Laurien Bleeker Opvoeden Gisteren, 09:51

Leestijd: 7 minuten

Worden kinderen weerbaar van het Jeugdjournaal of juist niet? ‘Zelfs als het over iets ver weg gaat, kan het voor hen dichtbij en bedreigend voelen’

Wie het nieuws een beetje volgt, weet dat het er in de wereld niet zo lief aan toe gaat op het moment. Kinderen krijgen dit wellicht ook mee, omdat ze af en toe wat voorbij zien komen, omdat ze op school wat opvangen of via hun omgeving. Vanaf een jaar of negen kan je met je kind het Jeugdjournaal gaan kijken, maar is het wel zo’n goed idee om je kind te voorzien van al die negativiteit?

We vroegen orthopedagoog Lara van der Zwaag om advies.

Weerbaar van het Jeugdjournaal

Kinderen maken tot een jaar of zeven geen onderscheid tussen realiteit en hun fantasiewereld. Ze zijn bovendien gevoelig voor beelden, zoals iets engs in een tekenfilm, en maken daar in hun hoofd vervolgens iets groots van. Met als gevolg bijvoorbeeld een nare droom of niet meer alleen in het donker durven zijn. Het is dan ook niet voor niets dat het Jeugdjournaal gemaakt is voor kinderen vanaf circa negen jaar. Ouders kunnen zelf waarschijnlijk goed bepalen of hun kind al toe is aan het wereldnieuws, of niet.

Van der Zwaag: “Kinderen doorlopen verschillende fasen in hun ontwikkeling, en dat speelt een grote rol bij hoe ze nieuws verwerken. Tot ongeveer zeven jaar zitten kinderen inderdaad nog volop in die fantasiefase. In deze fase is het onderscheid tussen realiteit en fictie nog erg ingewikkeld voor ze, waardoor gebeurtenissen vaak letterlijk worden genomen en moeilijk te relativeren zijn. Daarnaast beschouwen kinderen in deze leeftijdsfase zichzelf vaak als het ‘centrum van de wereld’, wat betekent dat ze gebeurtenissen sneller op zichzelf betrekken.

Als kinderen in deze fase beelden of verhalen van nare gebeurtenissen zien, is de kans groot dat ze dit persoonlijk opvatten en er angstig van worden. Zelfs als het over iets ver weg gaat, kan het voor hen dichtbij en bedreigend voelen, simpelweg omdat hun brein nog niet in staat is om dit in de juiste context te plaatsen.

7 – 8 jaar: uit de fantasiefase

Vanaf zeven à acht jaar beginnen kinderen langzaam uit deze fantasiefase te groeien en ontwikkelen ze een breder begrip van de wereld. Toch blijft relativeren in deze fase nog erg moeilijk. Daarnaast beschikken ze vaak nog maar over beperkte mogelijkheden om hun emoties goed te verwoorden. Dit zorgt ervoor dat er een groot gat ontstaat tussen de (heftige) gevoelens die ze ervaren en de vaardigheden die ze hebben om hiermee om te gaan en dit uit te drukken.

Het vermogen om gebeurtenissen in perspectief te plaatsen, begint zich meestal pas rond negen à tien jaar te ontwikkelen. Op dat moment zijn kinderen steeds beter in staat om situaties te relativeren, hun emoties onder woorden te brengen en de context te begrijpen. Zo realiseren ze zich bijvoorbeeld dat wat er in een ander land gebeurt, geen directe impact heeft op hun eigen, veilige leefomgeving.”

Het Jeugdjournaal kijken hangt af van je kind

Op sommige scholen wordt het Jeugdjournaal soms ook uitgezonden in de klas. Je kind wordt dan dus blootgesteld aan nieuws dat gaat over oorlog, racisme, het klimaat, de politiek, armoede en dierenleed, terwijl je dat zelf misschien helemaal niet wil. Ook kan het zo zijn dat je kind vanuit de omgeving nieuwsberichten meekrijgt en het thuiskomt met vragen over bepaalde gebeurtenissen. Sommige kinderen stellen op een gegeven moment zelf voor om het Jeugdjournaal te kijken.

Natuurlijk wordt het nieuws in het Jeugdjournaal wel op een kindvriendelijke manier gebracht, maar toch: is het wel verstandig om kinderen daar al op jonge leeftijd aan bloot te stellen, of bescherm je ze liever zo lang mogelijk van de boze buitenwereld? Lara, hoe kijk jij daarnaar?

“Hoewel het Jeugdjournaal op een kindvriendelijke manier wordt gebracht, betekent dat niet automatisch dat het voor elk kind geschikt is. Of het überhaupt een goed idee is om het te kijken – zelfs als je kind al ouder is dan 9 jaar – hangt sterk af van het kind zelf. Vooral gevoelige kinderen, of kinderen die van nature snel piekeren, kunnen het nieuws ervaren als een last die zwaar op hun kleine schoudertjes drukt. In zulke gevallen kan het kijken naar het Jeugdjournaal meer onrust dan inzicht brengen.”

Ze missen het grotere plaatje

Als kinderen via school of hun omgeving toch in aanraking komen met nieuws, is het vooral belangrijk om goed te luisteren naar wat ze hebben opgepikt en wat hun specifieke gedachtes of zorgen zijn. Soms is dat namelijk heel iets anders dan je als ouder verwacht. Ze kunnen zich bijvoorbeeld zorgen maken om iets kleins wat ze hebben gezien, zoals kapot speelgoed, een zwerfhond of een verwoeste speeltuin, en missen nog het grotere plaatje. Door rustig met hen in gesprek te gaan en open vragen te stellen, kun je erachter komen wat je kind precies bezighoudt en daar gericht op inspelen.

‘Zo is het leven, laat je kind gewoon naar het Jeugdjournaal kijken’

Sommige ouders vinden dat kinderen juist het Jeugdjournaal moeten kijken, omdat dit gewoon is zoals het in het leven eraan toegaat. Dat klinkt een beetje als je kind in het diepe gooien en kijken of het zelf bovenkomt, vind je niet?

“Ik begrijp het idee dat kinderen het nieuws moeten zien, omdat ‘het leven nu eenmaal zo is’, maar ik zou daar voorzichtig mee zijn. Kinderen hebben tijd nodig om emotioneel te rijpen en vaardigheden te ontwikkelen om met moeilijke informatie om te gaan. Het in één keer ‘in het diepe gooien’ werkt vaak averechts en kan gevoelens van angst of onveiligheid enorm versterken.

Het is belangrijk om goed te kijken naar waar je kind aan toe is en te beseffen dat het dagelijkse leven zelf ook al meer dan voldoende uitdagingen biedt om weerbaarheid en veerkracht te ontwikkelen. Je kind bewust blootstellen aan nare dingen die in de wereld gebeuren, betekent niet dat die ontwikkeling sneller of beter verloopt. De ontwikkeling van weerbaarheid en veerkracht ontstaat het beste vanuit een veilige basis, waarin je kind stap voor stap leert om met tegenslagen en emoties om te gaan.”

Wat als je merkt dat je kind toch blijft piekeren over het nieuws?

“Als je merkt dat je kind blijft piekeren over het nieuws, is het belangrijk om rustig te achterhalen wat er precies in het hoofd van je kind speelt. Door open vragen te stellen, zoals: ‘Wat houdt je zo bezig?’ of ‘Wat denk jij dat er gebeurt?’, kun je beter begrijpen wat je kind precies bezighoudt en daarop inspelen.

Probeer vervolgens de informatie in perspectief te plaatsen, bijvoorbeeld door samen op een wereldkaart te kijken en uit te leggen hoe ver iets weg is. Blijf daarbij realistisch, maar bied ook geruststelling. Waar kinderen op zo’n moment vaak het meeste behoefte aan hebben, is de bevestiging dat ze veilig zijn. 

Als je kind het lastig vindt om het nieuws los te laten, kan het helpen om – nadat je het onderwerp hebt afgesloten door bijvoorbeeld te zeggen ‘zullen we het hier later nog een keer samen over hebben?’ – even iets actiefs te doen om de emoties en spanningen fysiek te kunnen ontladen. Beweging, zoals een rondje fietsen, een kietelaanval of even buiten spelen, helpt om letterlijk om ‘uit de piekergedachten te stappen’. Soms kan het ook fijn zijn om iets te ondernemen wat je kind het gevoel geeft een concrete, positieve bijdrage te kunnen leveren, zoals het maken van een tekening of het sturen van een kaartje. Het belangrijkste is om het niet weg te wuiven, maar samen op zoek te gaan naar manieren waarop je kind de gevoelens kan verwerken en weer rust kan vinden.”

Belangrijke tips wanneer je kind het Jeugdjournaal kijkt

“Als je ervoor kiest om je kind het Jeugdjournaal te laten kijken, is het belangrijk om dit samen te doen, ongeacht de leeftijd van je kind. Door er samen naar te kijken, kun je direct inspelen op vragen, zorgen of emoties die het nieuws bij je kind oproept. Je kunt helpen om de informatie in perspectief te plaatsen en uitleg geven op een manier die past bij wat je kind aankan en nodig heeft. En daarnaast biedt het natuurlijk ook een mooie kans om samen in gesprek te gaan over belangrijke onderwerpen.”

3 dingen die je als ouder over Snapchat moet weten