Janneke Juffermans Ouders 14 aug 2023, 07:02

Leestijd: 5 minuten

Altijd moe en geen plezier in het ouderschap? Dit is een parentale burn-out

Ja, het leven als moeder of vader is soms zwaar. En het is helemaal niet raar als het ouderschap je uitput. Een ‘parentale burn-out’, oftewel een ouderlijke burn-out, komt vaak voor, steeds vaker zelfs. Maar je kunt er gelukkig ook iets aan doen.

Wat is een parentale burn-out en hoe krijg je het? De mallemolen van het ouderschap zal je vast bekend voorkomen: je zorgt dagelijks voor je kinderen, je moet aan van alles denken (het welzijn van je kind, gezondheid, school, vriendjes, sport, en ga zo maar door), je moet veel belangrijke keuzes maken. En of het nu rustige of drukke en stressvolle tijden zijn: ouder-zijn stopt nooit.

Parentale burn-out

Het kan gebeuren dat je als ouder niet meer weet hoe je alles voor elkaar moet krijgen. Dat je steeds vaker ontploft of in huilen uitbarst als je kind niet naar je luistert. Dat je continu uitgeput bent en dat je je een mislukte ouder voelt. In je hoofd hoopt alles zich op en je ervaart vooral stress. De voldoening die je voorheen nog putte uit je gezin, ervaar je totaal niet meer. Je weet niet meer waar je nieuwe energie vandaan moet halen.

Langdurig

Elke ouder ervaart dit weleens, maar vaak duurt dat even en gaat het ook weer over. Als de uitputting echter langdurig aanhoudt, kun je uiteindelijk in een burn-out komen.

Het heet een ‘parentale burn-out’ als de oorzaken liggen in de zorg voor je gezin. Zo’n burn-out heeft ook gevolgen voor je gezin, want je kunt dan tijdelijk niet meer goed zorgen voor je kinderen.

Oorzaken parentale burn-out

De term dook voor het eerst op in de jaren tachtig. Pas de laatste jaren is er meer wetenschappelijke aandacht voor. Wat de oorzaken voor de stress zijn, verschilt natuurlijk per persoon en per situatie. De ene ouder heeft een te druk leven of wil het te perfect doen, de andere ouder kampt met gedragsproblemen van een kind en weer een ander ervaart te weinig steun van de partner.

Stressfactoren

Voor een Amerikaans onderzoek over parentale burn-out werden ruim tweeduizend ouders ondervraagd. Meer dan 60 procent gaf aan dat ze weleens zo’n burn-out gehad hebben. Belangrijke factoren die volgens hen meespeelden: kinderen/pubers die te weinig meewerken (33 procent), druk of uitputting door het werk en/of het huishouden (29 procent), financiële zorgen (29 procent), teveel digitale middelen en sociale media die de kinderen en pubers afleiden (26 procent), verantwoordelijkheden bij hobby’s en naschoolse activiteiten van de kinderen (21 procent).

Een parentale burn-out bij ouders betekent een combinatie van fysieke, emotionele en mentale uitputting. Er zijn verschillende symptomen die erop kunnen wijzen dat er meer aan de hand is dan de stress die elke ouder weleens kan ervaren. (Let op: elke ouder is anders, dus niet alle symptomen hoeven op jou van toepassing te zijn!) Een burn-out kan voor ouders de volgende gevolgen hebben:

Symptomen van een parentale burn-out

• Je bent chronisch en extreem moe, zelfs als je veel slaapt. Alles wat er moet gebeuren ervaar je als een zware last en je hebt amper energie voor de nieuwe dag.
• Je hebt het gevoel dat je faalt als ouder. Je vergelijkt jezelf continu met andere ouders en je kunt maar een conclusie trekken: jij doet het niet goed genoeg. Je bent voortdurend ontevreden over jezelf als ouder. En ook al zeggen anderen misschien tegen je dat je wél een goede ouder bent, jij hebt daar geen oog meer voor.
• Je beleeft geen plezier meer aan het ouderschap.
• Je hebt geen energie om leuke dingen te doen met je kind of te luisteren of te knuffelen.
• Het lukt je niet om goed te focussen op de dingen die je moet doen en zelfs de kleinste, dagelijkse dingen lijken onmogelijk.
• Je slaapt slecht.
• Je kunt je niet meer goed inleven in je kind en je voelt je emotioneel minder betrokken bij je kind.
• Je bent labiel en onvoorspelbaar. Bij het minste of geringste begin je te huilen of reageer je geïrriteerd. Je vertoont gedrag waardoor je jezelf niet meer herkent, zoals: schreeuwen, dreigen, schelden, slaan, verwaarlozing.
• Ook kan je mentale gezondheid eronder lijden. Je kunt bijvoorbeeld last krijgen van angsten of depressies. Hoe ernstiger de burn-out, hoe ernstiger de gevolgen, blijkt uit onderzoek van de Universiteit Leuven: ouders kunnen ook fantasieën krijgen over hoe ze kunnen ontsnappen aan hun stressvolle bestaan, bijvoorbeeld door weg te gaan of zelfs zelfmoord te plegen.
• De relatie met je partner lijdt eronder. Bovendien kun je de stress overdragen op je partner: vroeg of laat gaat deze ook stress ervaren.

Tips om een parentale burn-out te voorkomen

Hoe voorkom je een parentale burn-out? Of hoe kom je er weer uit, als je denk dat je ermee te maken hebt?

• Denk je dat je een parentale burn-out hebt? Zoek dan hulp en praat erover met een expert.
• Probeer je niet blind te staren op praktische zaken die ‘in elk geval’ goed moeten blijven gaan. Aandacht en tijd voor je kinderen zijn belangrijker dan zoeken naar een hippe jas voor je kind.
• Vergelijk jezelf niet met andere ouders. Je dóet al je best, en je doet wat in jouw mogelijkheden ligt. Jij kent je kind zelf het beste en je weet meestal prima wat er nodig is.
• Wees niet te streng voor jezelf. Opvoeden gaat bij niemand vlekkeloos en je hoeft niet de perfecte ouder te zijn. Focus op de dingen die wél goed gaan.
• Communiceer over wat je ervaart met je partner, met je familie of met een goede vriend(in).
• Stel duidelijke regels op voor je gezin. Denk bijvoorbeeld aan regels over beeldschermtijd en de taakverdeling tussen jou en je partner. Laat ook je kinderen huishoudelijke taken (Ook als je kind nog jong is, kan het best wat doen.)
• Creëer momenten voor jezelf. Stress is er in elk leven, maar waar het om gaat is wat je daar tegenover stelt. Zoek dus een hobby waar je blij van wordt, trek de natuur in om tot rust te komen of trek je terug met een boek. En zorg voor genoeg momenten op een dag waarop je even niets hoeft, al is het maar vijf minuten.

Wetenschapsjournalist Melissa Hogenboom: “Vaders zijn even geschikt om moeders te zijn”