Lisa van den Akker Mentale gezondheid 9 feb 2021, 06:54

Leestijd: 8 minuten

10x antwoord op de meest gestelde vragen over ruzie en kinderen

Geruzie tussen je kinderen of een kind dat steeds ruzie met jou lijkt te zoeken. Het is om gek van te worden. Toch heeft ruzie maken nut. Maar wat leren kinderen er van? Wanneer moet je ingrijpen? En waneer moet je je zorgen maken? Tien vragen over ruzie en kinderen beantwoord.

Ruzie komt in alle gezinnen voor, ruzie tussen broers en zussen, of ruzie tussen ouders en kinderen. Wij verzamelden de tien meest gestelde vragen over ruzie en kinderen en geven je de antwoorden van onze experts.

Ruzie en kinderen

Komen ze!

1. Is ruziemaken slecht?

Een zekere dosis ruzie in huis is niet alleen normaal, maar zelfs gezond. Kinderen leren zo omgaan met boosheid en frustratie en rekening te houden met anderen. Ook ontwikkelen ze sociale vaardigheden, zoals gevoelens onder woorden brengen, voor jezelf opkomen en onderhandelen. Kinderen steken er het meest van op als ze de kans krijgen de ruzie zelf op te lossen. Waar nodig begeleid je ze om te laten zien hoe dat het beste kan. Dat doe je door – zonder partij te kiezen – beide partijen hun verhaal te laten doen en hen te helpen om alternatieven te bedenken.

Je kind leert van ruziemaken:

• z’n hart te luchten en emoties en frustraties te uiten
• gevoelens onder woorden te brengen
• z’n eigen identiteit te ontwikkelen
• dat je van mening mag verschillen
• voor zichzelf op te komen en grenzen te stellen
• zich in te leven in een ander
• onderhandelen en compromissen sluiten
• zich los te maken van z’n ouders

2. Waar gaan de meeste ruzies over?

Ruzies tussen kinderen en hun ouders gaan vaak over het verkennen van grenzen. Op welke tijd een kind naar bed gaat bijvoorbeeld, of hoe laat een puber thuis mag komen. Bij tieners is de communicatie zelf ook vaak het onderwerp: zij hebben het gevoel dat hun ouders hen niet begrijpen, terwijl de ouders denken dat hun kinderen niet luisteren. Tussen kinderen onderling gaat het dikwijls over alledaagse dingen, zoals over wie waarmee mag spelen, of over geheimpjes die niet doorverteld mochten worden.

Ruzie met je partner? Zeg deze dingen niet waar de kinderen bij zijn

3. Op welke leeftijd maken ze het meest ruzie?

Elke leeftijd brengt een ander soort ruzie met zich mee. Je ziet dat het thema verandert, maar ook de heftigheid en de duur. Kinderen tussen de 3 en 5 jaar vertonen van nature meer agressie. Dat is namelijk de leeftijd waarop ze voor zichzelf leren opkomen. Ook in de puberteit neemt het aantal conflicten toe. In die fase heeft ruzie weer een heel andere functie, namelijk het losmaken van je ouders. Kinderen van hetzelfde geslacht en ongeveer dezelfde leeftijd maken de meeste ruzie, simpelweg omdat ze meer met elkaar omgaan.?

4. Vanaf welke leeftijd zijn kinderen in staat ruzie te begrijpen?

Tot een jaar of 5 zijn kinderen vooral bezig met wat zij willen; voor het belang van de ander hebben ze nog geen oog. Het gevoel van boosheid overvalt ze en ze vinden het lastig achteraf te vertellen hoe een ruzie is ontstaan. Vandaar dat jonge kinderen vooral bezig zijn met hoe het verder moet (‘Wie mag nu besluiten wat er op tv gekeken wordt?’).

Het uitpraten en vaststellen wie er ‘schuld’ had aan de ruzie heeft op die leeftijd niet veel zin. Vraag liever wat het kind wil, en hoe het dat wil regelen. Praten over waarom een kind ruzie maakt, kan goed vanaf een jaar of 8. Dan zijn ze namelijk in staat zijn hun eigen gedrag te beredeneren en zich in het gevoel van een ander te verplaatsen.

5 tips voor omgaan met broertjes en zusjes die ruziemaken met elkaar

5. Wanneer moet je ingrijpen bij ruzie tussen kinderen?

Veruit de meeste conflicten lossen zichzelf op; daar zijn kinderen al op jonge leeftijd toe in staat. Maar dan moeten ze wel de kans krijgen om te ‘oefenen’ met ruziemaken. Ouders hebben vaak de neiging om snel tussenbeide te komen. Ze spelen dan voor scheidsrechter, of proberen de boel te sussen.

Het gevolg is dat kinderen gaan denken dat ruziemaken iets slechts is en dat je altijd lief en aardig moet zijn. Zolang een ruzie enigszins evenwichtig verloopt en kinderen elkaar geen pijn doen, kun je het beter op zijn beloop laten. De kans is groot dat ze dan zelf naar een oplossing zoeken.

Bovendien voorkom je zo dat ruziemaken een manier van aandacht vragen wordt. Zodra een ruzie fysiek wordt – slaan, schoppen, knijpen – moet je wél direct ingrijpen. Hetzelfde geldt bij verbale agressie (uitschelden, intimideren). Maak duidelijk dat zulk gedrag onacceptabel is. Woede en frustratie horen bij ruziemaken, maar de grens ligt bij elkaar pijn doen.

6. Hoe geef je het goede voorbeeld?

Het allerbelangrijkste is dat je tijdens een ruzie respect toont, voor elkaar en voor de emoties die onherroepelijk bij een ruzie vrijkomen. Laat de ander – je partner of je kind – altijd uitpraten. Probeer in je argumenten rekening te houden met de gevoelens en wensen van de ander. Ook belangrijk: blijf als ouders altijd een eenheid vormen naar je kind.

Van ouders die in het bijzijn van hun kind over de regels discussiëren, raakt een kind alleen maar in de war. Hard schreeuwen? Dat werkt averechts. Loopt een ruzie toch uit de hand – en dat kan de beste overkomen – kom er dan later nog een keer op terug. Van te durven bekennen dat je fout zat, steken kinderen óók veel op.

7. Wat kun je doen om ruzies te voorkomen?

Probeer of je de achterliggende oorzaak van de ruzies kunt ontdekken. Soms is een kind bijvoorbeeld oververmoeid, voelt het zich achtergesteld of wordt het veel gepest. Kom je er zelf niet achter, vraag dan een grootouder, een leraar of een vriendin om eens een tijdje extra op te letten. Zodra je begrijpt wat er aan de hand is, kun je het probleem aanpakken.

Merk je bijvoorbeeld dat broertjes en zusjes elkaar op een bepaald moment van de dag erg in de weg zitten, maak dan een verschillende dagindeling (bijvoorbeeld het ene kind ‘s ochtends in bad, het andere ‘s avonds). Voor elk een eigen (speel)plek met eigen spulletjes creëren wil bij jaloezie vaak goed helpen.

Zo geef je het goede voorbeeld aan je kind tijdens een ruzie, zonder zelf je geduld te verliezen

8. Wanneer is het verstandig om hulp te zoeken?

Wordt er zo vaak en zo veel geruzied dat het de sfeer in huis negatief beïnvloedt? Of heb je intuïtief het gevoel dat er meer aan de hand is met je kind? Dan kan het verstandig zijn om hulp van buiten in te schakelen. In de vorm van een ouderbegeleider bijvoorbeeld, of een kindertherapeut. Hetzelfde geldt voor gevallen waarin kinderen langdurig heel agressief zijn, zonder dat daar een duidelijke aanleiding voor is.

9. Waarom maken kinderen in een gezin regelmatig ruzie?

Waar kun je als kind beter met ruzie oefenen dan thuis? Broertjes en zusjes kun je door een ruzie immers niet kwijtraken, een vriendschap wel. Daarnaast speelt bij ruzie tussen broers en zussen jaloezie dikwijls een rol. Als een kind veel en vaak jaloers gedrag vertoont, kun je erop rekenen dat hij zich oprecht achtergesteld voelt.

Of dat in jouw ogen nu terecht is of niet. Een jaloers kind wil vooral dat je interesse in hem toont, en hem lief vindt. Maar door ruzie te zoeken bereikt het vaak het tegenovergestelde. Geef hem extra aandacht, in plaats van hem te straffen. Daarmee laat je zien dat zijn gevoel er net zoveel toe doet als dat van zijn broertje of zusje. Met een beetje geluk neemt het aantal ruzies erdoor af.

Vaak ontstaan er vaste ruziepatronen in een gezin. Het oudste kind gedraagt zich dominant en bazig ten opzichte van het jongere broertje of zusje. Bij een conflict zal hij schreeuwen en schelden. De jongste is nog niet in staat om goed weerwoord te bieden, en timmert er uit frustratie op los. Van nature zijn ouders geneigd het voor één van de twee op te nemen. Vaak is dat de jongste, omdat de oudste ‘toch beter zou moeten weten’. Het gevolg is nóg meer boosheid en jaloezie.

Tips om ruzies tussen broertjes en zusjes te verminderen:

• Stel duidelijke regels op over wat wel en niet mag en handhaaf die consequent.
• Dwing kinderen niet om altijd alles samen te doen.
• Om een patroon van ruzie te doorbreken helpt het soms om drastische maatregelen te nemen. Bijvoorbeeld: al het speelgoed achter slot en grendel, en elk kind één ding laten kiezen waar hij op een vastgestelde tijd mee mag spelen.
• Doe af en toe ook iets leuks met elk kind afzonderlijk.
• Kies bij een ruzie zo min mogelijk partij.
• Als de hoeveelheid ruzie in huis plotseling toeneemt, zoek dan ook naar achterliggende oorzaken.

10. Waarom maken pubers ruzie?

De puberfase, met alle veranderingen in lijf, geest en driften die daar bij horen, maakt tieners extra kwetsbaar en prikkelbaar. Om het minste of geringste kunnen ze in woede uitbarsten. Veel puberconflicten komen dan ook voort uit onzekerheid, frustratie en stress. Gaat het moeilijk op school, of botst het tussen vrienden, dan richt de onvrede zich al gauw op een makkelijk slachtoffer: een broertje of zusje of de ouders. Naarmate ze ouder worden, gaan pubers zich steeds meer op de omgeving richten, en steeds minder op het kleine wereldje van het gezin. Daarmee neemt het aantal ruzies meestal vanzelf af.

6x tips om broers en zussen minder ruzie te laten maken

Met dank aan Fieke Wellink, orthopedagoge en GZ-psychologe (www.wel-link.nl), Dana Franssen-Hassner, ontwikkelingspsycholoog, pedagogisch hulpverlener en integratieve kindertherapeut (www.talkenplay.nl) en Tischa Neve, kinderpsycholoog, speltherapeut en J/M’s opvoeddeskundige Tischa Neve (www.grootenklein.nl)