Marloes Graat Opvoeden 19 aug 2022, 09:56

Leestijd: 4 minuten

Hoe voed je een kind met trauma’s op? Zó werkt traumasensitief opvoeden

In je eigen huis een pleegkind opvangen: het is een van de mooiste en meest dankbare taken die je kunt doen als ouder, maar ook een pittige uitdaging. Een pleegkind komt vaak met een rugzak vol met onverwerkte emoties en trauma’s. Ieder kind kan een trauma hebben om welke reden dan ook. Traumasensitief opvoeden is dan een must: maar hoe doe je dat?

Een psycholoog legt uit.

Wat is traumasensitief opvoeden?

Traumasensitief opvoeden betekent dat je een kind met een trauma opvoedt met aandacht voor wat het kind nodig heeft. Bij traumasensitief opvoeden daalt het stressniveau van het kind en kan het trauma herstellen, stelt psycholoog en orthopedagoog Anneke Vinke op Pleegzorg.nl.

Traumasensitief opvoeden hier moet je op letten

Elk kind en trauma is anders, maar dit zijn een paar basis ‘regels’ waar je op kunt letten:

1. Zorg voor een veilige basis

Bij traumasensitief opvoeden is het belangrijk dat jij een veilige basis creëert voor je kind. Het kind komt uit een rumoerige periode met veel onzekerheid en stress. Het is nu tijd voor bijkomen en rust, betrouwbaarheid en voorspelbaarheid.

Vinke legt uit: ”Kinderen die traumatische ervaringen hebben meegemaakt, kunnen soms relaties nog niet goed aangaan. Ze wijzen je af, kunnen nog niet getroost worden, raken overstuur van aanraking.

Het is belangrijk om te weten dat het kind niet op jou als persoon reageert, maar simpelweg de relatie nog niet kan gebruiken om zich veilig te voelen. Als pleegouder moet je geduldig zijn, afstand bewaren, voorspelbaar zijn, zelf gereguleerd zijn en het kind zo veel mogelijk controle geven.”

2. Stimuleer positieve relaties

Het opbouwen van positieve relaties is erg belangrijk voor getraumatiseerde kinderen. Een positieve relaties bouw je op door samen dingen te doen en je kind te betrekken in de beslissingen. Bak bijvoorbeeld samen een appeltaart en laat je kind de volgorde bepalen hoe jullie het gaan maken. Of laat het kind één dag per week bepalen wat jullie eten en ga samen boodschappen doen en koken.

Het is ook belangrijk dat het kind positieve nieuwe relaties met andere volwassenen, bijvoorbeeld een leraar, sportleider of buurman of buurvrouw. Hiermee doorbreek je het patroon van negatieve ervaringen en leert het kind dat je mensen kunt vertrouwen.

3. Werk aan het beheersen van emoties

Getraumatiseerde kinderen kunnen de meest heftige dingen hebben meegemaakt: seksueel misbruik, geweld, alcohol- of drugsverslavingen en veel ruzies en onrust in huis.

Vinke legt uit: “Getraumatiseerde kinderen kunnen overspoeld raken door hun emoties uit het verleden. Ze kunnen bijvoorbeeld enorme driftbuien hebben en niet meer voor rede vatbaar zijn. Dat komt doordat een deel van de hersenen minder goed ontwikkelden in een traumatische omgeving. Dit is het deel dat voor het beheersen van emoties en impulsen zorgt.”

Gelukkig zijn onze hersenen, en zeker die van kinderen, flexibel en kunnen we nieuwe paden bewandelen in onze hersenen. Door emoties toe te staan en  te verwerken kunnen kinderen leren om hun emoties te reguleren en om weer rustig te worden.

Vinke: “Wordt het kind heel boos? Dan kun je bijvoorbeeld afspreken dat het kind op zijn eigen kamer mag gillen en schreeuwen en in een kussen mag slaan.”

4. Samenwerken met de biologische ouders

De biologische ouders van een pleegkind zullen altijd een belangrijke rol, misschien op afstand, in zijn of haar leven hebben. Het is daarom een goed idee om als pleegouders een goede band met de biologische ouders op te bouwen.

Uit cijfers van Pleegzorg Nederland blijkt dat 58 procent van de kinderen langer dan één jaar bij het pleeggezin woonde. Het aantal kinderen dat korter dan één jaar in een pleeggezin woonde was in 2021 42 procent. Als de band tussen alle ouders goed is, is de overgang voor het kind ook makkelijker te maken.

5. Psycho-educatie

Tot slot haalt Vinke psycho-educatie aan als belangrijk punt. Psycho-educatie houdt in dat je je eigen problemen herkent door er meer informatie over te krijgen en er meer over te leren.

Het helpt bij het beter omgaan en het verwerken van trauma’s. Deze educatie is niet alleen voor het kind, maar ook voor de verzorgers en andere volwassenen om het kind heen.

“Een getraumatiseerd kind ziet meestal geen verband tussen zijn traumatische ervaringen en gedragsproblemen. Door het kind uit te leggen wat voor gevolgen een trauma kan hebben, leren ze zichzelf beter te begrijpen. Begrijpt het kind zijn eigen gedrag beter? Dan is het gemakkelijker om hulp te accepteren”, aldus Vinke.

Waarom kan een jeugdtrauma leiden tot (alcohol)verslaving?