Redactie Persoonlijke verhalen 22 jun 2018, 12:38

Leestijd: 2 minuten

Hoogbegaafd en top down leren

Hoogbegaafde kinderen leren liever van moeilijk naar makkelijk en van het grote geheel naar de details. Dat wordt top down leren genoemd en is tegenovergesteld aan hoe meestal les wordt gegeven, hoorde ik vorige week tijdens een presentatie op Herons Leonardoschool.

De school had een ouderavond, zoals altijd aan het begin van het schooljaar. Je kon de klas van binnen bekijken en kennismaken met de leerkrachten en het nieuwe lesmateriaal.

Er was een centraal programma, met Jet Barendregt als gastspreker. Zij is oprichter en directeur van bureau Slimpuls, voor onderwijsadvies over hoogbegaafdheid. Ze geeft cursussen over top down leren en heeft er diverse artikelen over geschreven. Ze is zich ervoor gaan interesseren toen haar eigen – inmiddels volwassen – dochters hoogbegaafd bleken te zijn.

Jet Barendregt vertelde dat uit onderzoek is gebleken dat hoogbegaafden liever top down leren. Ze willen beginnen met de hele context van de leerstof, in plaats van met kleine brokjes informatie die steeds verder wordt uitgebreid. Precies het omgekeerde van hoe kinderen op een reguliere basisschool stof krijgen aangeboden, waar ze hun vaardigheden stap voor stap leren, totdat duidelijk wordt waarom de onderdelen belangrijk zijn voor het geheel.

Het gaat hoogbegaafde kinderen  in eerste instantie om de essentie, het leren vanuit het grote geheel. Daarna wordt naar de details gekeken. Voor ze een vaardigheid domweg gaan oefenen, willen ze eerst het waarom erachter leren en wat ze er uiteindelijk mee zullen kunnen. Ze vervelen zich snel en zo worden ze intrinsiek gemotiveerd. Hoogbegaafde kinderen willen bijvoorbeeld bij het leren van breuken niet eerst beetje bij beetje leren over een half, en daarna een kwart en daarna een achtste, maar in een keer de uitleg wat breuken zijn en waarvoor je ze kunt gebruiken.

Bij hoogbegaafde leerlingen kun je een toets eigenlijk het beste meteen aan het begin van het project houden, om te zien op welk onderdeel van de lesstof ze uitleg nodig hebben. Voor beelddenkers, zoals Heron is top down leren helemaal ideaal.

Jet Barendregt benoemde ook het nadeel van top down leren; er ontstaat namelijk een spanningsveld tussen de lesstof en de voorbereiding op de middelbare school en de maatschappij die niet top down zijn ingericht. Een hoogbegaafde leerling kan vaak niet goed uitleggen hoe hij tot zijn antwoord op een vraag gekomen is. Op de middelbare school wordt dat echter wel verwacht.

Heron begint nu aan groep zes. Wie weet wordt de top down-benadering ook op tijd in het middelbaar onderwijs geïntroduceerd, als Heron de basisschool gaat verlaten na groep acht.