Laurien Bleeker Seksuele voorlichting 15 jun 2023, 12:56

Leestijd: 5 minuten

Waarom je al op deze leeftijd met je kind kan gaan praten over liefde en seks

Net als dat je kinderen leert eten en drinken, leert lopen en leert spelen, leer je ze ook over seksualiteit en liefde. Die seksuele ontwikkeling van kinderen begint namelijk al bij de babyleeftijd. Het is dan ook aan te raden om al op jonge leeftijd te praten met kinderen over seks.

Praten met kinderen over seks, seksualiteit en liefde doe je natuurlijk op een manier die passend is bij de leeftijd en levensfase van het kind.

Wanneer is een kind zich bewust van het eigen geslacht?

Baby’s ontdekken de wereld om hen heen met al hun zintuigen, waaronder voelen. Niet voor niets houden ze van liefdevolle aanrakingen en dikke knuffels van de ouders. Kinderen die veel geknuffeld worden denken op latere leeftijd positiever over zichzelf, daarom is dit een belangrijke eerste stap in de seksuele ontwikkeling. Je kind voelt zich veilig wanneer het liefdevol geknuffeld wordt.

Zo rond een half jaar leren ze hun eigen lichaam wat beter kennen. Ze raken wat vaker hun geslachtsdelen aan, maar vaak is dit nog onbewust. Wanneer je baby de peuterleeftijd bereikt (rond de twee jaar) wordt je kindje zich bewust van het eigen lichaam. Je kind leert dat het een jongen of een meisje is en de nieuwsgierigheid naar andere lichamen is groot. Door broertjes en zusjes samen te laten badderen zien ze de lichamelijke verschillen tussen jongens en meisjes. Kleuters gaan nog een stapje verder en ontdekken hun lichaam door middel van spelletjes met andere kleuters. Denk aan vadertje en moedertje of het spelen van doktertje. Dit is heel normaal gedrag, ook als hier en daar een geslacht tevoorschijn wordt getoverd. Het is slechts ontdekken. De kleuterleeftijd is ook het moment waarop kinderen vragen gaan stellen over waar baby’s vandaan komen en hoe dat eigenlijk allemaal werkt.

Eigen lichaam ontdekken

Kinderen van een jaar of twee voelen soms aan hun eigen geslacht. Dit is een normale ontwikkeling van hun seksualiteit en hoef je niet te verbieden. Het geeft waarschijnlijk een fijn of geborgen gevoel. Wel kun je aanleren dat je kind dit alleen thuis doet en niet in het bijzijn van andere mensen, behalve jullie als ouders. Iets oudere kinderen kunnen ook hun geslacht aan elkaar gaan laten zien. Dit hoort allemaal bij de ontdekkingstocht naar elkaars lichamen. Het is normaal gedrag en je kunt hierover praten met je kind of je kind voorlezen uit boekjes over de verschillen tussen jongens en meisjes. Hoe meer kinderen leren, hoe comfortabeler het voor ze is om te praten over seks en liefde met hun ouders.

Praten met kinderen over seks en liefde

Met jonge kinderen praat je natuurlijk nog niet over seks, maar wel over onderwerpen die hierbij horen. Denk aan je eigen lichaam ontdekken, iemand lief vinden, vriendschappen en gevoelens, verschillen tussen jongens en meisjes en grenzen. Door deze simpele gesprekjes al op jonge leeftijd te hebben, beginnen kinderen pas op latere leeftijd en op een veilige manier met seks.

Vanaf het moment dat je kind kan praten, kun je het af en toe hebben over onderwerpen die horen bij seksualiteit en liefde. Je kind is het dan gewend om er met jou, de veilige haven, over te hebben. Dit maakt praten met kinderen over seks op latere leeftijd makkelijker. Beantwoord vragen dan ook op een simpele en duidelijke manier en praat over het lichaam, over liefde en seks zoals je praat over andere dingen. Gebruik woorden als vulva en piemel zodat daar nooit onduidelijkheid over kan bestaan. Door te praten over seks met leer je je kind bovendien dat het altijd bij jou terecht kan met vragen of lastige situaties.

Kleuters op de basisschool kunnen het al hebben over verliefd zijn. Dat betekent dat ze een ander kindje heel lief vinden. Rond zevenjarige leeftijd weet een kind wat meer. Wat verliefd zijn is bijvoorbeeld, maar ook hoe kinderen gemaakt worden kun je een kind van zeven uitleggen. Op deze leeftijd worden vriendschappen belangrijker en soms is je kind zelfs echt verliefd. Schaamte voor het eigen blote lichaam kan ook ontstaan op deze leeftijd en dat is niets geks. Je kind is hier nu gewoon bewuster mee bezig.

Ervaringen van ouders en hun kind

Voor kinderen zijn onderwerpen als seks en liefde helemaal niet gek, vaak zijn het volwassenen die er ongemakkelijk over doen. Of het raar vinden om over seks te praten met een kind. Kinderen kunnen het ene moment vragen waarom jullie die avond geen pizza eten en het andere moment vragen ze hoe kinderen gemaakt worden. Het is gewoon nieuwsgierigheid en je kunt deze vragen op een simpele manier beantwoorden.

Guus (4) en moeder Mirthe (32): “Mama, ik moet je wat vertellen. Nora en Alex en ik hebben elkaar vandaag kusjes gegeven. Nora en Alex gaven elkaar een kus en ik gaf ze een kus op hun wang.”

Brent (7) en moeder Nadia (36): “Vandaag liet Mink zijn piemel zien onder tafel dus ik heb mijne ook laten zien.”

Lotte (6) en moeder Lisa (39): “Wij hebben een vagina hè mama? En papa een piemel toch? Echt een hele grote.” Moeder Lisa: “We stonden in een drukke rij bij de supermarkt…’

Belangrijk: grenzen aanleren tijdens praten met kinderen over seks

Erg belangrijk bij het praten met kinderen over seks en liefde is het aanleren van grenzen. Het leren herkennen van grenzen bij een ander hoort hier ook bij. Leg uit dat wat in de onderbroek zit van je kind is en dat iemand anders daar niet zomaar aan mag zitten. Laat je kind weten dat er verschillende soorten geheimen zijn en dat het altijd naar je toe mag komen als het ergens mee zit. Zorg er ook voor dat je kind leert vertrouwen op het eigen buikgevoel, de intuïtie. Dat nee zeggen niet erg is, dat het een kus van oma mag weigeren en dat het nooit iets bij een ander mag doen als diegene dat niet wil.

Seksuele voorlichting aan kinderen: 4 vragen aan de expert van Rutgers, hét kenniscentrum over seksualiteit