Redactie Lichaam 19 jun 2018, 12:17

Leestijd: 7 minuten

Voetenwerk

Wist je dat O- en X-benen een normale ontwikkeling zijn in de groei? En drie tot vier keer per jaar – alweer! – grotere schoenen nodig hebben, is ook heel gewoon. Over platvoeten, zweetvoetjes, inlegzooltjes, schoenmaten en waarom veterschoenen beter zijn.

Bij de geboorte bestaan voetjes grotendeels uit kraakbeen en vet. In de eerste jaren verdwijnt het vet en wordt kraakbeen omgezet in bot. Rond het derde jaar krijgt de voet vorm en is deze minder zacht en buigzaam dan bij de geboorte. Toch zijn kindervoeten de jaren daarna nog zo soepel dat ze in te kleine schoenen makkelijk misvormen. Maar ook door te grote schoenen en daardoor schuivende voeten kunnen kindervoeten misvormen. Als kinderen 8 zijn, hebben de voetbotjes een volwassen positie en zullen voeten voornamelijk nog in de lengte groeien. Rond de 16 zijn de voeten uitgegroeid.

Baby’s hebben O-benen, met anderhalf jaar staan kinderbeentjes recht en op tweejarige leeftijd hebben kinderen X-benen. Dat is heel normaal en wordt veroorzaakt door de stand van de knieën en doordat nog niet alle voetbotjes zijn gevormd. Mede daardoor is dan ook nog niet te zien of een kind platvoeten heeft. Rond het zesde jaar heeft de holte onder de voet zich ontwikkeld en kan worden geconstateerd of kinderen werkelijk platvoeten hebben.

Soorten platvoeten

Er zijn twee soorten platvoeten, de soepele en de stijve platvoet. Kinderen met een soepele platvoet hebben, wanneer ze ontspannen op een stoel zitten zonder de grond te raken, een holte onder de voet. Soepele platvoeten komen veel voor en veroorzaken meestal geen problemen. Heeft een kind toch klachten, klaagt het bijvoorbeeld over vermoeidheid, dan kan een goede schoenenzaak adviseren bij wat voor schoenen het kind het meeste baat zou hebben en eventueel oefeningen meegeven om de voetboog te versterken.

Wanneer de holte onder de voet rond het zesde jaar niet zichtbaar wordt, heeft een kind een stijve platvoet. In dat geval kan een kinderorthopeed of podoloog worden ingeschakeld.

Nieuwe schoenen

‘Ik adviseer zo lang en zo veel mogelijk op blote voeten te lopen, bij voorkeur op gras en zand. Steen daarentegen is minder goed, het veert niet,’ zegt Tina Vos, eigenaar van kinderschoenenzaak Little Fox en podoloog in opleiding.

‘Bij de aanschaf van nieuwe schoenen is de pasvorm het allerbelangrijkst. Een schoen past wanneer de hiel aansluit, de zool flexibel is en de tenen vrij kunnen jubelen. Tenen hebben één tot anderhalve centimeter ruimte tot de voorkant van de schoen nodig. Schoenen kun je testen door de schoen niet vast te maken en een kind een stukje te laten lopen. Gaat de schoen niet uit, dan heeft hij een goede pasvorm voor het kind.

Ook is het belangrijk op de wijdtemaat te letten. Dat blijkt onder meer uit Europees onderzoek uit 2004. ‘De wijdtemaat meet je niet bij de enkel, maar bij de bal van de voet. Een goede kinderschoenenzaak meet zowel de lengte als de wijdte van een voet. Je hebt wijdtemaat één tot en met zes en tussen elke maat zit een halve centimeter.

Vos: ‘Ik raad het af schoenen van broertjes of zusjes door te geven. Elk mens heeft een eigen loop en daar vormt een schoen zich naar. In een tweedehands schoen gaat de voet zich weer vormen naar hoe de schoen al is gevormd en dat is niet altijd goed.’

Als schoenen slechts korte tijd of weinig gedragen zijn, kan het een ander verhaal zijn. In dat geval hebben de schoenen zich meestal nog niet naar de voet kunnen vormen. Het is wel van belang erop te letten dat de zolen niet schuin afgesleten zijn en nog voldoende profiel hebben.

Meten is weten

De meeste kinderen hebben tot 6 jaar minimaal twee tot vier paar schoenen per jaar nodig. Soms doen ze bijna een half jaar met een paar schoenen, maar het komt ook voor dat ze na twee maanden al weer een maatje groter nodig hebben. Gemiddeld groeien kindervoeten drie tot vier maten per jaar. Het is goed om regelmatig te checken of de schoenen nog passen. Veel kinderen hebben namelijk een hoge pijngrens. Het kan dus best voorkomen dat kinderen in te kleine schoenen lopen, maar nergens over klagen.

De juiste schoen

‘Een stevig hakgedeelte is belangrijk. Dat geeft steun en helpt zwikken voorkomen. Bij een goedkope schoen is de hak van karton. Dat voelt aanvankelijk stevig aan, maar door transpiratie verliest het karton zijn stevigheid en zakt de hak in. Goede schoenen hebben een hak van een bepaald soort kunststof dat zich vormt naar warmte, waardoor de hak stevig blijft. Kinderen die overstappen van goedkope naar duurdere schoenen kunnen even last van blaren krijgen omdat de hiel niet gewend is aan zoveel stevigheid. Maar dat is dus niets om je zorgen over te maken,’ legt kinderschoenverkoopster Tina Vos uit.

‘Goede schoenen zijn helemaal van leer. Dat is het enige product waar kinderen geen zweetvoeten in krijgen. Veel leren schoenen hebben echter een kunststof binnenzooltje en dat ventileert slecht. Sneakers ventileren ook slecht.

Het beste is een veterschoen, maar tegenwoordig zie je heel veel kinderen met schoenen met klittenband. Soms heb ik negenjarigen in de winkel die nog niet eens kunnen strikken. Vaak is dat toch gemakzucht van ouders. Een kind van 4 kan toch gewoon leren strikken? Klittenbandschoenen geven onvoldoende steun. Wel eens voetbalschoenen met klittenband gezien? Nee, want bij de eerste de beste stevige schop zou de schoen uitvliegen. Dat geeft al aan dat klittenbandschoenen niet stevig om de voet zitten.

Slippers zijn leuk voor op vakantie, maar niet als kinderen nog gewoon naar school gaan. Dan hebben ze een goede schoen nodig met een dichte hak die voldoende steun geeft nodig. In slippers zie je vaak dat kinderen schuin erop staan. Het is eigenlijk heel makkelijk, je moet schoenen gebruiken waarvoor ze zijn gemaakt: sneakers om te sporten, slippers voor de vakantie en schoenen voor dagelijks gebruik.’

Extra zooltjes

‘Badstof inlegzooltjes zijn nooit nodig wanneer de maten goed worden opgemeten,’ stelt Ida Vos. ‘Ze zijn zelfs niet goed, de tenen worden tegen de bovenkant van de schoen aangedrukt waardoor ze te weinig ruimte krijgen en de hiel staat te hoog in de schoen. De verhouding van de schoen verdwijnt compleet.

Of een kind een steunzooltje nodig heeft, is niet een, twee, drie te zeggen. Hebben kinderen pijnklachten, dan ligt dat vaak aan verkeerd schoeisel en hebben ze niet direct een zooltje nodig. In sommige gevallen wel, maar ook kinderen zonder pijnklachten, maar met bijvoorbeeld een voetafwijking, kunnen zooltjes nodig hebben.’

Voor een bezoek aan de podoloog is geen verwijzing van de huisarts nodig. Meer informatie over podologen is te vinden op www.loop.nl.

Zweetvoeten

Ida Vos: ‘Bij zweetvoeten adviseer ik de voeten dagelijks te wassen met niet uitdrogende zeep en elke dag schone sokken aan te doen, liefst van katoen of wol.’

Zinkzalf of talkpoeder helpen ook om de voeten droger te maken, evenals het dragen van leren schoenen. ‘Soms klagen ouders dat kinderen ondanks hun leren schoenen toch zweetvoeten hebben, maar dat komt dan bijna altijd omdat er geen leren zool maar een kunststof zooltje in zit.’ Kinderen die last hebben van zweetvoeten, hebben ook meer kans op voetschimmels. Die gedijen immers goed in warmte in vochtigheid.

Voetschimmel

Heeft een kind kleine kloofjes tussen de tenen, jeuk en/of rode plekjes met schilferende randjes aan de zijkant van zijn voeten, dan is er sprake van voetschimmel. Een anti-schimmelcrème, verkrijgbaar bij de drogist, helpt meestal goed. Ook blaren, variërend van kleine blaasjes tot grote met wondvocht gevulde blaren, kunnen wijzen op een schimmelinfectie. Voetschimmel wordt ook wel zwemmerseczeem genoemd, omdat het zwembad de perfecte omstandigheden biedt om deze infectie op te lopen: het is er vochtig, warm en iedereen loopt er op blote voeten. Maar ook in kleedkamers en gymzalen is de schimmel aanwezig. Het is daarom van belang om de ruimte tussen de tenen na het baden of douchen goed af te drogen. Verder hebben ook kinderen met voetschimmels baat bij schone sokken en leren schoenen. Was de sokken op zestig graden om ze weer schimmelvrij te krijgen.