Redactie Gezondheid 15 dec 2021, 10:49

Leestijd: 6 minuten

Kind met ondergewicht? 11x de belangrijkste vragen en antwoorden

Wat als je kind te dun is in plaats van te dik? Moet je je kind dan extra te eten geven of is dit niet nodig? En wanneer is een kind echt te mager? Elf vragen over ondergewicht.

Over overgewicht en obesitas wordt veel gesproken en geschreven. Maar ondergewicht bij kinderen komt eveneens voor. Heb jij een kind waarbij de broeken altijd afzakken en de ribben te tellen zijn? Wij vertellen je alles wat je wil weten over ondergewicht.

Kind met ondergewicht

Wil jij weten of je kind té dun is en waar je op moet letten bij ondergewicht? Wij zetten elf vragen en antwoorden over ondergewicht voor je op een rij.

1. Hoeveel kinderen hebben ondergewicht?

Circa één op de acht jonge kinderen heeft ondergewicht. Bij de jongste kinderen (2 tot 7 jaar) heeft gemiddeld 13 procent van de jongens en 12 procent van de meisjes ondergewicht en respectievelijk 3,6 procent en 3,3 procent ernstig ondergewicht. Van de 7 tot 18-jarige jongens en meisjes had 9 procent ondergewicht, aldus het ­Nationaal Kompas Volksgezondheid.

Deze cijfers zijn van heel wat jaren terug maar het lijkt erop dat er niet veel veranderd is. Uit onderzoek onder schoolkinderen in Amsterdam in 2013, bleek 12,4 procent van de voorschoolse kinderen en 7,4 procent van de schoolgaande kinderen matig ondergewicht te hebben.

2. Wanneer is een kind te mager?

Gewicht, lengte en groei van schoolkinderen worden bijgehouden door de Jeugdgezondheidszorg en de huisarts. Voor ondergewicht hanteren jeugdartsen een waarde die per leeftijd verschilt. Als de BMI (Body Mass Index) van een kind onder die waarde komt, is er sprake van ondergewicht.

Jeugdarts Wina Tjoa van GGD Amsterdam: “Wij ­kijken daarnaast uiteraard naar de lichaamsbouw van een kind, de spieropbouw en de puberteits­ontwikkeling. Ook houden we rekening met de lichaamsbouw van de ouders en familie. Verder is de groeicurve belangrijk: is het kind de laatste tijd dunner geworden of altijd al mager geweest?

Als een kind magerder is dan wij op basis van de groeicurve verwachten, proberen we met de ouders na te gaan hoe dit komt. Zijn er gezondheidsklachten of veranderingen in bijvoorbeeld eetgewoontes, in de omgeving (thuis, vrienden, school)? En is het kind zelf in de afgelopen tijd veranderd?”

3. Waar moet je alert op zijn bij groei?

Is alles in orde als een kind normaal groeit, ook al eet het bijna niets? Wanneer moeten ouders zich zorgen maken? “Als je iets opvalt aan de groei”, zegt Tjoa. “Als je kind bijvoorbeeld altijd vrij lang is ­geweest in vergelijking met leeftijdsgenoten en nu de kleinste van de klas is. Ongeruste ouders zijn altijd welkom bij de jeugdarts voor een gesprek. Als je kind goed groeit terwijl het weinig – maar wel gevarieerd – eet en er verder geen klachten zijn, dan is dit meestal normaal. Ziet hij bleker dan je van hem bent gewend, is hij sneller moe, lusteloos en minder vrolijk dan anders, valt hij af of wordt hij sneller ziek? Dan zijn dat allemaal redenen om een arts naar je kind te laten kijken.”

4. Is een lage bmi zorgelijk – als je kind wel goed eet?

“Als er verder geen klachten of zorgen zijn, is dit waarschijnlijk normaal”, vertelt de jeugdarts. “Het kan dus gewoon om een slank kind gaan, dan hoeven ouders niets te doen. Wel is het van belang of een kind de afgelopen tijd magerder is geworden of altijd al slank was.”

5. Wat zijn de lichamelijke gevolgen van ondergewicht?

De klachten kunnen hetzelfde zijn als bij ondervoeding door anorexia. De belangrijkste symptomen zijn: uitputting, lage lichaamstemperatuur, problemen met hart- en bloedvaten, botontkalking, maag- en darmklachten, ­hormoonafwijkingen, het wegblijven van de menstruatie, verminderde schildkierwerking en verminderde ­stofwisseling.

6. Welke risico’s zijn er voor later als je kind eenzijdig of weinig eet?

Een tekort aan voedingsstoffen – bijvoorbeeld fruit en groente – kan op volwassen leeftijd voor diverse problemen zorgen, afhankelijk van waaraan een tekort is geweest. Tjoa: “Denk bijvoorbeeld aan een kortere lengte, broze botten, vermoeidheids­klachten, spierklachten, verminderde weerstand en de gevolgen van daardoor eerder opgelopen ziektes.”

7. Wat moet je kind dagelijks binnenkrijgen?

Check voor voedingsadvies bijvoorbeeld de site van het voedingscentrum. “Soms wordt gedacht dat de adviezen van het Voedingscentrum vooral wat het aantal sneetjes brood betreft aan de hoge kant zijn. Dat is niet zo”, vindt diëtist Mieke Schoenmakers van de Zoete Appel in Amsterdam. “En veel broodvervangers, zoals beschuit en knäckebröd, kun je ook onder brood vatten.”

8. Wanneer moet je een diëtist inschakelen?

Als je je zorgen maakt”, vertelt Schoenmakers. “Stel het niet uit, want de irritatie aan tafel wordt groter. Met de diëtist kun je je aanpak overleggen. Doel is dat het eten beter gaat, maar ook dat je kind veranderingen in het eetpatroon accepteert. Er schuilen nogal eens emotionele oorzaken achter eetproblemen. Bij onder­gewicht – maar ook overgewicht – gaat het vaak om kinderen die worden gepest, pubers (circa 13-15 jaar) die met zichzelf overhoop liggen of kinderen die net de overstap naar de middelbare school hebben gemaakt. Maar je moet wel altijd eerst een medische oorzaak uitsluiten. Wij kijken ook naar de groeicurve. Er zijn kinderen die altijd onder het gemiddelde zitten: dat mag, als ze maar wel de lijn volgen.”

9. Zijn er tips voor aan tafel?

Houdt je kind niet van brood? Geef dan alternatieven zoals bijvoorbeeld granola met yoghurt, een gezonde smoothie of (zelfgemaakte) ontbijtkoek. “Probeer veel te variëren”, zegt de diëtiste. “Wij zijn warm eten ’s ochtends niet gewend. Maar je kunt best eens een restje pasta of aardappelen van de vorige dag als ontbijt geven. Het draait om variatie. Het moeilijke met kinderen is: hoe meer je op hun voeding let, hoe minder ze gaan eten. Schep de borden niet te vol. Laat ze bijvoorbeeld minimaal een lepel aardappels, een lepel groente en een lepel vlees eten. En kom dan niet ter vervanging met een boterham aan. Zet ze regelmatig goed eten voor. Haal geen ongezonde producten in huis. Eet bijvoorbeeld na schooltijd samen eerst wat fruit voordat je kind ergens gaat spelen. Houd die regelmaat erin als je thuis bent, zodat je kind op de dagen dat jij werkt die gewoonte overneemt.”

10. Is bijvoeding nodig?

Schoenmakers: “In principe niet. Dat is alleen noodzakelijk op doktersadvies. Er zijn middelen als Profitar (eiwit) en Fantomal (suiker), die kunnen worden toegevoegd aan dranken. Maar dat moeten ouders niet op eigen houtje gaan doen. Zelf kun je bijvoorbeeld proberen of je kind volle melk lekker vindt in plaats van magere melk. Kinderen met ondergewicht vinden vaak magere producten lekker. Als je die beetje voor beetje kunt vervangen door halfvolle of volle, dan win je iets. Gebruik crème fraîche of kookroom, geef een halve boterham meer tussen­door. Kijk of je kind het lekker vindt. Accepteert het de veranderingen, dan gaat het in stapjes vooruit.”

11. Zijn alleen te magere kinderen ondervoed?

“Nee, bij zwaardere kinderen wordt vaak gedacht dat het wel goed zit met de voeding, maar ondervoeding zien we ook bij dikke kinderen die ongezond eten”, zegt de diëtiste. “Het gaat erom of een kind goede voeding en de juiste voedingsstoffen binnenkrijgt.”

4x voedingsproducten waar je kind veel beter van gaat slapen