Sofie Vissers Puber Gisteren, 13:04

Leestijd: 5 minuten

Mijn puber heeft faalangst, hoe kan ik helpen? Pubercoach geeft advies

Columnist Femke Wester is pubermeidencoach en ‘Ik Leer Leren’-trainer. Na omzwervingen via London en Barcelona woont ze nu in het noorden van het land. Ze schrijft op eerlijke, humoristische en soms confronterende wijze over haar ervaringen uit haar praktijk en uit het dagelijks leven met haar drie zoons van 8, 10 en 12 jaar. Deze week gaat haar column over faalangst.

“Misschien heb je het woord ‘faalangst’ al talloze keren gegoogled. Wil je je kind met faalangst echt helpen? Gooi dat woord dan overboord. Het is een veel te brede omschrijving van iets dat je kind gewoon nog mag leren durven. Het probleem met het woord faalangst is dat het een soort mantel is die kinderen aantrekken en daar vervolgens conclusies mee gaan trekken over zichzelf: “Ik durf dat niet, want ik heb faalangst.”

Voorzichtiger

Misschien zeggen ze het niet hardop, maar dit beeld over zichzelf wurmt zich op een geniepige manier hun leven binnen. Het maakt ze kleiner, voorzichtiger, onzichtbaarder. En dat is niet nodig. We hebben het over kinderen die nog een heel leven voor zich hebben om van alles te leren. Ze moeten nog leren om een belastingformulier in te vullen en ze mogen nog leren om zichzelf te kalmeren als ze in de stress schieten. Dat hoeven ze echt nog niet op hun 14^e te kunnen. Ze durven namelijk best veel als je ‘faalangst’ even weg zet en ze er naar vraagt. Dit is wat een stel leerlingen wél durfden, die van zichzelf vonden dat ze faalangst hadden:

• Hun grote broer pesten
• Een grote mond geven tegen hun ouders
• Nee zeggen tegen een vriendin
• Een spin zo maar oppakken
• Van een hoge rots het water in springen
• Een wedstrijd spelen tegen een veel sterker team

Stress

Op allerlei manieren namen ze een risico op falen. Als je doorvraagt blijkt vaak dat er maar een paar dingen zijn waar ze echt te veel last hebben van stress en onzekerheid. Soms zelfs maar op een bepaald soort toetsen voor één vak. Geef ze dan toch niet die grote mantel van Faalangst aan.

Het is namelijk wel een lekkere warme veilige mantel. Ze hóeven iets niet te durven, want ze hebben faalangst. Die mantel levert veiligheid op en aandacht, extra tijd voor een toets, mededogen, noem maar op. Het is best lekker en voor je het weet maken ze zichzelf kleiner en kleiner in plaats van rechter op te gaan lopen en in het diepe te springen.

Kleine acties

Als je wilt dat je kind zelfverzekerder wordt, minder bang en minder snel in paniek raakt, dan blijkt uit onderzoek dat het beste is dat je kunt doen je kind moedige kleine acties te laten ondernemen. Niet per se gericht op school, maar kleine, dagelijkse dingen die een beetje moed nodig hebben. Daarnaast is het handig als ze leren hoe ze stress herkennen in hun hoofd (wat voor gedachtes gaan er door ze heen als iets eng is) en in hun lichaam (waar voel je stress het eerst, hoe voel je het stijgen).

Want pas als je het herkent, kun je manieren toepassen om weer te ontspannen. Het is ook handig dat kinderen begrijpen wat er gebeurt. Ik pak vaak een plastic gazelle en een plastic leeuw, en leg ze het vluchten, vechten of bevriezen uit. Dat er dan gewoon geen energie wordt gestoken in je cortex en je logisch nadenken dus dat hoef je ook niet heel hard te proberen.

90 seconden

Voordeel: Deze eerste schrikgolf duurt maar gemiddeld zo’n 90 seconden, daarna gaan je denk-hersenen weer aan. Natuurlijk hebben we veel langer last van angst of woede dan 90 seconden, maar dat komt omdat we door onze gedachtes de loop steeds weer opnieuw aanzetten. De noradrenaline die we aanmaken als resultaat van een sterke emotie is echt na 90 seconden weer helemaal uit ons bloed.

De zaak is dus om niet bang te zijn van schrik, om te leren ons zenuwstelsel tot rust te brengen (er zit heus geen leeuw in de bosjes) en een soort reddingsboei gedachte te hebben die er voor zorgt dat we weer bij onze nadenkhersenen kunnen. Hier zijn veel oefeningen voor. Die ga je niet ineens doen als je in de stress zit, die moet je  je echt eigen maken, zodat ze een soort automatisme worden. Maar dat is niet super ingewikkeld, daar hoef je geen hogere wiskunde voor te kennen; daar moet je alleen een oefen routine voor bedenken.

Hoe help je een kind met faalangst?

1. Kappen met het woord faalangst gebruiken
2. Je kind dingen laten doen waar een klein beetje moed voor nodig is
3. Je kind leren om stress op tijd te herkennen
4. Je kind leren om haar zenuwstelsel te kalmeren
5. Je kind leren om, zodra er weer ruimte is voor gedachtes, zich vast te grijpen aan een anker-gedachte. 

Niet te zwaar maken

En hoe leer je je kind dit allemaal? Beschouw het als iets wat iedereen op een gegeven moment in zijn/haar/hun leven moet leren. Niet te zwaar maken. En geef vooral zelf het goede voorbeeld. Als je iets eng vind, wees daar open over en vertel hardop over hoe je jezelf ze ver krijgt om het tóch te doen. Dan maar niet perfect, dan maar twee dagen na de deadline. Op die manier laat je merken dat je iets niet perfect hoeft te doen, dat je best iets eng mag vinden én hoe je jezelf over die drempel tilt en dat er dan gewoon helemaal niks ergs gebeurt. 

Meer weten over faalangst? Geef je op voor de gratis online lezing over Pubers, Faalangst en Toets stress op 13 maart.

Femke Wester

Wil je meer adviezen lezen van pubercoach Femke Wester? Lees hier haar adviezen op de uitdagingen in de opvoeding van pubers.

1. Zo leren we volgens pubercoach Femke Wester onze puberzoons wat seks is.
2. Lees hier waarom het volgens pubercoach Femke Wester niet werkt als puber zegt beter zijn of haar best te gaan doen op school.
3. Lees hier de volgens pubercoach Femke Wester drie belangrijkste tips voor examenstress.
4. Lees hier hoe je volgens pubercoach Femke Wester je introverte puber helpt.
5. Lees hier tien tips om je puber volgens pubercoach Femke Wester te steunen tijdens schoolopdrachten.

Dit artikel is gecheckt door onze expert

Femke Wester

Puber- en opvoedcoach

Femke Wester is puber- en opvoedcoach. Na haar studie Engels aan de Rijksuniversiteit Groningen, heeft ze bij Centrum Tea Adema een aantal opvoedgerelateerde opleidingen gevolgd. Ze werkt al meer dan tien jaar met pubers en hun ouders en sinds 2019 bij haar eigen bedrijf Sterk naar School. »