Laurien Bleeker Seksuele voorlichting 9 dec 2023, 08:42

Leestijd: 5 minuten

Sex Education in het echte leven: waarom je van jongs af aan moet praten over seksualiteit met je kinderen

Met seksuele voorlichting kun je niet vroeg genoeg beginnen, zeggen experts. Dus niet alleen ‘dat ene gesprekje aan de eettafel’, maar van jongs af aan open praten over alles wat met dit onderwerp te maken heeft. Sex Education in het echte leven, zullen we maar zeggen.

Uit onderzoek onder 1500 ouders en verzorgers van kinderen bleek dat maar liefst 70% met hun kind praat over seks en andere onderwerpen omtrent het thema. Die andere onderwerpen zijn bijvoorbeeld puberteit, anatomie, communicatie en toestemming, seksuele intimidatie, genderidentiteit en seksuele geaardheid. Belangrijk is dat je hier zo vroeg mogelijk mee begint.

Vroeg beginnen met seksuele voorlichting bij je kind

Van jongs af aan open zijn over seks en alles wat daarbij hoort schept vertrouwen bij je kind. Je zorgt er als het ware voor dat jij degene bent bij wie ze later terecht kunnen met vragen. In plaats van bijvoorbeeld het internet, want hoe dan ook zullen ze leren over dit onderwerp. Meer dan ooit is informatie gemakkelijk beschikbaar, maar daar zit helaas ook desinformatie bij.

Je bouwt dus met je kind een veilige vertrouwensrelatie op wanneer je vroeg begint met seksuele voorlichting. “Het gaat erom dat je er bent voor je kind en dat je een veilige gids bent”, vertelt Rosalia Rivera, expert op dit gebied.

Sex Education hoort bij de opvoeding van je kind

Één gesprek over de bloemetjes en de bijtjes is achterhaald en heeft niet zo veel zin, zo zeggen de experts. Beter is om seksuele voorlichting te verweven in je opvoeding. Net zoals je aan je kind uitlegt hoe het een mes veilig gebruikt, leg je uit wat een tampon is wanneer je driejarige er eentje in de badkamer vindt. Zie je iets op televisie wat te maken heeft met seksuele geaardheid, heb daar dan later een gesprekje over met je kind van zeven. Bij jonge kinderen hoeft seksuele voorlichting niet meteen over het hebben van seks te gaan natuurlijk. Het kan gaan over grenzen stellen, over toestemming vragen (bij een kleuter kan dit nog gaan over speelgoed, bij tieners kun je het meer richten op het fysieke).

Dit hoeven geen zware gesprekken te zijn die aan de eettafel plaatsvinden, houd het juist luchtig. Zo maak je het ook niet groter dan het is, maar hoort het gewoon bij je opvoeding.

Net als lasagne: bouw de lagen op

Rivera geeft als tip om de seksuele voorlichting op te bouwen gedurende het leven (en de leeftijd) van je kind. “Ik beschouw deze gesprekken graag als lagen, zoals lasagne. Begin met een goede basis en blijf deze uitbreiden gedurende de verschillende leeftijden en fasen.” Gebruik boeken of podcasts als hulpmiddel, want het is helemaal niet gek als je niet op alles een antwoord hebt.

Seksuele voorlichting bij verschillende leeftijden

Je kunt dus al vanaf het moment dat je kind kan praten seksuele voorlichting geven. Hoe je dat doet, verschilt per leeftijdsfase.

Tips bij peuters en kleuters

Belangrijk in deze leeftijd is dat je ervoor gaat zorgen dat je kind weet dat jij de expert bent, de veilige haven waar het terecht kan met vragen. Daar begin je mee door simpelweg lichaamsdelen te benoemen met de anatomische namen. Wanneer je peuter in bad gaat bijvoorbeeld. Dit is belangrijk omdat dan meteen duidelijk is wat je kind bedoelt.

Ook is het goed om nu al te leren wat consent is, oftewel toestemming. Leer je kind dat het zijn of haar lichaam is en dat je kind dus mag zeggen wat ermee gebeurt. Leg uit dat die regels lichaamsgrenzen zijn en dat je mag aangeven wat wel en niet mag. Zo kun je ook gemakkelijk uitleggen dat je kind geen knuffel aan iemand hoeft te geven als hij of zij dat niet wil.

Tips bij kinderen vanaf vier jaar

Kinderen worden nieuwsgieriger naarmate ze ouder worden, dus kan je meer vragen verwachten. Beantwoord ze simpel en duidelijk en voeg langzaam onderwerpen als puberteit en menstruatie toe wanneer je kind ouder wordt (maar voordat deze periode begint). Houd de gesprekken nuchter zodat je kind zich vrij voelt om vragen te stellen en met je te praten.

Rivera zegt over consent bij kinderen het volgende: “Praten over consent is van cruciaal belang, omdat in dit stadium leeftijdsgenoten een prominentere invloed op kinderen krijgen. Dat niemand hen het gevoel mag geven dat ze verplicht zijn om ja te zeggen of zich schuldig voelen omdat ze ‘nee, bedankt’ zeggen, omdat ze niet verantwoordelijk zijn voor de gevoelens van anderen.”

Tips bij kinderen vanaf 8 jaar

Als je een goede basis hebt gelegd (die eerste laagjes lasagne), dan heb je gesprekken gevoerd om op voort te bouwen. Seksuele voorlichting, dus die bloemetjes en de bijtjes, komt nu ook meer op de voorgrond. Beantwoord vragen van je kind, want doe je dit niet, dan zoeken ze online naar antwoorden.

Dat digitale stuk hoort ook bij de opvoeding, want net als in het echte leven, mag je kind ook online lichaamsgrenzen aangeven. Als extra tip geeft Rivera nog mee om ‘wat-als’-scenario’s te bespreken met je kind. Daarmee krijg je een goed inzicht in zijn of haar begrip van grenzen en toestemming en kun je begeleiden in het omgaan met verschillende situaties.

Houd het gesprek over seksuele voorlichting gaande

Blijf gesprekken voeren met je 12-, 14-, of 17-jarige zodat je kind weet dat het altijd bij je terecht kan en dat je nooit boos zult worden om vragen of situaties waarin je kind misschien per ongeluk toch in terecht is gekomen. Soms zal het ongemakkelijk voelen, maar dat je kind nieuwsgierig is en vragen heeft, is een normale en gezonde ontwikkeling. Het gaat om het creëren van een open, comfortabele relatie, een plek waar je kind zich veilig voelt om vragen te stellen of zorgen te uiten.

Seksuele voorlichting in de kleuterklas? ‘Leren wat privé is, daar is geen één kind te jong voor’