Redactie Opvoeden 22 mei 2022, 07:37

Leestijd: 5 minuten

Hoe oud ze ook zijn, vieze woorden zeggen blijft leuk. Waarom is dat toch?

Vanaf een jaar of drie begrijpen kinderen dat vieze of rare woorden grappig zijn en vooral dat ze reactie uitlokken van de omgeving. Het is dé manier om de aandacht op je gevestigd te krijgen!

Kinderen zijn constant de grenzen aan het verkennen, zo ook op dit gebied. Op zich goed, want grenzen verkennen is belangrijk voor het ontwikkelen van zelfstandigheid. Dat dit leuk blijft, duurt vaak tot zo’n jaar of acht.

Wat is er toch zo leuk aan het zeggen van vieze woorden en hoe leren we het de kinderen af?

In het begin, als ze net drie zijn en in de poep- en plasfase zitten, vinden we het vaak ook nog wel grappig, maar zodra ze ouder worden en er vieze woorden of vloeken gebruikt worden, klinkt het een stuk minder leuk en willen de meeste ouders gewoon niet meer dat kinderen dit te pas en te onpas doen. Maar ja, als er tot dan toe om gelachen werd en het blijkt ineens heel stout te zijn als je vieze woorden zegt – en je zusje lacht zich nog steeds slap -, dan is de verleiding wel erg groot het toch te doen!

In elke leeftijdsfase zie je dat de nadruk op andere vieze woorden ligt:

1. Kinderen die bezig zijn met zindelijk worden, gebruiken van alles rond het plas- en poep-thema. Ze kennen nog geen schaamtegevoelens en wij juichen steeds als ze poepen en plassen, dus waarom zou dat anders zijn als je er iets over door de kamer roept?
2. Kleuters horen ineens allerlei nieuwe woorden op de basisschool. ‘Shit en godverdomme’ blijkt helemaal niet te mogen en is dus best heel spannend en stoer om toch te doen. Regelmatig zal je er bij navraag achter komen dat ze geen flauw idee hebben wat ze zeggen; ze praten gewoon de anderen na.
3. Vanaf een jaar of zeven gaan kinderen vieze of nare woorden bewuster inzetten. Hun gewetensontwikkeling is op gang en ze weten eigenlijk al heel goed wat wel of niet kan en hoort.

Oké, het zal er dus allemaal wel bij horen, maar leuk is anders. Wat kun je doen om je kinderen hierin te leren wat wel en niet kan?

• Goed voorbeeld doet goed volgen. Enne, slecht voorbeeld dus ook! Let er zelf heel goed op welke woorden je gebruikt want het wordt gegarandeerd overgenomen door je kinderen! Voor wie er nog op tijd bij is: passief taalgebruik ontwikkelen kinderen al vanaf baby dus dat is het moment om op je taalgebruik te gaan letten.
• Als kinderen jong zijn is het heel verleidelijk te lachen om al die vieze en grappige woorden. Realiseer je goed dat als je er eerst een paar jaar om lacht en/of er enthousiast aan meedoet, het een stuk lastiger is om het te laten stoppen als je het niet meer wil. Bovendien is drie keer ‘niet doen’ zeggen en dan weer één keer lachen de beloning die nodig is om ermee door te gaan. Lach dus zelf niet om de vieze woorden en geef dit uitgangspunt ook door aan directe familie/oppas enzovoort.
• Alleen maar verbieden heeft weinig zin. Leg goed uit wat de reden is waarom we geen vieze woorden gebruiken en waarom het niet hoort. Daar is natuurlijk een reden voor! Op momenten dat je het gewoon echt niet wil, spreek je je kind duidelijk en met serieus gezicht toe. ‘Ik wil dat je stopt met vieze woorden zeggen of vloeken.’
• Natuurlijk is het ook gewoon leuk zo nu en dan. Wees er dus niet te streng in en maak vooral afspraken over wat wel en niet kan – en ook wanneer en waar het wel en niet mag en kan. Af en toe thuis lekker gek en ‘vies’ doen, is natuurlijk helemaal niet erg.
• Dat wat niet mag, is des te leuker. Dus als je kind weet en begrijpt dat het niet hoort en dat jij het niet wil, werkt het ‘t beste om er niet op te reageren en je gezicht in de plooi te houden. Dan is het veel minder leuk en dooft het ‘t snelst uit.
• Ook kan het goed werken om het gewoon even te laten gebeuren wanneer kinderen erin blijven hangen. Gooi er wat humor in! Je benoemt dat het grappig is en spannend, en geeft er vervolgens even de ruimte voor. ‘O, o, o wat grappig, allemaal vieze woorden. Willen jullie even gek doen? Oké, we doen wie de meeste vieze en gekke woorden weet in de komende minuut. Daarna is het weer klaar.’
• Bij wat oudere kinderen kun je ook op een leuke manier afspraken maken rond taalgebruik in huis. Wat mag er wel en niet gezegd worden en hoe gaan jullie elkaar leren dat dat lukt? Maak een vieze woorden/vloek-potje waar elke keer twintig eurocent ingaat bij een overtreding. Of turf het aantal keren en wie er vijf heeft moet die avond opruimen, enzovoort. Laat het de kinderen maar bedenken en natuurlijk doen de ouders ook mee!
• Straffen is niet de oplossing en is ook niet nodig als je bovenstaande heel goed doorvoert. Je kunt een kind in het uiterste geval wel de consequenties laten ervaren, bijvoorbeeld: ‘Ga maar verder op je eigen kamer en kom terug als je klaar bent; ik luister pas weer als je op een normale manier tegen me praat.’
• Kijk ook wat er achter het gedrag van je kind zit. Doet een kind stoer om erbij te horen? Wil je kind reactie uitlokken? Heeft je kind er succes mee? Is het gewoon melig en balorig? Vloekt een kind omdat het niet lekker in zijn vel zit? Bij elke oorzaak past weer een andere reactie van jou!

Meer lezen?

• Opvoeden tot een zelfstandig kind: 4 handige adviezen
• Gelukkig opvoeden met Hygge: zó doen de Denen dat
• Dit zijn de voordelen van tweetalig opvoeden