Redactie Puber 4 jul 2021, 10:18

Leestijd: 8 minuten

Interview: over alcohol, drugs en pubers

Wat vertel je je puber over alcohol en roken en hoe maak je afspraken over uitgaan? Want afspraken maken over drinken en roken heeft wel degelijk zin. Zelfs al volgt je puber jouw regels niet altijd op, zo zegt Ninette van Hasselt. Zij schijft erover in haar boek Pubers en Uitgaan en is bovendien zelf moeder van twee pubers. Over pubers, alcohol en drugs.

Alcohol, drugs en pubers. Een gevaarlijke cocktail?

Alle ouders zijn zelf ooit ook pubers geweest. Hebben ze niet genoeg aan hun eigen ervaring als het gaat om opvoeden en uitgaan?

‘Je eigen ervaringen helpen natuurlijk om te begrijpen hoe leuk en waardevol deze fase kan zijn. Het is een soort ontdekkingsreis met steeds meer vrijheden, waarin grenzen worden verlegd en er veel tijd met vrienden wordt doorbracht. Daar is niet zoveel aan veranderd. Maar het uitgaansleven van tegenwoordig is zeker geen kopie van het uitgaan in onze jeugd. Sinds het verboden is om drank aan jongeren onder de 18 te verkopen – de afspraak van NIX – en sinds corona lijken pubers minder de stad in te gaan. Zij zien elkaar nu vaak op thuisfeestjes in plaats van in de kroeg. Ook voor 18 plus is het uitgaansleven veranderd. Zij gaan nog wel naar clubs en cafés, wel wat later en tot dieper in de nacht. Maar de grootste verandering is dat het uitgaansleven zich vooral afspeelt op festivals en evenementen en dat begint nu allemaal weer. Drugs zoals ecstasy horen daar soms bij. Daar hebben de meeste ouders geen ervaring mee, en al helemaal niet met de hoog gedoseerde pillen van nu.’

Hoe kom je er als ouder achter wat je kind uitspookt tijdens het uitgaan?

‘Het helpt als je het uitgaansleven van vandaag een beetje kent. Dit betekent niet dat je zelf festivals moet bezoeken. Maar zorg wel dat je iets weet van ‘de drie R-en’ van de plekken waar je kind uitgaat: de rituelen, de roesmiddelen en de risico’s. Ik houd mij al mijn hele werkende leven [Ninette werkt bij het Trimbos-instituut en adviseert zowel ouders als de overheid over alcohol, drugs en tabak, red] bezig met uitgaan, en weet ook maar deels wat er speelt. Websites zoals Partyflock.nl, waar jongeren met elkaar over uitgaan praten, kunnen helpen om een idee te krijgen. Maar het gaat er vooral om dat je als ouder met je kind mee groeit, het enthousiasme begrijpt en steun en advies biedt waar nodig. Van alles wat pubers uitspoken tijdens het uitgaan hoor je nog niet de helft. Het belangrijkste is dat ze je weten te vinden als ze ergens mee zitten of willen sparren.’

Wat zijn de belangrijkste risico’s tegenwoordig als het gaat om pubers en uitgaan?

‘De kans dat jongeren drinken is veel groter als ze uitgaan dan in een andere omgeving. Ook al mogen zij officieel tot hun 18e geen drank kopen, toch hoort alcohol voor veel pubers bij uitgaan. En als iedereen in je omgeving drinkt of wat anders gebruikt, moet je stevig in je schoenen staan om niet mee te doen. Roken en blowen zijn minder verbonden met uitgaan. Dit begint meestal op het schoolplein of bij iemand thuis. Jongeren roken wel veel meer als ze vaak uitgaan. Andere risico’s hangen sterk af van de plek en het tijdstip. Drugs zoals ecstasy worden vooral op festivals gebruikt. Daar loop je dan weer minder risico op een vechtpartij dan in de kroeg. Dronkenschap, verkeersongelukken, onveilige of ongewenste seks zijn allemaal risico’s die toenemen naarmate je later uitgaat. Zeker voor jongeren die de spelregels van het uitgaansleven nog niet kennen.’

Moeder Anke: ‘de drank en de drugs hebben mijn zoon zijn jeugd ontnomen.’

Hoe leer je je kind omgaan met zaken als alcohol en drugs?

‘Het is belangrijk om informatie te doseren en vooral niet te vroeg te brengen. Af en toe wat feiten meegeven is lange tijd voldoende. Wacht met praten over een bepaald onderwerp tot er een aanleiding voor is of tot het relevant is. Dat is bijvoorbeeld omdat je kind naar de middelbare school gaat, of voor het eerst gaat stappen. Ik denk dat het niet zo handig is om in geuren en kleuren je eigen stapervaringen te vertellen en het daaraan op te hangen. Je hoeft niet schijnheilig te zijn, maar als je niet oppast bevestig je het beeld dat drank en drugs stoer zijn. Gebruik liever iets wat vrienden van je kind overkomt of iets op televisie als aanleiding voor een gesprek. Naarmate je kind ouder wordt, is voorlichting minder belangrijk en komt de nadruk te liggen op het stellen van grenzen en een vangnet zijn.’

Ondanks de NIX-campagne laten sommige ouders hun kind toch alcohol drinken onder het mom: hij doet het anders stiekem en/of straks is hij 18 en heb ik er geen grip meer op. Wat vind jij hiervan?

‘Ik kan me goed voorstellen dat ouders geneigd zijn om te schipperen als het gaat om drankgebruik bij wat oudere kinderen. Toch raad ik ouders aan zo lang mogelijk grenzen te blijven stellen. Zo stel je in elk geval het moment van de eerste consumptie uit. Hoe later een kind begint met zaken als drinken en roken, hoe beter hij ermee zal kunnen omgaan en zijn eigen grenzen in de gaten kan houden. Jongeren van 18 zijn immers veel minder impulsief dan jongeren van 15. Daarnaast vind ik het belangrijk dat ouders zich realiseren dat als je met elkaar een norm neerzet, zoals de afspraak van NIX, deze veel krachtiger is. Wijk je daar vanaf, dan heeft dat niet alleen impact op je eigen kind, maar ook op andere kinderen. Ook kinderen die er misschien meer behoefte aan hebben dan die van jou.’

Ben je niet bang dat ouders, nadat ze over alle risico’s hebben gelezen in jouw boek ‘Pubers en uitgaan – De kicks, de risico’s en de uitdagingen voor opvoeders’, hun kind de deur liever niet meer uit laten gaan?

‘Het boek biedt vooral handvatten, zodat uitgaan leuk blijft. Ook voor jou als ouder. Toch zou je je kind bijna thuishouden als je alle risico’s op een rij ziet. En dat is zeker niet de bedoeling en al helemaal niet nodig. Ik raad lezers daarom áf om de hoofdstukken over risico’s achter elkaar door te lezen. Veel beter is het om het boek op je nachtkastje te hebben liggen en het af en toe open te slaan bij het hoofdstuk waar je vragen over hebt. Wat ik hoop dat ouders zich realiseren door dit boek, is dat uitgaan niet alleen maar leuk of riskant is. Bijvoorbeeld: twee keer per week uitgaan betekent voor veel pubers twee keer per week flink drinken en het slaap-ritme flink in de war. Dus uitgaan is prima, maar niet te vaak en niet te laat.’

Kun je je voorstellen dat ouders zeggen: leuk al die tips maar pubers doen toch wel wat ze willen.

‘Veel ouders onderschatten hun rol. Ze denken nauwelijks nog invloed te hebben als hun kind ouder wordt, terwijl dit echt niet zo is. Pubers zeggen nu eenmaal geen ja en amen op de regels die je stelt. Het ouderschap is in deze fase soms een heel ondankbare rol. Maar echt, er landt heus iets van de norm die jij neerzet en de argumenten die je aandraagt. Ze zullen het misschien niet precies doen zoals jij het hebt gezegd, maar uit onderzoek is gebleken dat ze door heldere afspraken bijvoorbeeld later én minder gaan drinken. Geef het dus niet te snel op. En realiseer je dat het maatwerk is. Heb je een braaf kind, dan zal de opvoeding heel anders moeten worden aangepakt dan bij een kind dat al vroeg de grenzen opzoekt. Pak daarom de ingrediënten uit het boek die van toepassing zijn op jouw kind en maak hier je eigen opvoedsausje mee.’

Je bent zelf moeder van twee puberdochters van 12 en 15. In hoeverre heeft het schrijven van het boek hun opvoeding beïnvloed?

‘Het heeft er vooral voor gezorgd dat ik me er nog bewuster van ben hoe belangrijk het is om er voor ze te zijn. En dan bedoel ik niet dat ik de hele dag naast ze zit om ze in de gaten te houden, maar dat ze weten dat er iemand is die een beetje meekijkt. Ook realiseer ik mij nu nog meer hoe belangrijk het is dat ze mij weten te vinden als ze ergens mee zitten. Juist in deze fase waarin ze steeds meer hun eigen leven krijgen. Om dit lijntje te houden, probeer ik momenten te creëren waarop ze hun ei kwijt kunnen. Vaak lukt dit het beste tijdens het uitlaten van de hond of onderweg in de auto, dan hoef je elkaar niet aan te kijken. Nu gaat het nog niet zo vaak over uitgaan en dingen als alcohol en roken, omdat ze daar nog niet echt mee bezig zijn. Hoewel. Misschien dat ik het er wel vaker over heb dan nodig. Beroepsdeformatie. Ondanks dat ik andere ouders adviseer om informatie over alcohol en drugs te doseren, wil ik dit zelf nog wel eens vergeten. ‘Ja mam, we weten nou wel dat het slecht is,’ hoor ik dan. Tja, net als opgroeien doe je ook opvoeden met vallen en opstaan.’

Ninette van Hasselt is programmahoofd Jongeren en riskant gedrag van het Trimbos-instituut. Ze schreef ‘Pubers en uitgaan – De kicks, de risico’s en de uitdagingen voor opvoeders’.