Laura Saija Gezondheid 29 nov 2023, 15:12

Leestijd: 4 minuten

Hoofdluizen: oorzaak, symptomen en behandeling

Hoofdluizen zijn kleine parasieten die op mensen leven en zich voeden met bloed. Ze horen bij de groep van zuigende luizen en zijn nauw verwant aan kleerluizen en schaamluizen.

Hoewel kleerluizen en hoofdluizen er hetzelfde uitzien onder een microscoop, hebben ze hun eigen favoriete plekjes op het menselijk lichaam. Kleerluizen leggen eitjes op kleding, schaamluizen doen dat op schaamharen, en hoofdluizen verkiezen hoofdharen.

Hoofdluizen

De levenscyclus van hoofdluizen bestaat uit eieren, nimfen en volwassen luizen, en duurt ongeveer 9 dagen. Volwassen luizen leven gemiddeld 20 dagen en leggen dagelijks zo’n vijf eitjes. Vrouwtjes zijn ongeveer 3 mm lang, terwijl mannetjes iets kleiner zijn. De eitjes, die ook wel neten worden genoemd, zijn tonvormig en variëren in kleur van zandkleurig tot bijna zwart.

Wat zijn de symptomen van hoofdluis?

De ontwikkeling van eitje tot nimf  (het eerste stadium waarin de luis bloed zuigt), duurt het ongeveer 7 dagen. Ongeveer 1 tot 2 weken na besmetting kan jeuk optreden. Dit wordt beschouwd als de incubatieperiode.

Vaak verloopt een besmetting zonder symptomen. Jeuk is het belangrijkste teken van hoofdluis. Kinderen die permanent luizen hebben, ervaren vaak weinig of geen jeuk. Hoewel het zeldzaam is, kunnen er secundaire infecties met bacteriën optreden. Soms kan er ook een lichte zwelling van de lymfeklieren in de nek optreden.

Hoe kom je aan hoofdluis?

Kinderen krijgen vaak hoofdluis op plekken waar ze veel haar-haarcontact hebben met veel verschillende kinderen, zoals op school, tijdens kampen of in clubs. Als een kind hoofdluis heeft, is er een groot risico dat gezinsleden ook besmet raken omdat ze veel met elkaar in contact komen.

Het is belangrijk dat ouders regelmatig hun kinderen controleren op luizen. GGD’en hebben vaak een plan voor luizen op basisscholen. Advies van de GGD aan scholen, zoals het inschakelen van ‘luizenouders’ die regelmatig kinderen controleren, kan verspreiding helpen voorkomen.

Hoe voorkom je hoofdluis?

Omdat het niet wetenschappelijk bewezen is dat luizen overgedragen worden via kammen, mutsen, jassen, petten, sjaals, koptelefoons, knuffels en beddengoed worden geen omgevingsmaatregelen aanbevolen, zoals het wassen van knuffels.

Er zijn producten op de markt die bescherming bieden tegen hoofdluis, maar hun effectiviteit en het risico op resistentie zijn nog niet volledig bekend. Het RIVM is geen voorstander van het gebruik van preventieve middelen vanwege mogelijke resistentie en langetermijnbijwerkingen.

3 manieren om van hoofdluis af te komen

Er zijn volgens het RIVM drie manieren om hoofdluis te behandelen.

1. Kammen

Gedurende de eerste 14 dagen van de behandeling dagelijks het haar kammen met een fijntandige kam. Voor het verwijderen van luizen zijn speciale luizenkammen verkrijgbaar bij drogisten en apotheken.

Door dagelijks de luizen (zowel dood als levend) uit te kammen en de eitjes te verwijderen, wordt voorkomen dat eventuele nimfen uitgroeien tot volwassen luizen en nieuwe eitjes worden gelegd. Eventueel kunnen vastgeplakte eitjes worden losgeweekt met een doekje met azijn en vervolgens tussen de nagels van twee vingers uit het haar worden getrokken.

Recent onderzoek suggereert dat dagelijks intensief kammen van nat haar gedurende 2 weken even effectief kan zijn als behandeling met antihoofdluismiddelen. Het toevoegen van crèmespoeling of antiklitshampoo vergemakkelijkt het kammen en maakt het meer acceptabel.

De kamprocedure omvat het aanbrengen van ruime crèmespoeling zonder uitspoelen, kammen van knopen met een gewone kam, en vervolgens intensief kammen met een fijntandige kam van achteren naar voren over het hoofd, regelmatig de kam afvegen op een witte papieren servet om eventuele zichtbare luizen te controleren. Tot slot, spoel de crèmespoeling uit na het kammen.

2. Kammen in combinatie met gebruik van een antihoofdluismiddel

Een andere manier om hoofdluis te behandelen, is het gebruik van antihoofdluismiddelen zoals lotions of shampoos, samen met regelmatig kammen. Volg de instructies van de fabrikant en herhaal de behandeling na 7-9 dagen om eventuele luizen die uit neten zijn gekomen te doden.

In Nederland worden middelen op basis van dimeticon aanbevolen omdat er geen resistentie tegen lijkt te ontstaan. Het kammen van het haar met een fijntandige kam gedurende 14 dagen in combinatie met het antihoofdluismiddel is effectief gebleken.

Let op mogelijke bijwerkingen, zoals huidirritatie, overgevoeligheid en sensibilisatie, bij het gebruik van middelen zoals malathion, permetrine en dimeticon. Gebruik malathion niet op de dag van behandeling voordat kinderen gaan zwemmen in chloorhoudend water.

Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, wordt afgeraden malathion en permetrine te gebruiken. Raadpleeg bij het gebruik van dimeticon tijdens zwangerschap en borstvoeding, een arts. Kinderen jonger dan 6 maanden mogen alleen onder medisch toezicht worden behandeld.

3. Warme lucht

Een nieuwe methode om hoofdluis te bestrijden is het gebruik van warme lucht. Er is een apparaat genaamd AirAllé, beschikbaar voor professionals in Nederland, dat warme lucht gebruikt om luizen en eitjes te doden. Het apparaat heeft een CE-markering en wordt erkend als medisch hulpmiddel in de EU.

Onderzoek toont aan dat een behandeling van een halfuur met warme lucht (bij 59°C) tot 88% van de luizen en 99,2% van de eitjes kan doden. Het succes van de behandeling hangt af van zorgvuldige en regelmatige behandeling van elk deel van het haar. Nieuwe gebruikers kunnen, met goede instructies, succesvol hoofdluis behandelen met de AirAllé.

Natuurlijke middelen om luizen uit de haren van je kind te houden