Redactie Mentale gezondheid 19 jun 2018, 12:12

Leestijd: 7 minuten

5x opvoeden zonder stress

Opvoeden is een ontzettend leuke taak, maar vaak ook erg stressvol. Werk, het huishouden, sporten, een sociaal leven: ouders én kinderen hebben het vaak veel te druk. Met deze 5 tips breng jij de rust weer terug in de opvoeding.

Moeders – en ook vaders – nemen regelmatig te veel hooi op hun vork. En de kinderen? Die krijgen het ook steeds drukker. Ze kijken dan wel minder tv, maar ze compenseren dat door vaker te internetten, bijbaantjes te nemen en (positief!) meer te gaan sporten. We stellen hoge eisen aan onszelf, aan onze kinderen, aan het leven.

Perfecte ouders bestaan niet

In dit artikel presenteren we vijf moeders die op een gegeven moment de zaken anders zijn gaan aanpakken, vaak met verbluffende resultaten. Ze gingen beter plannen, maakten betere afspraken, zochten rust in zichzelf of stelden hun ambities bij. Inspirerende voorbeelden. En mochten ze voor jou niet werken, dan kun je altijd nog voor oplossing 5 kiezen: je neemt een coach om je eigen opvoedstijl te creëren. Want als we van één ding afmoeten, dan is het wel de gedachte dat we de perfecte ouder moeten zijn die alles zelf oplost.

1. Verbeter de organisatie

“Opvoeden zonder stress is absoluut mogelijk”, zegt Marguérite van Randwijck-Jacobze optimistisch. Van Randwijck is een van de twee managing partners van Rebels&Rules, een bedrijf dat producten ontwikkelt die de communicatie tussen opvoeders en kinderen ondersteunen. Hun eerste product is een magnetisch afsprakenbord: 'Dé oplossing voor het spitsuur in je gezin!', zo meldt de doos veelbelovend.

Het idee ontstond in de praktijk. Van Randwijck merkte dat het tussen haar en de kinderen niet goed liep in 'de communicatieoverdracht.' Bijvoorbeeld tijdens de ochtendspits. “Het was niet relaxed. De kinderen wilden spelen, ik wilde dat ze zich snel aankleedden. Het gaf dagelijks stress om op tijd op mijn werk te komen.” Van Randwijck bedacht een oplossing om de communicatie visueel te maken. Met Rebels&Rules ontwikkelde ze magneten met getekende afbeeldingen van alle activiteiten tijdens de ochtend: opstaan, aankleden, ontbijten, spelen – 'Dat is belangrijk, zet er iets leuks tussen' – en jassen aan. “Ik maak nu afspraken met mijn kinderen hoe we het gaan doen”, vertelt Van Randwijck. “En dan zetten we de magneten in die volgorde op het magneetbord. Kinderen begrijpen heel veel, maar overzien een situatie vaak niet. Zo'n bord geeft structuur.” Zodra een taak is volbracht, kan die per gezinslid op het bord worden afgevinkt. Ook andere hectische momenten zijn afgebeeld: het avondeten, naar bed gaan, tandenpoetsen, et cetera.

2. Rust in jezelf

“Stress helemaal uitsluiten tijdens de opvoeding is geen realistisch streven”, denkt Iris Bouwman, auteur van het boek Mindfulmama – Praktische mindfulness voor moeders. “Maar je kunt je wel bewust worden van wat jou onrustig maakt en dat aanvaarden.”

Ze geeft een voorbeeld: je hebt haast, jij moet naar je werk, je kind naar school. Er hoeft maar íets anders te lopen dan gepland – een woordenwisseling met je kind, een tas vergeten, verkeerde schoenen aan – of je raakt in de stress. “Want o wee, als je te laat komt, in de file belandt en die belangrijke vergadering mist.” Bouwman ziet het regelmatig op het schoolplein: mama's met verbeten gezichten, snauwend, kortaf en gebiedend: 'Schiet op, doe je jas uit, loop toch eens door, hoe vaak moet ik nog zeggen dat…'. Als ze deze eerste 'horde' genomen hebben, doemt de volgende horde – de afspraak met de tandarts die middag of boodschappen doen – alweer op. Want veel moeders zien volgens Bouwman hun dag als één lange hordeloop: uitgeput bereiken ze 's avonds de finish. “Die horden spelen zich echter vooral af in hun hoofd”, zegt Bouwman. “Hun gedachten zijn de grootste boosdoeners. De hele dag denken ze dat het anders moet zijn dan het is.”

3. Verdeel het werk eerlijk

“Een gelijke verdeling van werk en opvoeding helpt enorm om stress te verminderen”, begint psychologe Saskia de Bel, die onderzoek deed naar het combineren van carrière en gezin en auteur is van Samen uit, samen thuis – Een recept om werk en zorg eerlijker te verdelen. “Het is voor de kinderen ook veel beter.”

De Bel heeft het als moeder zelf gemerkt: het gezinsleven is een stuk ingewikkelder geworden. Kinderen zitten niet meer op één sport maar op twee, hebben daarnaast ook nog muziekles, er wordt bij vriendjes en vriendinnetjes gespeeld, ouders zijn bang om de kinderen alleen te laten fietsen en brengen ze overal zelf naartoe. “We zijn ons van alles bewust: van gevaren in het verkeer, risico's met ziektes, de groeicurve, de psyche en de schoolprestaties van ons kind. We lijden aan infostress. Doe je het wel goed genoeg? De druk op een gezin is nog nooit zó groot geweest: wij willen allemaal voldoen aan een ideaalbeeld van wat er ten aanzien van de opvoeding wordt verwacht.”

Dat geeft stress. “Maar gedeelde smart is halve smart”, vervolgt De Bel. “Als ouders een team vormen, gaat het op veel fronten beter.” Slechts 6 tot 12 procent van de gezinnen heeft een gelijke verdeling van werk en zorg. Meestal zijn ouders wel gelijk begonnen, maar als er eenmaal kinderen zijn, vervallen ze langzaam in de meer traditionele rolverdeling van het anderhalfverdienmodel. Zo verging het De Bel zelf ook. Na de geboorte van haar kinderen ging ze parttime werken en zag zichzelf opeens in de traditionele vrouwenrol schieten. Maar dat levert meestal niet minder stress op, ontdekte ze. “Vaak zie je dat mannen dan fulltime werken en vrouwen parttime, maar dat die laatste groep in huis niet minder doet. Eigenlijk hebben ze thuis een fulltime baan en nog een halve baan buitenhuis. Anderhalf is vaag. Het is een valkuil.”

4. Hou het simpel

“Opvoeden brengt altijd enige stress met zich mee”, stelt Sjoukje van de Kolk, auteur van het boek SimplifyLife – Terug naar de essentie van je leven. “De combinatie van twee partners die werken, kinderen met eigen drukke agenda's, toegenomen eisen en verwachtingen, zorgt dagelijks voor spanningen. Maar we maken het onszelf ook moeilijker doordat we de lat zo hoog leggen. Op het gebied van werk, relatie, gezin, opvoeden, vrije tijd, de prestaties van de kinderen, jezelf. Alles moet in dat ene ideaalplaatje van het leven passen, het streefleven. Vooral onder hogeropgeleiden zie ik het: die bakfietsen met daarin vrolijke kinderen in mooie jurkjes. Het moet allemaal kloppen. Maar zo is het leven niet.”

Van de Kolk kent het uit eigen ervaring. Ze was een carrièrevrouw, stapte elke dag om kwart over zeven in haar leaseauto, had vier jonge kinderen en alles lukte. “Het staat heel goed dat je dat kan. Maar op vrijdagavond was ik een dweil. Ik realiseerde me dat ik dat niet meer wilde. Het ging om de buitenkant. Niet om de essentie.” Ze ging voor zichzelf werken en raakte ervan overtuigd dat het simpeler kon en sterker nog: dat dat juist goede effecten heeft. Juist dingen niet doen, nalaten, dat maakt je rustiger, relaxter. “Dat ideaalplaatje kost heel veel energie, stress en tijd. Die perfectie legt ook een hoge druk op de kinderen. Die voelen haarfijn aan dat ze aan alle verwachtingen moeten voldoen.”

Accepteren, incasseren en relativeren. Daar begint het mee, aldus Van de Kolk. Kinderen hebben tekortkomingen, net als de ouders. “Het hoeft niet perfect. Waarom moet het altijd beter? Als moeder blijf je het gevoel hebben tekort te schieten: erken dat. Veel moeders hebben een schuldgevoel omdat ze ook buitenshuis werken. Ze proberen dat te compenseren. Nee-zeggen is lastig. Maar kinderen leren daardoor nauwelijks nog iets te incasseren. Als ze een ijsje laten vallen op het strand, springen de ouders op om een nieuwe te kopen. Maar het is juist goed als een kind leert omgaan met een teleurstelling, dat het iets niet krijgt. Of iets verliest.”

5. Neem een coach

“Stress hoort er een beetje bij”, vindt ook Joke Bakker, klinisch en sociaal pedagoge, gezinscoach en deels werkzaam in de kinderopvang. “Daar moet je niet moeilijk over doen.” Maar het gros van de stress veroorzaken ouders zelf door de eisen die ze stellen aan zichzelf en aan hun kinderen. “Zij gaan daarbij voorbij aan het feit dat ouder zijn betekent: opvoeden. En opvoeden is doen, handelen.”

Ouders die advies willen bij de opvoeding kunnen bij Bakker langskomen. “Dan probeer ik eerst uit te zoeken wat hun ideaalsituatie is. Wat willen ze wel? Wat gaat er goed?” Veel stress, zo merkt Bakker, wordt veroorzaakt door situaties waarin tegengestelde belangen spelen. “De ouders willen opschieten, de kinderen willen spelen. Als ouders dan in de stress schieten, ontstaat er meer strijd, het is een negatieve spiraal. Ik ga uit van een positieve benadering: zeg wat je wel wilt, benader het positief, blijf uit de strijd met je kinderen.”