Lisa van den Akker Opvoeden 17 mei 2020, 07:44

Leestijd: 6 minuten

Hulp bij het rouwen: 9x bijzondere kinderboeken over de dood

Ook over zoiets verdrietigs als overlijden zijn mooie kinderboeken verschenen. Een vraag die kinderboekendeskundige Eline van boekwijzer.com vaak krijgt is: ‘Werken kinderboeken echt bij zoiets groots als dood?’

Volgens Eline maken kinderboeken dat wat er is gebeurd niet minder erg, of minder verdrietig. Wat ze wel kunnen bieden is (h)erkenning, een andere manier om naar verdriet te kijken, of een uitgangspunt om iets te maken of te doen. En ze kunnen mensen die dichtbij staan een inkijkje kunnen geven in je gevoelens. Daarom maakte ze deze lijst met bijzondere kinderboeken rondom dit thema.

Kinderenboeken over de dood

Deze negen boeken kunnen jouw kind wellicht helpen in het rouwproces.

1. Siens hemel van Bibi Dumon Tak & Annemarie van Haeringen (3+)

Toen Sien vertrok schoven de zwarte wolken aan de hemel heel even uit elkaar om het hondje erdoor te laten, rechtstreeks de hemel in. ‘Wat nu?’ vroeg Klein Broertje. Wat zou er met Sien gebeuren nu ze dood was. Kon ze wel spelen in de hemel? Niemand wist het. Ze troostten elkaar en sliepen samen in de kamer. Toen ze wakker werden, was het opgehouden met regenen en hoorden ze geblaf, rechtstreeks uit de heldere blauwe hemel. De tekst en de tekeningen van dit bijzondere, troostende pareltje sluiten ontroerend mooi op elkaar aan en maken samen ruimte voor kleur na verdriet.

2. Kikker en het vogeltje van Max Velthuijs (3+)

Kikker ontdekt een vogeltje op de grond. Is het ziek, slaapt het? Kikker, Varkentje en Eend weten het niet zeker. Dan vertelt Haas dat het vogeltje dood is. De vrienden begraven het vogeltje onder aan de heuvel. Ze zijn er helemaal stil van, tot Kikker plotseling begint te rennen. Ze spelen tikkertje en genieten van het leven. Een mooi, toegankelijk, rond verhaal om kinderen met doodgaan kennis te laten maken. Doordat de verhalen over Kikker zich zo makkelijk laten voorlezen, zou je bijna vergeten hoe knap is dat Max Velthuijs er zo goed in is om serieuze onderwerpen zo ‘eenvoudig’ bespreekbaar te maken.

3. Dat is heel wat voor een kat van Judith Viorst & Fleur van Weel (4+)

Het helpt vaak om nadat iemand is overleden na te denken en te praten over mooie, knappe, herkenbare eigenschappen van die persoon, of van dat dier. En dat is precies wat de moeder de ik-figuur na het overlijden van Roetje de kat vraagt om te doen. Het kindje bedenkt, ondanks zijn verdriet, wel tien bijzondere dingen die hij over Roetje kan vertellen op de begrafenis.
Dit prachtig geïllustreerde boekje probeert niet om het treurige minder erg te maken. Het biedt eerder een manier om ermee om te gaan, om iets te doen, om erover te praten én het brengt terloops de vragen over wat er met iemand die dood gaat gebeurt ter sprake

4. Een boom vol herinneringen van Britta Teckentrup (4+)

De oude vos heeft een lang en gelukkig leven gehad. Op een dag sluit hij zijn ogen voor altijd. De dieren uit het bos zijn heel verdrietig en verzamelen zich rondom vos. Een voor een vertellen ze elkaar een herinnering. Uit die herinneringen groeit een boompje.
Net als het boek over Roetje, geeft dit prentenboek – dat er ook nog eens wondermooi uitziet – kinderen een manier om wat met hun gedachten en gevoelens te doen. Zo zou je samen een boompje kunnen maken of neerzetten waar je herinneringen in kunt hangen en bewaren.

5. Groter dan een droom van Jef Aerts & Marit Törnqvist (6+)

‘Nu weet ik best dat je veel kan als je dood bent. Je kan gesprekken doen stilvallen en mensen doen huilen. (…) Maar fietsen?’ Een overleden meisje neemt haar broertje op een nacht mee op een fietstocht. Hij vindt het spannend, leuk en ook verdrietig. ‘Niet zomaar verdriet. Ik had dit verdriet altijd al gevoeld. Het was een oud verdriet zonder tranen. Het hing als behangpapier in alle kamers van ons huis.’ Als hij wakker wordt is ze weg en vertelt hij zijn ouders dat hij haar heeft gezien: ‘En ze was groter dan een droom.’ De sfeer van de tekeningen en het verhaal zijn fantasierijk, betoverend en treffend raak tegelijk.

6. Doodgewoon van Bette Westera & Sylvia Weve (6+)

De gedichten en illustraties uit deze bijzondere bundel zijn kleurrijk als het kan, zwart als het moet. Ze gaan over missen (‘Ik mis je als ik keelpijn heb, ik mis je als ik val. Ik mis je nergens echt het ergst, maar altijd overal.’), over vragen, over angsten, over culturen. Over het overlijden van een ouder, een zusje, een vriendje, een te vroeg geboren kindje, een huisdier, een klasgenoot, over een meisje dat zelf uit het leven stapt… Ze verhalen over bijna alle gezichten van de dood. De meesterlijke tekeningen lopen in elkaar over nog voordat je de bladzijden omslaat. Doodgewoon won in 2015 niet voor niets de Woutertje Pieterseprijs, een Vlag en Wimpel én de Gouden Griffel.

7. Papa, hoor je me van Tamara Bos & Annemarie van Haeringen (8+)

De papa van Polle is overleden, maar Polle gelooft dat hij hem nog wel hoort. Hij vertelt zijn vader wat er gebeurt en wat er is gebeurd. Over de ziekte, waarbij soldaatjes het – als in Stratego – tegen elkaar moesten opnemen. Over dat er één gemeen soldaatje overbleef dat ervoor zorgde dat zijn vader verloor. En ook over wat er nu gebeurt, over de bloemen, de stilte en het verdriet. En over mooie herinneringen. Na het lezen van dit verhaal, dat zo mooi verbeeld wordt door de symnolische tekeningen, weet Polle dat zijn vader altijd zijn vader zal blijven en dat hij hem altijd zal horen.

8. Hoe ik per ongeluk een boek schreef van Annet Huizing (11+)

Deze bijzondere  Zilveren Griffel-winnaar gaat over de elfjarige Katinka die door schrijflessen van haar beroemde overbuurvrouw Lidwien en de komst van de nieuwe vriendin van haar vader met een verrassende, verfrissende blik naar haar leven leert te kijken. Een klein, subtiel, ontroerend verhaal dat kinderen uitnodigt zelf hun gedachten op papier te zetten en veel meer is dan alleen een boek met schrijflessen of een boek over een meisje dat haar overleden moeder opeens gaat missen. Het is – precies zoals de Griffeljury schreef – van alles wat en van alles evenveel.

9. Zeven minuten na middernacht van Patrick Ness (14+)

Sinds bekend werd dat de moeder van Conor kanker heeft, is het alsof hij onzichtbaar is geworden. Dat is niet fijn, maar voor Conor zijn er moeilijkere dingen… Langzaam ontdekt hij wat hij diep in zijn hart al weet: zijn moeder wordt niet meer beter. Op een nacht krijgt hij bezoek van een monster dat hem verhalen vertelt en hem helpt het dapperste, meest ware en zware te doen. Hoewel het moeilijk is om het droog te houden bij dit veelbekroonde boek, gaat het verhaal om meer dan het oproepen van tranen. Het beschrijft ten diepste hoe verscheurend afscheid kan zijn, hoe moeilijk het is om los te laten. Hoe niet alle verhalen goed aflopen.

Eline Rottier heeft van haar grote liefde voor kinderboeken haar beroep gemaakt. Op haar site boekwijzer.com vind je o.a. kinderboekentips, diepte-interviews met kinderboekenschrijvers en filmpjes met tips. Regelmatig deelt ze haar favoriete kinderboeken van dat moment op JMOuders.nl. 

Lees ook:

• 15x dit zijn de leukste kinderboeken met diversiteit
• Is je kind bang voor de dood? Zo kun je hem als ouders helpen
• 5 tips om je kind te helpen bij het verwerken van rouw en verlies