Laura Saija Scheiden 27 dec 2024, 09:03

Leestijd: 5 minuten

Helaas, een stiefgezin is géén kerngezin: ‘En gaat het ook niet worden’

We staan wekelijks stil bij de uitdagingen van gescheiden ouders en hun gezin. Stiefexpert Marieke Jansen deelt anonieme, persoonlijke ervaringen van haar cliënten. Deze week geeft ze uitleg over de fases in een samengesteld gezin.

De fases in een samengesteld gezin

Volgens Marieke doorloopt een stiefgezin de volgende fases.

1. De fantasiefase: “De droom van het perfecte gezin”

Veel samengestelde gezinnen beginnen vol optimisme en hoge verwachtingen. Het idee leeft dat liefde en goede bedoelingen genoeg zijn om de overgang soepel te laten verlopen. Bonusouders hopen dat ze snel een band opbouwen met de kinderen, terwijl kinderen soms nog de hoop koesteren dat hun ouders toch weer bij elkaar komen.

Tom (12) heeft net zijn nieuwe stiefmoeder leren kennen en zijn moeder zegt tegen hem dat zij “nu een deel van de familie is.” Tom hoopt stiekem dat zijn eigen ouders toch weer bij elkaar komen, dus hij houdt wat afstand.

• Tip: Het is goed om verwachtingen te bespreken en realistisch te blijven. Besef dat een familieband tijd nodig heeft en geef elkaar de ruimte om te wennen. Ga zo snel als de langzaamste in het systeem.

2. De realiteitsfase: “De roze wolk verdwijnt”

Al snel merken ouders en kinderen dat de harmonie in een samengesteld gezin niet vanzelf ontstaat. Kinderen en ouders kunnen zich teleurgesteld voelen wanneer de nieuwe situatie moeilijker blijkt dan gedacht. Voor bonusouders kan het lastig zijn om hun rol te vinden en grenzen te stellen, terwijl kinderen soms moeite hebben met de nieuwe gezinsdynamiek.

Emma (15) vindt het moeilijk dat haar bonusvader zo aanwezig is bij gezinsactiviteiten. Ze zegt tegen haar moeder: “Waarom moet hij altijd mee? Hij is niet mijn vader!” Haar moeder had gehoopt dat Emma zich sneller zou aanpassen en voelt zich teleurgesteld.

• Tip: In deze fase is het belangrijk om met elkaar te praten en begrip te tonen voor de gevoelens van alle gezinsleden. Luister naar elkaars zorgen zonder meteen te oordelen. Geef kinderen de ruimte om eerlijk te zijn, ook als dit soms moeilijk te horen is.

3. De onderhandelingsfase: “Hoe doen we dit samen?”

Nu komt een samengesteld gezin op het punt dat regels, verwachtingen en routines vastgesteld moeten worden. Deze fase gaat over het creëren van een gezamenlijke structuur en duidelijke afspraken. Dit kan zorgen voor spanningen, vooral als elk gezinslid gewend is aan regels en normen uit het oude kerngezin. Het is een belangrijke fase waarin gezinsleden ontdekken hoe ze kunnen samenwerken.

Lisa (10) krijgt van haar biologische vader elke week zakgeld en hoeft daar thuis geen klusjes voor te doen. Maar in het nieuwe gezin geldt de regel dat iedereen helpt in het huishouden om zakgeld te verdienen. Lisa vindt dit oneerlijk en wil liever dezelfde regels als bij haar vader.

• Tip: Bespreek de regels en probeer een compromis te vinden waar iedereen zich in kan vinden. Creëer nieuwe familietradities en regels die passen bij het samengestelde gezin. Het helpt om kinderen in het proces te betrekken en hun inbreng serieus te nemen. Soms hebben ze verrassend goede ideeën!

4. De actiefase: “Proberen en aanpassen”

In deze fase probeert een samengesteld gezin de nieuwe afspraken en structuren te integreren in het dagelijkse leven. Dit is een periode van vallen en opstaan waarin de nieuwe routines getest worden. Sommige dingen werken meteen goed, terwijl andere aanpassingen en flexibiliteit vragen.

Kees (14) en zijn bonusbroer Daan (13) moeten de badkamer delen, wat regelmatig leidt tot ruzie. Om de situatie te verbeteren, stelt de bonusmoeder een schema op. Toch blijft het lastig, en soms moet het schema opnieuw worden aangepast om de vrede te bewaren.

• Tip: Wees geduldig en flexibel. Praat regelmatig als gezin over hoe de afspraken bevallen en of aanpassingen nodig zijn. Zorg dat je als (bonus)ouders een team blijft vormen in jullie stiefgezin.

5. De acceptatie- en bindingfase: “Samen een familie”

In deze fase voelt het gezin zich meer op elkaar afgestemd en is er een zekere mate van acceptatie ontstaan. Ouders, bonusouders en kinderen hebben hun plek gevonden en zijn gewend aan elkaars aanwezigheid en gewoonten. Er ontstaat een gevoel van vertrouwen en verbondenheid, zelfs als de band met de bonusouder anders aanvoelt dan de biologische band.

Na twee jaar samenwonen viert het gezin van Anneke (43) Kerstmis met nieuwe tradities die door de jaren heen zijn ontstaan. Ze vieren de feestdagen niet zoals vroeger, maar hebben samen nieuwe rituelen ontwikkeld. De bonusmoeder merkt dat ze door haar bonusdochter een kleine zelfgemaakte kerstversiering krijgt en ervaart dit als een teken van waardering.

• Tip: Blijf investeren in de relatie en koester de momenten die je samen creëert. Organiseer gezamenlijke activiteiten en geef de familieband de tijd om zich verder te ontwikkelen. Besef dat een samengestelde familie uniek is en niet precies hetzelfde hoeft te zijn als een traditioneel gezin.

Samengesteld gezin

De ontwikkeling van een samengesteld gezin is geen rechtlijnig proces, en het doorlopen van deze fasen kan soms jaren duren. Elke fase vraagt om geduld, begrip en open communicatie. Onthoud dat de weg naar een harmonieuze gezinssituatie met ups en downs verloopt en dat elke fase weer nieuwe kansen biedt voor groei en verbinding.

Uiteindelijk is het een unieke reis waarin ieder gezinslid een nieuwe plek kan vinden in een familie die zijn eigen vormen en dynamieken kent.

Lees ook:

• Dezelfde regels voor ieder kind in het stiefgezin? ‘Er ontstonden spanningen in huis’
• ‘Ineens ben ik stiefoma, hoe bepaal ik mijn rol?’ Stiefexpert geeft advies
• ‘Onze traditie met kerst raakt in gevaar door de ex van mijn vriend’, stiefexpert geeft advies
• ‘Na het overlijden van haar vader, accepteert mijn dochter mijn nieuwe vriend niet’: stiefexpert geeft advies