Redactie Persoonlijke verhalen 22 jun 2018, 12:42

Leestijd: 3 minuten

Hoogbegaafd en in de puberteit

Heron is net 11 jaar geworden en het eerste bescheiden puistje is op zijn neus verschenen. Robert en ik grapten vaak dat onze zoon de puberteit al tussen zijn 1ste en 8ste levensjaar heeft gehad en dat wij die dans zullen ontspringen wanneer hij werkelijk de puberleeftijd bereikt.

De puberteit is echter onmisbaar voor de ontwikkeling van een mens. Niet alleen worden kinderen in die leeftijdsfase lichamelijk volwassen, ook vinden er allerlei ontwikkelingen in de hersenen plaats. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat de hersenen doorgroeien tot voorbij het 20e levensjaar. En dat groeien gaat nu eenmaal met horten en stoten.

De Hersenstichting heeft een folder uitgebracht over de ontwikkeling van puberhersenen. Die heb ik alvast besteld. Ook denk ik erover het boek Puberbrein Binnenstebuiten van Yvonne van Sark en Huub Nelis aan te schaffen. Het is goed om begrip te hebben voor je puber al laten ze je soms knarsetanden. Zelf hebben ze het tenslotte ook niet makkelijk. Als je weet waar het gedrag vandaan komt, helpt dat begrip te kweken.

In de puberteit zijn er volgens de folder drie fases te herkennen: de vroege adolescentie (van 10-14 jaar), de midden-adolescentie (van 14-16 jaar) en de late adolescentie (van 16-22 jaar). Elke fase brengt nieuwe ontwikkelingen met zich mee. Heron is net de vroege adolescentie ingestapt.

In deze eerste fase van de puberteit is de invloed van hormonen en de hersenontwikkelingen erg groot, waardoor emoties de overhand hebben boven het rationeel nadenken. In de hersenen gebeurt van alles waardoor pubers hun behoeftes het liefste meteen willen bevredigen. Korte termijn gaat boven lange termijn, simpelweg omdat een puber nog niet in staat is rekening te houden met gevolgen die later komen.

Dat herken ik wel bij Heron. Hij kan tot bedtijd bezig zijn met alles wat leuk is en vervolgens huilen over de onredelijkheid van huiswerk dat hem uit zijn slaap houdt. Gelukkig zijn er ouders om voor hem na te denken.

Over een paar jaar komt hij in de tweede fase van de adolescentie waarin pubers geneigd zijn risico’s te nemen om sensatie te beleven. Dit lijkt mij de griezeligste fase, vooral in combinatie met hoogbegaafdheid. De drang om dingen uit te proberen, gevolgen en consequenties nog niet kunnen overzien en dat in combinatie met de wilde ideeën van een hoogbegaafde, klinkt als een potentieel explosieve situatie.

Ik kan het weten. Ik heb eens bijna mijn kamer in de fik gestoken, toen ik een brandende lucifer in mijn metalen prullenbak gooide om te kijken of het plastic dat erin lag zou branden of smeulen. En ik ben niet eens hoogbegaafd. Heron is nog veel ondernemender en nieuwsgieriger dan ik op die leeftijd was.

Als de puber de eerste twee fases van adolescentie overleeft, komt de late adolescentie waarin de hersens geheel tot ontwikkeling komen. Dat duurt nog minstens vijf jaar. Ik maak me zorgen over de puberteit, een beetje, maar ik heb er ook zin in. Heron heeft namelijk een gevoel voor humor dat elke dag groter lijkt te worden. Ik verheug me het meest op de lol die we gaan hebben.