huisarts te gaan. Hij of zij kan jullie doorverwijzen naar een psycholoog die de diagnose na onderzoek kan stellen.

6. Hoe kan je autisme behandelen?

Kinderen met autisme kunnen op jonge leeftijd al tegen verschillende problemen aanlopen. Vaak is er namelijk niet alleen sprake van autisme, maar gaan de klachten ook gepaard met andere aandoeningen zoals ADHD of een angststoornis. Omdat het lastig kan zijn om hiermee om te gaan, is het belangrijk om, wanneer er bij kinderen autisme is vastgesteld, zo snel mogelijk een behandelplan op te stellen.

Vaak bestaat een behandeling uit begeleiding voor ouders om hun kind spelenderwijs sociaal gewenst gedrag aan te leren. Omdat bij jonge kinderen vaak problemen ontstaan op andere gebieden, zoals slaap, eten en cognitieve ontwikkeling, is professionele hulp van groot belang. Voor de overige gezinsleden kan het hebben van een kind, broertje of zusje met autisme een flinke stempel drukken op de dagelijkse gang van zaken. Daarom bestaan er verschillende vormen van gezinsbegeleiding en cursussen voor broertjes of zusjes. Je kunt vaak met je huisarts overleggen welke instanties in jouw stad hierbij kunnen helpen.

Moeder: ‘Wat ik achteraf anders had willen doen toen mijn dochter met autisme nog kind was’

7. Wat heeft autisme met eetproblemen te maken?

Autisme gaat regelmatig hand in hand met problemen rondom eten en drinken. Denk hierbij aan zeer selectief omgaan met bepaalde soorten eten en drinken, het niet herkennen van het hongergevoel of juist verzadigingsgevoel, overgevoelig zijn voor structuur en het ontwikkelen van vreemde eetpatronen.

De oorzaak van dit alles kan liggen bij bijvoorbeeld de sensorische verwerking van informatie. Je kind kan daardoor problemen hebben met het niet goed ervaren van de smaak, maar ook de geur en structuur van eten. Ook overmatig eten of problemen met het aan tafel blijven zitten kunnen behoren tot eetproblemen.

Gelukkig bestaat er voor dit soort situaties specifieke en deskundige begeleiding.

8. Welk vormen van autisme bestaan er?

Omdat autisme bestaat uit heel veel verschillende vormen, spreekt men ook wel van een autisme spectrum stoornis (afgekort ASS). Hieronder vallen:

• Autistische stoornis
• PDD-NOS
• Syndroom van Asperger
• Multiple complex Development Disorder

Autistische stoornis

Wanneer kinderen een autistische stoornis hebben, kunnen ze vaak niet goed communiceren. Deze vorm van autisme is vaak de meest heftigste. Daardoor kan een kind agressief raken of juist enorm hyperactief. Daarnaast kan er ook sprake zijn van tics of andere dwangmatige handelingen. In het uiterste geval is een autistische stoornis zo ernstig, dat een kind verstandelijk beperkt is.

PDD-NOS

Ook kinderen met PDD-NOS hebben moeite met zich te uiten en kunnen lastig communiceren, maar dit is in mindere mate dan bij een autistische stoornis.

Syndroom van Asperger

Een kind met het Syndroom van Asperger loopt geen achterstand op in de ontwikkeling. Zowel praten en leren, vormen beiden geen probleem, maar het zit hem wel in hoe ánderen communiceren. Het is voor kinderen met het Syndroom van Asperger lastig te begrijpen wat iemand denkt en voelt of probeert te zeggen. In tegenstelling tot mensen die een autistische stoornis hebben, willen kinderen met het Syndroom van Asperger wel graag vrienden maken.

Multiple complex Development Disorder

Verwant aan PDD-NOS is McDD. Hierbij heeft het kind last met het reguleren en onder controle houden van zijn of haar emoties. Daardoor is het ook lastig om zich te kunnen verplaatsen in de emoties van een ander. Kinderen met McDD kunnen vaak de realiteit en hun fantasie moeilijk uit elkaar houden.

9. Naar welke school kan mijn kind met autisme?

Kinderen met autisme kunnen in principe naar elke school die jij als ouder voor ogen hebt. Toch zijn er wel een paar aandachtspunten waar je aan moet denken bij het kiezen van de juiste school. Jouw kind zal wellicht wat meer begeleiding nodig hebben en niet elke school biedt dit aan.

Behalve begeleiding, is ook structuur een belangrijke factor bij het kiezen van het juiste soort onderwijs. Sommige ‘gewone’ scholen hebben een speciaal traject voor kinderen met autisme of andere gedragsstoornis. Het is helemaal aan jou als ouder of je kiest voor speciaal onderwijs of een reguliere school. Vergelijk alle extra’s die een school jouw kind kan geven. Om toegelaten te worden tot het speciaal onderwijs heeft je kind een toelaatbaarheidsverklaring nodig. Dit vraagt de school in kwestie voor je aan bij het samenwerkingsverband.

Moeder: ‘Ik vind het fantastisch om mijn tiener met autisme op te voeden’