Ruth Oei Opvoeden 1 apr 2022, 06:33

Leestijd: 6 minuten

Seksuele voorlichting aan kinderen: 4 vragen aan de expert van Rutgers, hét kenniscentrum over seksualiteit

Het blijft een onderwerp waar ouders tegen aanhikken, seksuele voorlichting. Terwijl het eigenlijk helemaal niet zo lastig zou moeten zijn. Toch beginnen de meeste ouders lichtrood te kleuren bij het idee dat ze hun kinderen moeten uitleggen wat sex is. Daarnaast wil je als ouder het onderwerp niet te vroeg -maar ook zeker niet te laat- aankaarten.

Vraag het aan de expert van Rutgers!

Elsbeth Reitzema, expert op het gebied van seksuele voorlichting bij Rutgers beantwoordde voor ons vier prangende vragen.

1. Seksuele voorlichting blijft voor veel ouders een lastig onderwerp om te bespreken. Vooral: op welke leeftijd je begint en hoe begin je het gesprek?

“Het zit hem al in het woord ‘voorlichting’, hierdoor denken veel ouders meteen aan ‘het praatje’ over veilige seks of voortplanting. Terwijl seksuele opvoeding eigenlijk iets is wat je als ouder een leven lang doet. Vanaf de geboorte praat je al tegen je kind, knuffel je je kind en benoem je lichaamsdelen van je kind. Dat hebben vast alle ouders wel gedaan. Een groot deel van de seksuele opvoeding gaat dus onbewust of vanzelf.

Het is goed om aan te sluiten bij wat er speelt bij het kind en welke vragen het heeft. Wat kan je doen en hoe moet je het gesprek beginnen? Je kunt bijvoorbeeld bij baby’s de geslachtsdelen benoemen. Je maakt daarmee de geslachtsdelen een bespreekbaar onderdeel van het lichaam, net als een arm of een been.

Jonge kinderen stellen ook vaker vragen: ‘waarom hebben meisjes geen piemel?’. Ik snap heel goed dat vragen van kinderen hierover je kunnen overvallen en dat ouders soms niet weten wat ze hierop moeten antwoorden. Zelfs ìk had dat toen mijn dochter voor het eerst vroeg hoe een baby in de buik kwam, terwijl het mijn werk is om hierover te praten.

Doordat wij als volwassene weten wat seks inhoudt en hoe het voelt, gêneren we ons om erover te praten met kinderen. Maar kinderen hebben die gevoelens nog niet, die komen pas in de puberteit onder invloed van hormonen. Als je ze gewoon de informatie geeft waar ze om vragen zullen ze dat ook als heel normaal aannemen.

Geef altijd antwoord

Het is heel belangrijk dat je wel antwoord geeft, omdat je ook een voorbeeld bent voor je kind. Dus als je zelf ontwijkend of afwijzend gaat doen, dan geef je als boodschap aan je kind dat het gek is om hier vragen over te stellen en dat je kind hierover niet met vragen bij jou terecht kan. Terwijl je juist wil dat als je kind hier vragen over heeft of mogelijk een probleem, dat ze juist daarmee bij jou als ouder terecht kunnen.”

Hoe begin je een gesprek? In dit filmpje staan tips en LOVE-regels voor je op een rij!

2. Elk kind is anders, ook wat betreft het ‘klaarzijn’ voor seksuele voorlichting. Hoe heb je als ouder door dat het tijd is om het onderwerp te bespreken?

“Begin jong, dan zijn de vragen nog onschuldig en heb je zelf ook de tijd om te wennen om hier met je kinderen over te praten. Als je kind vragen stelt, dan weet je dat het graag iets wil weten en dus klaar is voor de seksuele voorlichting. Ga daar dan altijd op in en antwoord zo eerlijk mogelijk.

Vind je het lastig om een vraag te beantwoorden zeg dan tegen je kind dat je er later op terugkomt. Dit geeft je de tijd om te bedenken welk antwoord je gaat geven. Soms is de locatie op dat moment ook niet de juiste (bijvoorbeeld midden in de supermarkt). Maar kom er ook daadwerkelijk op terug. Hiermee laat je je kind zien dat je de vraag serieus neemt en dat ze met dit soort vragen ook bij jou terecht kan.

Ook als je kind (nog) geen vragen stelt, kun je zelf het initiatief nemen. Bijvoorbeeld naar aanleiding van iets wat je ziet op tv of een opmerking die ze maken. Of lees samen met hen een boekje over seksualiteit. Je kunt natuurlijk ook boekjes in huis halen die ze dan zelf op hun kamer kunnen lezen.

Nog een tip: als je met kinderen hierover praat is het vaak fijn als jullie met iets bezig zijn. Bijvoorbeeld als je samen de vaatwasser inruimt of als jullie in de auto zitten.”

3. Wat zou je per leeftijd bespreken? Op welke leeftijd begin je bijvoorbeeld met het verschil tussen jongens en meisjes, wanneer voeg je daar voortplanting aan toe en op welke leeftijd maak je seks en masturbatie bespreekbaar?

“Gelukkig zijn jullie niet de eerste die dit vragen en hier vragen over hebben. Er zijn op basis van onderzoek verschillende ouderbrochures gemaakt.

Zo staat in ‘Seksuele ontwikkeling van kinderen 0-18 jaar’, beschreven waar kinderen op welke leeftijd ongeveer mee bezig zijn. In een aantal aanvullende brochures (‘Seksuele opvoeding 0-6 jaar’, ‘Seksuele opvoeding 6-9 jaar’ en ‘Seksuele opvoeding 9-15 jaar’) worden tips gegeven over wat je op welke leeftijd kunt vertellen en hoé je dat dan kunt doen. Deze brochures zijn gratis te downloaden op rutgers.nl

Lentekriebels

Ook kun je als ouder terecht op opvoeden.nl. En speciaal voor ouders die in deze tijd thuis onderwijs moeten geven zijn er nu ook lessen seksuele vorming gemaakt voor thuis, Lentekriebelslessen. Deze lessen zijn door kinderen samen met een ouder te maken (groep 1 t/m 4) of zelfstandig (groep 5 t/m 8) en zijn een mooie gelegenheid om met je kind in gesprek te gaan over deze thema’s!”

4. Wat is de belangrijkste boodschap als het aankomt op seks die we kinderen moeten meegeven? En hoe leg je beknopt maar duidelijk uit dat jij de baas bent over je eigen lichaam?

“De belangrijkste boodschap is dat seks prettig en fijn hoort te zijn! Dit betekent dat je alleen zoent, vrijt of seks hebt als je dat zelf wilt en de ander ook. Dat je het allebeí fijn vindt en als je er allebei vrijwillig voor kiest.

Het belangrijkste is dus dat je je kind leert om zijn/haar wensen aan te geven en die van een ander te respecteren. Dat begint al met het ‘verplicht’ geven van een zoen. Als je kind dat niet wil respecteer dat dan. Dan laat je al zien dat grenzen aangegeven mogen worden en gerespecteerd worden.

Vraag maar raak!

Het helpt bovenal als ouders laten merken dat seksualiteit en relaties hele gewone onderwerpen zijn om over te praten. Als er iets vervelends is gebeurd waar ze zich voor schamen, of bang zijn om het je te vertellen. Maar ook als ze zich ‘anders’ voelen of als ze verliefd zijn. Belangrijk is dat je als ouder laat merken dat je kind altijd bij je terecht kan, met welke vraag of probleem dan ook.”

Als het gaat over het eenvoudig uitleggen dat je ‘de baas bent over je eigen lijf’, dan is dit filmpje toegankelijk, duidelijk en helder!

Kijk voor meer informatie op opvoeden.nl en voor (pre)pubers op pubergids.nl.

Seksuele voorlichting: ‘mama, als je masturbeert, wie houdt dan je piemel vast?’