Sabine van der Spoel Slapen Vandaag, 09:02

Leestijd: 6 minuten

Hoe kun je omgaan met slaapproblemen bij kinderen tussen de 8 en 10 jaar? 

In de ideale wereld gaat je kind elke avond op tijd naar bed en valt het op tijd in slaap. Helaas is dit niet voor elke ouder de realiteit. Wat kun je doen als je kind te laat naar bed gaat of de slaap maar niet kan vatten? 

Als een jong kind last heeft van slaapproblemen, is dat volgens slaappedagoog Roos van den Biggelaar heel normaal. “Slaap is niet iets dat kinderen kunnen leren. Ze moeten het ontwikkelen.” Bij nog erg jonge kinderen lost het ‘probleem’ zich daarom vaak vanzelf wel op. Helaas is het volgens de slaappedagoog lastiger om een slaapprobleem op te lossen bij wat oudere kinderen. 

Slaapproblemen bij wat oudere kinderen

Een slaapprobleem bij oudere kinderen is volgens Van den Biggelaar lastiger op te lossen. “De reden waarom een kind van 8, 9 of 10 jaar niet kan slapen, kan te maken hebben met veel dingen. Ze kunnen bijvoorbeeld angst of stress ervaren. Het is daarom veel lastiger om een slaapprobleem bij oudere kinderen op te lossen dan bij nog erg jonge kinderen.” 

Het circadiane ritme van kinderen kan ook een rol spelen bij het niet op tijd naar bed willen gaan. Sommige mensen kunnen makkelijk vroeg in slaap vallen, anderen kunnen de slaap pas op een later moment in de avond vatten. Dit geldt ook voor kinderen. “Sommige kinderen zijn vroege vogels en kunnen hier goed mee omgaan. Andere kinderen zijn nachtuilen en hebben daarom moeite met vroeg naar bed gaan.” Zogenaamde nachtuilen maken pas later op de avond melatonine aan, een hormoon dat ervoor zorgt dat je slaperig wordt. Doordat sommige kinderen dit hormoon pas later aanmaken, kunnen ze ook pas later in slaap vallen. “Eerder naar bed gaan is voor hen lastig, want ze hebben dan nog niet genoeg melatonine aangemaakt om in slaap te vallen.” 

Gevolgen van te weinig slaap 

Vermoeidheid is een van de gevolgen van te weinig slaap, maar het kan ook een negatieve invloed op het immuunsysteem hebben. “Kinderen die te weinig slapen, zijn daardoor vatbaarder voor de griep. Ze kunnen ook erg prikkelbaar zijn. Kinderen kunnen door een slaaptekort ook stuiterballen worden, dit gebeurt wanneer een kind over die vermoeidheid heen raakt en er veel cortisol in het lijf wordt aangemaakt. Je ziet daardoor ook dat kinderen hun impulsen minder goed kunnen controleren.” 

Te weinig slaap kan ook de schoolprestaties negatief beïnvloeden. “Dat heeft te maken met het korte- en langetermijngeheugen. Het kortetermijngeheugen heeft maar beperkte ruimte voor informatie. Tijdens je slaap wordt kennis van je kortetermijngeheugen overgedragen naar het langetermijngeheugen. Als je te kort slaapt, wordt dit proces verstoord. Een kind kan daardoor minder goed dingen opslaan en leren.” 

Preventie

Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Van den Biggelaar raadt aan om preventieve maatregelen te nemen om eventuele slaapproblemen te voorkomen. “Let op de biologische klok van je kind. Zorg dat je kind vlak voordat het naar bed gaat niet te wakker is, maar ook niet te moe is. Dit doe je door ervoor te zorgen dat het kind elke avond op dezelfde tijd naar bed gaat en elke ochtend op dezelfde tijd opstaat.” 

Ook is daglicht voor een kind overdag belangrijk, omdat dit de aanmaak van melatonine remt. ‘s Avonds is het echter belangrijk dat je kind niet te veel wordt blootgesteld aan (dag)licht. “Schermen van tablets, telefoons en televisies remmen de melatonineproductie, waardoor het goed is om schermgebruik in de avonduren te beperken.” 

Tenslotte is het belangrijk om een consistent bedtijdritueel aan te houden. “Als een kind iedere avond hetzelfde ritueel volgt, herkent het lichaam dat het tijd is om te gaan slapen. Hierdoor wordt melatonine sneller aangemaakt en valt het kind makkelijker in slaap.” Zorg er daarnaast voor dat je kind genoeg rust ervaart voordat het naar bed moet. “Sommige ouders stoeien net voor het slapengaan met hun kind, want ze denken dat dat hun kind moe maakt. Het tegenovergestelde gebeurt echter: de cortisolproductie van het kind gaat dan omhoog waardoor slapen lastiger kan worden. Het kan wel helpen om eerder op de avond te stoeien om prikkels te reguleren.” 

Slaapproblemen behandelen

Heeft je kind te maken met slaapproblemen? Dan is het volgens de slaappedagoog belangrijk om te achterhalen waar dat vandaan komt. “Is je kind te moe of juist niet moe genoeg? Is er angst, spanning of onduidelijkheid in het bedtijdritueel? Of test je kind simpelweg de grenzen?” 

Door goed te observeren en te achterhalen wat er speelt, kun je gericht een oplossing vinden. Is je kind bijvoorbeeld bang om te gaan slapen omdat het vaak nachtmerries heeft? Dan is het volgens Van den Biggelaar cruciaal om een veilige omgeving voor je kind te creëren. “Soms is een klein nachtlampje of samen de dag bespreken al genoeg om een veilig gevoel te creëren.” Ook kan jouw aanwezigheid als ouder helpen om een kind een geborgen gevoel te bezorgen. “Als je kind bang is, blijf dan eerst even bij hem of haar totdat hij of zij zich veilig voelt. Veiligheid is een noodzakelijke basis om goed te kunnen slapen.”

Omgaan met nachtuilen

Is je kind een nachtuil? Dan is een andere aanpak nodig. Volgens Van den Biggelaar kunnen ouders helpen om het natuurlijke ritme van hun kind geleidelijk iets te verschuiven, zodat het wat eerder in slaap kan vallen en ook wat makkelijker kan opstaan. “Zorg ‘s ochtends voor veel daglicht. In de herfst en winter kun je een wake-up light gebruiken. Ook kun je proberen het ritme van je kind iets te verschuiven. Je kunt het beste in de vakantie kijken wat de natuurlijke bedtijd van je kind is. Deze bedtijd kun je daarna langzaam naar voren schuiven. Dit kun je doen door de bedtijd elke drie of vier dagen een kwartiertje naar voren te schuiven, totdat je op de juiste tijd zit.” 

Professionele hulp inschakelen

Er zijn veel dingen die ouders kunnen doen om hun kind te helpen met een betere nachtrust. Toch kan het in bepaalde gevallen raadzaam zijn om een expert in te schakelen. “Als het slaapgebrek een grote impact heeft op het functioneren van je kind of als je er als ouder radeloos van wordt, kan het verstandig zijn om een professional in te schakelen.” 

De slaappedagoog raadt bij slaapproblemen onder wat oudere kinderen aan om te kiezen voor iemand met kennis van pedagogiek en ontwikkelingspsychologie. “Dit omdat een slaapprobleem vaak meer omvat dan alleen het slapen zelf. Vaak is er dan sprake van een onderliggend probleem.” 

Tot slot wil Van den Biggelaar benadrukken om niet te hard te zijn voor je kind. “Het belangrijkste is dat je vanuit een liefdevolle benadering werkt. Slaap kun je niet afdwingen, maar je kunt wel de omstandigheden creëren waarin je kind beter slaapt.” 

Meer artikelen over slapen:

1. Eerste hulp bij nachtmerries: zo help je jouw kind beter te slapen.
2. Kinderen horen op een eigen kamer te slapen: ‘Vader kruipt meestal bij haar in bed’.
3. Dit is waarom kinderen baat hebben bij samen slapen met broertjes en zusjes.
4. Is jouw kind altijd vroeg wakker? 8 tips voor ouders die langer willen slapen.
5. Dít is waarom slapen tijdens de puberteit zo belangrijk is.