Julia Osendarp Seksuele voorlichting 2 sep 2022, 09:02

Leestijd: 4 minuten

Seksuele voorlichting in 5 stappen, volgens experts

Een condoom om een banaan, de ‘bloemetjes en de bijtjes’ of wellicht wel helemaal geen voorlichting. Het is misschien niet het leukste gesprek dat je ooit wel, of niet, met je ouders voerde, maar seksuele voorlichting is iets dat we volgens experts niet moeten onderschatten. Onze seksuele educatie heeft wellicht veel meer impact heeft op een mensenleven, dan we dachten.

Journalist en schrijfster Sophia Smith Galer interviewde voor haar boek Losing It, tientallen seksuele voorlichters. Ze haalt in haar essay voor de BBC aan dat ‘het gesprek’ nog steeds voor veel ouders een ding is en er wereldwijd grote verschillen zijn in hoe we omgaan met de voorbereiding om seksuele activiteit.

Verschillen in denkwijze over seksuele voorlichting wereldwijd

Zo blijkt dat Britse ouders zich veelal schamen en het hen ontbreekt aan kennis om over het, soms ietwat ongemakkelijke, onderwerp te praten. Uit weer ander onderzoek bleek dat Namibische ouders vooral het onderwerp in de taboesfeer plaatsten of vreesden dat zij met seksuele voorlichting hun kind wellicht aanmoedigden om seks te hebben. Iets waar veel ouders in de Verenigde Staten ook zo over denken. In de VS is het namelijk nog steeds een veel voorkomend gedachtengoed dat onthouding van seks tot het huwelijk de gezondheid en veiligheid van jongeren beschermt.

Maar het tegengestelde blijkt waar. De American Academy of Pediatrics, een beroepsvereniging van kinderartsen, concludeert dat onthouding een „ineffectieve” manier is van voorlichten en dat uitgebreide seksuele voorlichting de kans op tienerzwangerschap en seksuele overdraagbare aandoeningen (soa) vermindert. Ook blijkt dat wanneer ouders, en dan vooral moeders, met hun kind openlijk praten over seks, de kans groter is dat tieners seksuele activiteit uitstellen. Of zich daarnaast veiliger gedragen bij seksuele activiteiten. Smith Galer benadrukt overigens dat wij in Nederland en Zweden dit al een stuk beter oppakken.

Belang van seksuele voorlichting, volgens experts

Eva Goldfarb is hoogleraar volksgezondheid aan de Amerikaanse Montclair State University en zij deed de afgelopen jaren onderzoek naar de verschillende manieren van seksuele voorlichting. Zij en veel andere onderzoekers concluderen hetzelfde. Seksuele voorlichting heeft namelijk een positieve en langdurige impact. Ook om mensen te leren hoe je een gezonde relatie aangaat.

Volgens Goldfarb mogen ouders eerder beginnen met de eerste stappen richting seksuele voorlichting, dan ze wellicht voor ogen hadden. „Zelfs met jonge kinderen kun je praten over namen van lichaamsdelen en functies, lichaamsintegriteit en controle.” Daarbij benadrukt ze dat het niet zozeer hoeft te gaan over daadwerkelijke seksuele activiteit, maar over relaties in het algemeen. „Waarbij je leert dat niemand altijd krijgt wat hij of zij wil en het belangrijk is om iedereen met vriendelijkheid en respect te behandelen.”

Ander onderzoek toont overigens aan dat deze gesprekken met jonge kinderen, die meestal vanzelf opkomen, gemakkelijker verlopen dan bijvoorbeeld bij tieners. Door deze vragen eerlijk te beantwoorden op jonge leeftijd, worden complexere vragen op latere leeftijd ook makkelijker.

Gesprek over seks tussen ouder en kind in 5 stappen

1.Begin bij jezelf

Hoe was jouw eigen seksuele voorlichting? Volgens Smith Galer tonen talloze onderzoeken aan dat volwassenen niet eens zoveel weten over het lichaam en seks, dan ze wellicht dachten. Mythes of giswerk kunnen tot verkeerde informatie leiden. Waarbij de journalist als voorbeeld noemt dat veel mensen denken dat een maagdenvlies aantoont of iemand wel of geen maagd is (wat dus niet klopt). Zorg als ouder dat je eerst bij jezelf te rade gaat, wat je nu eigenlijk écht weet.

2. Kies voor andere woorden

Smith Galer stelt dat het soms werkt om seksuele voorlichting anders te formuleren. Waarbij ze een Fins experiment aanhaalt dat de naam seksuele voorlichting veranderde in lichaamsemotie-educatie. Want ‘volwassen’ termen belemmeren in sommige gevallen het gesprek. Het gebruik van ‘op het kind gerichte’-woorden, kan helpen bij een gemakkelijker gesprek. Al moet je volgens de journalist waken voor het feit dat de oorspronkelijke woordkeuze niet verdoezeld of beschaamd wordt.

3. Zoek materiaal op van voorlichters

Volgens de schrijfster en Goldfarb kan het geen kwaad om informatie te winnen bij bijvoorbeeld de leerkrachten seksuele voorlichting. Op voorhand kan een ouder bijvoorbeeld informeren wat het kind dat schooljaar leert.

4. Benoem ook plezier

Iets wat volgens Smith Galer nog veelal ontbreekt in de uitleg over seksualiteit is dat er plezier aan verbonden is. De journalist benadrukt dat inmiddels is gebleken dat voorlichtingsprogramma’s over seksueel genot het condoomgebruik meer verbeterden, dan programma’s die zich focusten op de gevaren van onbeschermde seks. „Het bewijs tot nu toe is dat het bespreken van plezier jonge mensen kan helpen om meer veilige seks te hebben, meer kennis en een positieve houding over seks te hebben, en ook meer zelfvertrouwen en zelfeffectiviteit te hebben”, legt onderzoeker en hoogleraar ontwikkelingspsychologie Mirela Zaneva uit.

5. Vergeet niet het ongemak van het kind

Jongeren hebben de neiging om meerdere bronnen te raadplegen dan alleen hun ouders, zeker in dit digitale tijdperk. En ouders zijn niet de enige die zich preuts kunnen voelen. Volgens Iers onderzoek zijn jongeren tegenwoordig de reden dat deze gesprekken moeilijker op gang komen. Doordat jongeren beweren al op de hoogte te zijn of geïrriteerd raken. Volgens Smith Galer moet je het onderwerp niet vermijden, maar wel te zorgen dat iedereen zich op z’n gemak voelt. „Laat uw kind van tevoren weten wanneer je over iets ongemakkelijks of moeilijks wil praten. Zo voelen ze zich niet in een hinderlaag gelokt”, aldus Goldfarb.

Op de basisschool praten over seksuele geaardheid en gender? In Florida wordt het verboden