Redactie Ouders 1 sep 2021, 22:37

Leestijd: 9 minuten

Maak gebruik van je innerlijke familie!

Volgens de Indianen dragen we allemaal een innerlijke familie met ons mee: een man, een vrouw, een jongetje en een meisje. Zij bepalen ons gemoed en hoe we omgaan met onze omgeving. Redacteur Manja Gruson onderzocht haar innerlijke familie en die van haar oudste zoon. ‘Onze innerlijke meisjes staan te dicht bij elkaar.’

Je innerlijke familie? Je kunt er gebruik van maken!

Ze zet het roze Barbapapakoffertje met een klap op tafel. ‘Ik heb het bij workshops en coachsessies altijd bij me,’ vertelt psychologe en systeemtherapeute Arienne Klijn. ‘Kinderen snappen de symboliek meteen. Barbapapa verandert in de vorm die hij op dat moment nodig heeft. Dat gun ik iedereen, dat ze – binnen de beperkingen van hun vorm – alles kunnen doen.’

Ik krijg een coachsessie van Arienne Klijn om mijn innerlijke familieleden te ontmoeten, en die van mijn oudste zoon. Ze gaat me laten zien welke de boventoon voeren, en wie meer aan het woord mogen komen. Hoe ze op elkaar reageren en hoe ik ze wat handiger kan inzetten.

Verzameling van krachten

Arienne Klijn was zelf direct gefascineerd toen ze uitleg kreeg over het Indiaanse schildenmodel, vertelt ze. ‘Indianen kijken naar zichzelf als een verzameling van krachten; een innerlijke familie. Ze geloven dat het jongetje, het meisje, de man en de vrouw die we in ons meedragen, om beurten tevoorschijn treden en bepaald gedrag in de hand werken. Ze kunnen samenwerken maar ook een innerlijke strijd aangaan. Ze hebben effect op de manier waarop we mensen om ons heen benaderen.’ En dat geldt zeker in -gezinsverband. Arienne Klijn: ‘We zetten onze innerlijke familie in zoals we dat leerden van onze ouders. Als zij hun innerlijke man of jongetje nauwelijks ontwikkeld hadden, dan zul jij dat waarschijnlijk ook nauwelijks doen. Zo kun je je eigen kinderen niet het goede voorbeeld geven.’

Arienne Klijn ontwikkelde het model voor coachings- en trainingsdoeleinden. Ze helpt er kinderen, managers, coaches en jeugdhulpverleners mee om meer zicht te krijgen op hun innerlijke familieleden. ‘Je kunt jezelf natuurlijk op duizend manieren opnieuw uitvinden, maar dit model vind ik bijzonder eenvoudig en snel toepasbaar. Ook kinderen snappen na vijf minuten uitleg al wat je bedoelt.’

Speels en impulsief

De innerlijke familieleden in een notendop: het jongetje is het speelse, eigenzinnige en impulsieve deel in ons; hij wil plezier hebben, lol maken, doet en zegt wat in hem opkomt zonder met anderen rekening te houden. Het meisje probeert het iedereen naar de zin te maken. Ze is gevoelig, lief, wil harmonie, is kwetsbaar en kan zeuren. De innerlijke vrouw staat voor onze intuïtie; ze is verzorgend en empathisch. Ze kan luisteren zonder te oordelen, let op anderen en ook op zichzelf. De man ten slotte is de grote daadkrachtige regelaar. Hij is efficiënt en berekenend, heeft visie en doorzettingsvermogen. Is goed in plannen maken.

Het Barbapapakoffertje gaat open. Er zitten Playmobil-poppetjes in. ‘Kies je vrouw, je man, je meisje en je jongetje er maar uit,’ zegt Arienne Klijn. ‘Of je kunt eerst de familie van je zoon uitkiezen.’

Witte jurk

Ik begin met mijn zoon. Hij is gevoelig van aard, wat maakt dat hij eerder rekening houdt met anderen dan met zichzelf. Daar maak ik me wel eens zorgen om, vooral omdat ik zoveel van mezelf in hem herken en het dus moeilijk vind om hem te leren omgaan met die gevoeligheid.

Ik kies voor hem een grappig jongetje in ridderharnas met cape, een lief meisje met een rood hoofddoekje om, een vrouw in een witte jurk en een man in een rode trui. Daarna mag ik ze in een bepaalde opstelling zetten. Niet te veel denken, is de boodschap.

Ik plaats het meisje in haar eentje voorop. Schuin achter en naast haar staat zijn innerlijke vrouw, daarnaast staat de man. Over zijn jongetje twijfel ik. Uiteindelijk zet ik hem ver weg van de rest van de familie, helemaal naar achter.

Ik ben bij jou

Arienne vraagt of ik me situaties kan herinneren die typerend zijn voor mijn zoon. Onmiddellijk denk ik aan de keren dat hij zijn jongere broertje toesist dat hij niet moet springen, ‘want dat vinden papa en mama te druk’. En dat hij me vaak nauwlettend in de gaten houdt: is ze boos, is ze verdrietig? Snel biedt hij dan aan de tafel te dekken of de vaatwasser in te ruimen. Zijn jongetje staat niet voor niets zo ver weg, blijkt. Arienne Klijn vraagt wanneer die aan bod komt. Ik vertel dat hij bij vriendjes en op school wel lekker zijn impulsieve, vrolijke, speelse jongetje uitleeft. Thuis gebeurt er dus kennelijk iets wat dit voorkomt.

Ook bij mijn innerlijke familie staat het meisje in haar eentje voorop, recht tegenover het innerlijke meisje van mijn zoon. Mijn innerlijke vrouw, een vrolijk typje met gezellige paardenstaart en stippentruitje, en mijn man, een vervaarlijk uitziende huzaar met wapens aan zijn gordel, staan een eindje achter haar. Het jongetje loopt in de richting van het jongetje van mijn zoon, want ik wil hem zo graag uitnodigen om te spelen.

Helpt deze opstelling ons? Niet echt, vindt Arienne Klijn. Twee meisjes vlak bij elkaar, da’s niet handig. Wat meisjes nodig hebben, is de wijze innerlijke vrouw die ze vertelt: ‘Ik snap dat je verdrietig bent (of bezorgd, of teleurgesteld, in paniek, wat dan ook), dat mag. Het komt goed, en als het niet goed komt, ben je in elk geval niet alleen: ik ben bij jou.’

Er tussenuit

Mijn innerlijke vrouw moet dus de boodschap uitdragen dat er nu eenmaal pijn en ellende zijn in het leven maar ook schoonheid, en dat er zelfs in verdriet schoonheid schuilt. Zij accepteert dát wat er is, nu. En ze waardeert het leven juist vanwege zijn diversiteit.

Zelf kunnen kinderen hun innerlijke vrouw – en trouwens ook hun man – nog niet op die helende manier inzetten, legt Arienne Klijn uit. Ze hebben minstens tot hun 18e de hulp van hun ouders nodig om hun man en vrouw te ontwikkelen. Ik zal als moeder meer mijn innerlijke vrouw moeten inzetten om mijn zoon gerust te stellen. Maar hoe krijg ik dat voor elkaar? Ook bij mij staat de innerlijke vrouw in de schaduw van mijn innerlijke meisje met haar dramatische gevoelsleven. Een kwestie van op tijd aandacht aan jezelf besteden, zegt Arienne Klijn. De innerlijke vrouw krijgt ruimte als je geregeld terugkeert naar jezelf. De één doet dat met een dagelijkse korte meditatie, de ander heeft aan drie keer diep ademhalen -genoeg. Een bad of een wandeling doen soms wonderen, sommigen moeten er geregeld een paar dagen in hun eentje tussenuit.

Onverantwoordelijk

En die man? Die vervaarlijk uitziende huzaar van mij? Die gaat niet zo goed samen met het meisje. Toch is hij van grote waarde, vertelt Arienne Klijn. Hij geeft structuur, grenzen, duidelijkheid. Helaas wil hij vooral snelle oplossingen. En hij kan een wandelende verzameling oordelen zijn, die lang niet altijd op realiteitszin duiden. ‘Een denkfout op pootjes,’ noemt Arienne Klijn hem soms. Hij loopt als het ware altijd met een instructieboekje op zak met raadgevingen van ouders, school, vrienden en familie erin. Met een beetje mazzel staan er handige dingen in, maar vaak ook helemaal niet.

Of ik een paar voordelen van mijn innerlijke man ken? O ja, heb je even? Ik barst in lachen uit – waar volgens Arienne Klijn mijn innerlijke jongetje voor verantwoordelijk is, die kan zich namelijk nogal vrolijk maken om plotselinge, grappige inzichten. Mijn innerlijke man wil regelen, regelen, regelen. Helaas vallen niet alle problemen weg te regelen. Ook maakt hij mijn innerlijke meisje of die van mijn zoon in gedachten regelmatig uit voor piepmuis. ‘Wees toch niet zo gevoelig. Word eens wat harder.’ Hij is ook degene die de andere familieleden lui vindt, of onverantwoordelijk.

Aan de innerlijke man wordt in onze Westerse cultuur sowieso te veel waarde toegekend, meent Arienne Klijn. ‘We willen nu een oplossing voor problemen. In andere culturen, bij natuurvolkeren, gaan ze bij problemen simpel tegen een boom zitten, om te luisteren naar het sap van de boom dat eindeloos traag door de stam sijpelt. Indianen weten: alles heeft zijn plek en zijn eigen ritme. Als de man het meisje afrekent op haar gevoeligheid, gaat zij alleen nog maar harder piepen en zeuren. De enige die namelijk hard kan zijn, is de innerlijke man zelf. En die hebben kinderen nog helemaal niet ontwikkeld.’

Elke dag even uitstallen

Mijn innerlijke man heeft de laatste tijd een grotere mond, vertel ik. Dat duidt er volgens Arienne Klijn op dat mijn innerlijke vrouw moe is. Ze heeft geen energie om op te treden. Ik heb dus te weinig zorg aan mezelf besteed.

Maar er is hoop: mijn innerlijke man kan de vrouw met zijn daadkracht helpen om momenten te creëren waarin zij tot zichzelf kan komen. Ze moet zelf haar eigen, unieke ritme aanvoelen, maar hij kan deze inplannen en tot stand laten komen. Mijn innerlijke man, stelt Arienne Klijn voor, kan bijvoorbeeld een vast moment op de dag voorstellen dat de kinderen en ik even alles aan de kant gooien en met elkaar rond een kaarsje gaan zitten. ‘Gooi alle vervelende dingen in de vlam, zeg “doei, dat was het voor vandaag” en ga daarna een half uurtje met elkaar iets fijns doen.’

Kinderen kunnen heel goed uit de voeten met het setje van vier poppetjes dat hun innerlijke familie voorstelt, is de ervaring van Arienne Klijn. Aan vijf minuten uitleg hebben ze vaak al genoeg. ‘Laat ze de poppetjes bijvoorbeeld iedere avond even naast hun bed neerzetten. Jij kunt zeggen: “Goh, ik heb je innerlijke jongetje al een tijdje niet gezien.” Dat weet je als je kind al een tijd nauwelijks onomwonden heeft geroepen wat hij geweldig, saai of stom vond. “Waar is hij? En hoe is het met je meisje?” Als het meisje vooraan staat – leg je je kind uit dat zij je stemmetje is als je graag wilt knuffelen, of juist heel verdrietig of bang bent. Dan kunnen jullie haar met het hele gezin even troosten, zodat ze zich gezien voelt.’ Voor ouders trouwens ook een goeie, zegt Arienne Klijn, elke dag even je familie uitstallen.

Alles komt goed

Tenslotte mag ik mijn familie zo neerzetten dat het beter voelt. Ik zet mijn innerlijke vrouw schuin tegenover het innerlijke meisje van mijn zoon. Niet te dichtbij, maar wel geruststellend in de buurt. Zo, dat voelt goed zeg! Mijn meisje komt achter mijn vrouw en mijn man te staan. Mijn jongetje naast haar. Zodat het jongetje van mijn zoon straks weer wat dichterbij durft te komen. De dagen erna voel ik me sterk. Mijn innerlijke meisje zingt duidelijk een toontje lager. Wat een verademing dat ik ook niet meer meega in iedere gril van het innerlijke meisje van mijn zoon. Ik begrijp haar verdriet, maar ik weet ook dat het betrekkelijk is. Ik voel duidelijk: als mijn innerlijke vrouw niet stevig is, heeft het hele gezin daar last van. Alles komt goed. Alles is al goed.