Julia van Buuren Opvoeden 15 jun 2022, 08:02

Leestijd: 4 minuten

De puberteit: wanneer begint het en wat gebeurt er in dat puberbrein?

Na het tiende levensjaar komt je kind in de puberteit. Bij meisjes start dat wat eerder dan jongens. Je kind maakt lichamelijke veranderingen door, kan humeurig en onzeker zijn en zich ineens erg tegen je afzetten. Wat gebeurt er allemaal in dat lijf en koppie van pubers en wat is een gemiddelde puberteit leeftijd?

We vertellen wat je als ouder kunt verwachten.

Puberteit leeftijd

Meisjes komen volgens het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid gemiddeld rond 10,5 jaar in de puberteit. Het puberen vindt meestal tussen 9 en 12 jaar plaats. Daarna vindt de groeispurt plaats, bij meisjes rond hun dertiende levensjaar. De borstontwikkeling van meisjes begint op het 10,7e levensjaar. Tussen het tiende en vijftiende levensjaar start de menstruatie van jonge meisjes.

Bij jongens begint de puberteit wat later: zij beginnen rond 11,5 jaar te puberen. De bijbehorende groeispurt start één of twee jaar later.

Pubertijd bij meisjes

Ook de geslachtsorganen van meisjes veranderen tijdens de pubertijd. De vulva en de binnenste schaamlippen worden groter. Daarnaast wordt de clitoris groter en gevoelig voor seksuele prikkeling. Meisjes krijgen daarbij afscheiding uit de vagina, dit is helder of melkwit vocht. Ook zal er meer lichaamsbeharing groeien.

De baarmoeder wordt eveneens groter tijdens de pubertijd. Door hormonen komt het baarmoederslijmvlies tot ontwikkeling en ontstaan er eitjes in de eierstokken.

Stemmingswisselingen en plotselinge somberheid of boosheid is normaal tijdens de pubertijd. Pubers willen er daarnaast graag bij horen en nemen de mening van leeftijdsgenoten erg serieus. Onzekerheid en het ontdekken van de eigen identiteit spelen hierbij een grote rol.

Pubertijd bij jongens

Ook bij jongens veranderen de geslachtsorganen tijdens de puberteit. De zaadballen (testikels) worden groter en gaan daardoor lager hangen. De huid van de balzak wordt dunner en meer gepigmenteerd en later wordt de penis dikker en langer. De eerste zaadlozing vindt gemiddeld net na de dertiende verjaardag plaats. Hierna kan een jongen een meisje zwanger maken.

Daarnaast begint steeds meer schaamhaar te groeien en jongens krijgen ‘de baard in de keel’, oftewel een zwaardere stem.

Mentaal verandert er voor jongens net zoveel als voor meisjes. Vooral jongens zullen ook meer risicogedrag gaan vertonen, dit heeft te maken met de hoeveelheid testosteron.

Wat merk jij van de puberteit?

Zowel lichamelijk als in gedrag maakt je kind een verandering door. Tijdens de puberteit krijgen kinderen namelijk de behoefte om zelfstandiger te worden. Ook zullen ze zich bezighouden met hun identiteit. Daarom zullen ze zich afzetten tegen jou als ouder.

Dit kan het moment zijn dat je als ouder realiseert dat je je kind een beetje los moet laten. Advies van hun ouders nemen pubers namelijk niet meer zo snel aan.

Wat gebeurt er in dat puberbrein?

Het puberbrein is in ontwikkeling. De hersenen maken een soort snoeiproces door om alleen de nuttige verbindingen te behouden. Dat gaat niet in alle hersengebieden tegelijk: de emotionele gebieden zijn eerst aan de beurt en worden extra geprikkeld door hormonen. Daarna zijn de rationale hersengebieden aan de beurt. Het puberbrein is dus letterlijk uit balans en dat zul je als ouder merken!

Het humeur van je kind is namelijk ineens hartstikke veranderlijk. Waar je zoon of dochter eerst de slappe lach heeft, kan hij of zij een half uur later chagrijnig zijn. Je kind kan heftig reageren op dingen: echt puberen dus. Dat kan leiden tot conflicten thuis. Ook slapen pubers graag en veel. Soms zien ouders dat hun kind zich op school niet goed of zelfs maar slecht kan concentreren.

Wat kun je als ouder doen?

Zit je weleens met je handen in het haar vanwege je puber? Misschien vind je het moeilijk om je zoon of dochter los te laten. Toch is het goed om hem of haar op sommige vlakken meer verantwoordelijkheid te geven. Wees dus niet te controlerend of beschermend.

Tegelijkertijd zijn pubers gebaat bij goede afspraken en structuur. Met positiviteit bereik je meer. Dat komt doordat het puberbrein gevoelig is voor beloning.

Blijf altijd in gesprek met je kind en houd een oogje in het zeil. Het is belangrijk dat je altijd weet waar je kind is. Onderzoek wijst namelijk uit dat kinderen daardoor minder snel in de problemen komen. Kinderen met foute vrienden en weinig toezicht komen sneller in de problemen.

Meer lezen? 

• Jongens in de puberteit: wat kunnen zij (en jij) verwachten?
• De puberteit: wat staat onze aankomende pubermeiden te wachten?
• 4 tekenen waardoor je weet dat je kind al de prepuberteit in is getreden