Laurien Bleeker Schoolkind 20 sep 2024, 11:03

Leestijd: 6 minuten

Ouders in de strijd tegen smartphones: wel of geen telefoon op de basisschool? ‘Ik wil ze beschermen tegen social media’

Ouders gaan de strijd aan tegen smartphones bij kinderen. Initiatieven worden gestart om het geven van een telefoon aan jonge kinderen op de basisschool uit te stellen. Zo wordt de druk op ouders en hun kinderen minder en kinnen kinderen buiten spelen in plaats van achter een smartphone duiken na schooltijd.

Steeds meer volwassenen staan op tegen smartphones op de basisschool. Ook worden initiatieven gestart op dit gebied, zoals Smartphonevrij Opgroeien. Een ouderinitiatief met een missie, namelijk kinderen behoeden voor schade en afleiding door het gebruik van smartphones.

Uit onderzoek blijkt ook dat 79 procent van de ouders in Nederland liever pas in de brugklas een smartphone geeft aan hun kind. Toch ligt het huidige gemiddelde tussen de zeven en twaalf jaar (76 procent van de kinderen in deze leeftijd heeft een smartphone).

Wel of geen smartphone op de basisschool?

Sinds het begin van dit schooljaar is het gebruik van mobiele telefoons op de basisschool niet meer toegestaan, maar scholen mogen hier zelf invulling aan geven. Dat kan dus betekenen dat de ene school smartphones verbiedt tot en met het schoolplein. In dat geval mag je als ouder dus ook niet op je telefoon zitten wanneer je wacht tot je kind uit school komt. In andere gevallen kan het betekenen dat smartphones alleen in de pauzes gebruikt mogen worden.

De leeftijd waarop kinderen een smartphone krijgen is steeds jonger. Daardoor wordt de druk voor andere kinderen en ouders hoger, want ‘anders hoor je er niet bij’. En door die gedachte houd je de jonge leeftijd waarop kinderen een mobiele telefoon krijgen in stand. Dat heeft gevolgen.

Doelloos scrollen op een smartphone doen we zelf ook

Want uit eigen ervaring weten we allemaal: de komst van de smartphone heeft ons leven veranderd. Van een sociaal leven in real life heb je er een digitaal leven bijgekregen. Een leven dat ook tijd, energie en inzet kost. Als volwassene weten we dat we soms ook te vaak en te lang op die sociale media apps zitten te scrollen. Onderzoek wijst dit ook uit.

Doelloos scrollen vaak, want dat is juist zo lekker, toch? Even je hoofd leeg maken door filmpjes en foto’s van andere te bekijken. Met als gevolg dat opeens je avond om is, het bedtijd is en je jezelf afvraagt wat je nou eigenlijk hebt gedaan. Het fijne is, dat wij volwassenen onszelf een halt toe kunnen roepen.

Jongeren zijn extra kwetsbaar

Jongeren en zelfs kinderen tot 25 jaar oud, kunnen dat niet. Psychiater Esther van Fenema legt dit uit aan de hand van de hersenen van kinderen en jongeren: “Je prefrontale cortex is pas volgroeid als je 25 jaar bent. Dat gedeelte is van belang om je te gedragen, om impulsen en verleidingen te kunnen beheersen, enzovoort.

Daarom zijn kinderen extra kwetsbaar voor die smartphone: de hersenen zijn nog in ontwikkeling. Bovendien is je kindertijd een fase waarin je moet leren omgaan met andere mensen. Als die aandacht nu gekaapt wordt door de telefoon en je oerbrein weinig correctie krijgt, kun je je afvragen of het handig is om zoveel op je telefoon te zitten.”

Minder pestgedrag en minder psychische klachten

Smartphones zorgen bij kinderen en jongeren voor mentale gezondheidsproblemen (vooral meisjes), voor minder concentratievermogen en bijvoorbeeld minder vrije opgroeitijd (buitenspelen met andere kinderen). Dan hebben we het nog niet eens gehad over online pesten.

Een studie uit Noorwegen wijst uit dat het weren van mobiele telefoons op school resulteert in minder meldingen van psychische klachten onder meisjes bij de huisarts, minder pestgedrag en betere resultaten.

Bewust geen smartphone voor mijn basisschoolkind

Moeder Marjolein heeft bewust gewacht tot de middelbare school met het geven van een smartphone aan haar zoon.

Marjolein (37): “De voornaamste reden is eigenlijk gewoon dat ik het echt niet nodig vind om op de basisschool al aan de mobiele telefoon te gaan, het echte leven speelt zich namelijk niet online af maar gewoon op school, in de straat en met je vriendjes om je heen. Daarnaast vind ik dat er teveel troep te zien is op het internet en social media. Wij als volwassenen vergelijken onszelf soms al met andere mensen op social media, hoe moet dat wel niet voor opgroeiende kinderen zijn, het beeld wat ze zien is heel vaak niet ‘echt’ en online wordt veel gepest, ook in groepsapps van bijvoorbeeld de klas.

Ik schrik ervan als ik hoor dat kinderen in de klas van mijn jongste (9 jaar) al een mobiele telefoon hebben met bijvoorbeeld Snapchat. Onze oudste zoon heeft nu sinds de middelbare een mobiele telefoon maar wel met ouderlijk toezicht, zo moet hij goedkeuring vragen om apps te downloaden en is onder andere Snapchat geblokkeerd. Ook zit er een limiet op, hij mag twee uur per dag op zijn mobiele telefoon zitten, wat ik eigenlijk al veel vind.

Ik vraag mezelf eigenlijk ook af waarom je een kind op de basisschool een telefoon moet geven, wij hadden er vroeger ook geen. Ik vertrouw erop dat mijn kinderen niet de wijk uitgaan als ze buitenspelen en als ze een keer vallen echt wel zelf kunnen regelen hoe ze thuis moeten komen. Aan de ene kant wil ik ze dus beschermen voor het social media gebruik en aan de andere kant wil ik ze juist vrij laten en niet controleren als ze buiten spelen.”

Wél een smartphone voor mijn 7-jarige

Marlies (35): “Mijn dochter van zeven heeft een smartphone. Ze had eerst een kindertablet, maar die ging kapot en ze vroeg om bepaalde apps en spelletjes die ze niet op de tablet kon spelen. Ze gebruikt de telefoon eigenlijk alleen maar binnenshuis. En het is heel schattig dat ze nu ook (spraak)berichtjes kan sturen naar familie!

Ze heeft twee uur schermtijd per dag, mag ze zelf indelen tussen zeven uur ‘s morgens en zeven uur ‘s avonds. Op is daarbij ook echt op. Daarnaast is de regel dat de telefoon alleen binnenshuis en beneden wordt gebruikt. Dus ze neemt ‘m niet mee naar vriendinnetjes of naar buiten. Ook gebruikt ze ‘m alleen onder toezicht en heeft ze er een aantal leerzame apps op zoals Duolingo en gebruikt ze ‘m om contact te houden met opa en oma en andere familie.”

‘Een smartphone is net als een pot snoep’

Ook ontwikkelingspsycholoog Steven Pont vindt de brugklas het goede moment voor een smartphone, maar wel onder begeleiding: “Alles wat moeilijk is in het leven moet je introduceren, want je moet ermee om leren gaan. Twaalf jaar is volgens mij een uitstekende leeftijd om vanaf dat moment de smartphone te introduceren. Het is leuk om af en toe een snoepje te geven aan een driejarige. Maar je zegt niet tegen een driejarige: hier is de snoeppot, ik ga boodschappen doen. Daar heb je regels voor, net als bij andere dingen die ongezond kunnen zijn voor je ontwikkeling.”

Fenema beaamt dit: “Ik vind verbieden altijd heel ingewikkeld, want als mij iets verboden zou worden als kind, zou ik het juíst willen doen. ik denk dat het gereguleerd moet worden, we moeten leren hoe we ermee om moeten gaan, want we doen nu maar wat.”

Alternatieven voor een smartphone bij kinderen

Het initiatief Smartphonevrij Opgroeien is er voor ouders die een steuntje in de rug willen over het pas op latere leeftijd geven van een telefoon. Zo bieden ze alternatieven, zoals beginnen met een simpele telefoon waar geen internet op kan. Alleen voor berichtjes en belletjes. Een gezinstablet of -telefoon voor als je kind appjes wil versturen. Iedereen kan op deze tablet en alles is zichtbaar voor iedereen. Zo blijf je gemakkelijker met je kind in gesprek over zijn of haar digitale wereld.

Lees hier ervaringen van nog meer ouders met kinderen en een smartphone en hier een onderzoek naar de afname van hersenfuncties door smartphonegebruik.

Kind pas mobiel op middelbare school? ‘Wat vroeger normaal was, is nu anders’