Lisa van den Akker Opvoeden 4 nov 2023, 07:49

Leestijd: 5 minuten

5x tips voor het opvoeden van zorgzame kinderen

Iedere ouder wil graag dat zijn kind opgroeit tot een zorgzame, respectvolle en verantwoordelijke volwassene. Ouders spelen dan ook een belangrijke rol in het meegeven van deze eigenschappen aan hun kinderen. Zo zijn er manieren waarop je kunt stimuleren dat je zorgzame kinderen opvoedt.

Zorgzame kinderen opvoeden

Richard Weissbourd, psycholoog aan de Harvard University, geeft vijf tips om zorgzame kinderen op te voeden.

1. Maak zorgen voor anderen een prioriteit

Waarom? Ouders hebben vaak de neiging om het belang van geluk en prestaties van hun kinderen boven de zorg voor anderen te plaatsen. Maar kinderen moeten ook leren om hun eigen behoeften met de behoeften van anderen in evenwicht te brengen, of dit nu gaat om het afspelen van de bal naar een medespeler of op te komen voor een vriend die gepest wordt.

Hoe? Kinderen moeten van hun ouders horen dat de zorg voor anderen een topprioriteit is. Een belangrijke manier om dat te doen is om hoge ethishe verwachtingen te creëren, zoals bijvoorbeeld het nakomen van hun verplichtingen – ook al maakt dat hem op dat moment even niet zo gelukkig. Stel je kind stopt met een sportteam, zorg ervoor dat hij zijn verplichtingen naar de groep nog nakomt voordat hij daadwerkelijk gaat stoppen.

Probeer dit:

• In plaats van tegen je kinderen te zeggen: ‘Het belangrijkste is dat je gelukkig bent’, kan je zeggen: ‘Het belangrijkste is dat je vriendelijk bent’.

• Zorg ervoor dat je (oudere) kinderen altijd anderen respectvol benaderen, zelfs als ze moe, afgeleid of boos zijn.

• Geef het goede voorbeeld van zorg voor anderen door interacties met andere belangrijke volwassenen in het leven van je kind aan te gaan. Daarnaast kan je bijvoorbeeld ook aan de leraren vragen of jouw kinderen sociaal en zorgzaam op school zijn.

2. Creëer oefenmogelijkheden voor je kind

Waarom? Het is nooit te laat om zorgzaam te worden, maar dit gaat niet altijd vanzelf. Kinderen moeten dit nog leren en oefenen met het behulpzaam zijn. Studies tonen aan dat mensen die van dankbaarheid een gewoonte maken, meer kans om behulpzaam, gul, meelevend, en vergevingsgezind te zijn – en daarnaast hebben ze ook meer kans om gelukkig en gezond te zijn.

Hoe? Leren om zorgzaam te zijn is eigenlijk hetzelfde als een sport of een instrument leren te beoefenen. Dagelijkse herhaling – of het nu gaat om een vriend met huiswerk te helpen of plichten in en rondom het huis – zorgt ervoor dat zorg voor anderen een tweede natuur wordt. Ook het leren van dankbaarheid gebeurt eigenlijk op dezelfde manier: oefenen, oefenen, oefenen!

Probeer dit:

• Beloon je kinderen niet voor elke daad van behulpzaamheid, zoals het opruimen van de tafel. Je kan namelijk wel gewoon van je kinderen verwachten dat ze af en toe helpen met huishoudelijke taken, met broers en zussen, of bijvoorbeeld even met de buren. Beloon kinderen daarom alleen voor ‘ongewone’ daden van vriendelijkheid.

• Praat met je kind bijvoorbeeld over zowel zorgzame als onverschillige acties die zij op televisie zien of in het nieuws horen.

• Maak van dankbaarheid een dagelijks ritueel rond etenstijd, bedtijd of als je in de auto zit.

Is jouw kind hoogsensitief? Zo leer je hem omgaan met zijn emoties

3. Breid de kring van zorg uit

Waarom? Bijna alle kinderen hebben de neiging om alleen behulpzaam te zijn in een kleine kring, zoals naar familie en vrienden toe. Het is dan juist de uitdaging om kinderen te leren dat je ook voor iemand buiten deze kring kan zorgen, zoals een nieuwe jongen in de klas of iemand die de taal niet spreekt.

Hoe? Kinderen moeten enerzijds leren goed te luisteren naar mensen uit hun directe kring. Maar daarnaast moeten kinderen juist ook het groter geheel van perspectieven leren, door bijvoorbeeld bewust te zijn van andere culturen en gemeenschappen die zich niet per se in de directe kring bevinden.

Probeer dit:

• Zorg ervoor dat jouw kinderen vriendelijk en dankbaar zijn naar alle mensen in hun dagelijks leven, zoals een buschauffeur of een serveerster.

• Moedig kinderen aan om te zorgen voor degenen die kwetsbaar zijn. Geef je kind bijvoorbeeld eenvoudige ideeën om een klasgenoot die geplaagd wordt te troosten.

4. Wees een voorbeeld voor je kind

Waarom? Kinderen leren zichzelf ethische waarden aan door te kijken naar de acties van volwassenen die zij respecteren. Dat betekent natuurlijk niet dat je altijd maar perfect moet zijn. Dat is niet mogelijk. Maar om het respect en vertrouwen van kinderen te winnen, is het wel belangrijk dat we onze fouten en gebreken erkennen.

Hoe? Om een voorbeeld te zijn moeten ouders zelf ook eerlijkheid, rechtvaardigheid en zorg voor zichzelf laten zien. En zoals hierboven beschreven: wees eerlijk als dit een keer niet gelukt is.

Probeer dit:

• Geef het goede voorbeeld door bijvoorbeeld goede doelen een keer per maand te steunen, een keer vrijwilligerswerk uit te voeren of bijvoorbeeld een zwerver een dienst te verlenen. Nog beter: voer deze activiteiten samen met je kind uit.

• Je kan ook af en toe – tijdens het avondeten bijvoorbeeld – een ethisch dilemma bij je kind opgooien, of hem naar een dilemma vragen.

5. Oefen samen om je over negatieve gevoelens heen te zetten

Waarom? Het is niet altijd makkelijk om iemand te helpen als er negatieve gevoelens bij komen kijken, zoals boosheid of jaloezie. Als jij bijvoorbeeld boos op iemand bent is het niet zo makkelijk om diegene te helpen. Toch moeten kinderen leren om soms over negatieve gevoelens heen te stappen, zodat hij anders alsnog zou kunnen helpen.

Hoe? We moeten kinderen leren dat alle gevoelens ‘goed’ zijn. Kinderen mogen soms boos zijn, verdrietig, teleurgesteld of jaloers. Gevoelens horen bij mens-zijn: ook kinderen zijn namelijk gewone mensen. Maar het is wel belangrijk om je kind te leren dat hij, ondanks zijn negatieve gevoelens, iemand nog wel de hand kan reiken Is je kind bijvoorbeeld jaloers op een medespeler omdat hij altijd zoveel scoort? Dan moet je kind toch leren om zich over zijn jaloerse gevoelens heen te zetten en zijn medespeler een bal aanspelen.

Probeer dit:

• Stel je kind zit met zichzelf in de knoop – hij wil/moet iemand helpen, maar zijn negatieve gevoelens houden hem tegen – dan kan je hem even uit de situatie halen. Laat je kind eerst even kalmeren door hem rustig in en uit te laten ademen. Het is belangrijk dat je dit samen blijft oefenen. Na een tijdje leren kinderen op een eigen manier tot rust te komen, waardoor ze hun negatieve gevoelens beter aan de kant kunnen zetten om iemand te helpen.

4 redenen waarom moeders met het sterrenbeeld Maagd de meest zorgzame zijn van allemaal