Redactie ADHD 19 jun 2018, 14:30

Leestijd: 7 minuten

Hoera! Het is een ADHD-er

Wrijf in je handen als je kind ADHD heeft. Want dat betekent dat hij over bijzondere eigenschappen beschikt, die hem ver kunnen brengen. De gouden kanten van ADHD.

'Hij denkt veel te gestructureerd,' klaagt zijn juf. Daan zit altijd maar stil, praat nooit eens voor zijn beurt, heeft alles op tijd af en komt zelden met creatieve oplossingen. De juf raadt zijn moeder dringend aan eens naar een kinderpsychiater te gaan.

In een wereld waarin het AD(H)D-brein de norm is, zou rustige Daan gezien worden als een probleemgeval. Psychiaters zouden zich op hem storten. Zijn syndroom zou beschreven worden in wetenschappelijke handboeken. De farmaceutische industrie zou pro ADHD-medicijnen ontwikkelen. Zodat Daan net zo energiek, beweeglijk, chaotisch en creatief wordt als pakweg 85 procent van zijn klasgenoten.

Creatieve chaoten

Dat de werkelijkheid er zo niet uitziet, weet pedagogiek-studente Peggy Schut (27) maar al te goed. Maar liefst vier keer werd ze naar een hulpverlener gestuurd voor een testje omdat ze zo 'anders' was. De buit aan etiketten: één keer dyslexie, één keer ADD, één keer ADHD, één keer PDD-NOS (en tussendoor nog een vermoeden van hoogbegaafdheid). De laatste twee diagnoses werden op basis van een en dezelfde test door twee verschillende deskundigen gesteld. Toen was Peggy haar geloof in labels wel kwijt. Zelf had ze helemaal niet zoveel last van wat de buitenwereld haar 'stoornis' noemde. Sterker nog: ze ontdekte dat het haar een heleboel voordelen bood. 'Dat zag ik ook bij mensen om mij heen die bestempeld waren als probleemgeval. Wij hebben allerlei positieve eigenschappen gemeen waar je nooit wat over hoort. Wij zijn creatieve chaoten.' Peggy en haar vrienden bevinden zich in goed gezelschap: ook Beethoven, Churchill, Einstein en Nostradamus zijn creatieve ADHD-chaoten (net als de beroemde mensen op de foto's op deze pagina's). 'Dat zij zulke revolutionaire ideeën hadden, is niet ondanks maar dankzij hun gekte,' zegt Peggy.

Pluspunten

Miljardair Richard Branson kon op zijn achtste nog niet lezen omdat hij geen minuut kon stilzitten in de klas. Dertien jaar later richtte hij Virgin Records op. Britse onderzoekers weten waarom veel ADHD'ers zulke succesvolle ondernemers zijn. Zowel ondernemers als ADHD'ers maken graag gebruik van hun intuïtieve rechterhersenhelft.

Mensen met ADHD kunnen ook beter out of the box denken. Doctor Holly White en doctor Priti Shah van de universiteiten van Memphis en Michigan bevestigen met hun onderzoek onder 90 studenten met en zonder ADHD wat de eersten zelf stiekem al vermoedden: ze zijn origineler, creatiever, sprankelender. ADHD'ers zijn meesters in het 'divergent denken', zoals het in wetenschappelijke termen wordt genoemd. Ze komen met oplossingen en ideeën die convergente denkers als Daan niet eens kunnen verzinnen. Maar je moet ze niet vragen verbanden te leggen tussen totaal verschillende dingen: daar zijn convergente breinen weer beter in.

Dat ADHD'ers hun aandacht moeilijk bij één bepaalde taak kunnen houden, wijst op een scherpe geest en een groot werkgeheugen. Dat is nog eens wat anders dan het eeuwige verwijt dat ze altijd zo ongeconcentreerd zijn. Zij kunnen meerdere gedachten naast elkaar hebben – en dus snel afgeleid zijn – omdát hun werkgeheugen groter is dan dat van een doorsnee mens, blijkt uit een ander Amerikaans onderzoek. Als je dat in goede banen kunt leiden, kun je veel profijt hebben van zo'n actief brein.

Peggy Schut en haar lotgenoten kunnen de lijst met specifieke ADHD-talenten moeiteloos aanvullen. Fantasierijk, enthousiast, energiek, vrolijk, spontaan, empathisch, exploratief zijn alleen nog maar een paar van de pluspunten.

Ander brein

Helaas zijn dat vaak nou net niet de kwaliteiten waarmee je het in het huidige school- en maatschappelijke systeem ver kunt schoppen. Ze worden eerder gezien als storende eigenschappen, die een normaal verloop in gezin of klas in de weg staan. Dat krijgen ADHD-kinderen dan ook dag in dag uit te horen. Ze moeten zelfs pillen slikken om hun spontane neigingen te onderdrukken. Je hoeft niet veel fantasie te hebben om te bedenken wat dat doet met het zelfbeeld van een jong ADHD'ertje, al doen -ouders nog zo hun best om dat te compenseren. Doodzonde, want we hebben juist behoefte aan dit soort eigenzinnige talenten. Je moet er niet aan denken dat de wereld alleen maar bestaat uit punctuele cijferaars. 'Het ADHD-brein is anders. Niet slechter, niet beter, maar anders. We zouden veel meer nadruk moeten leggen op de positieve kwaliteiten van creatieve chaoten in plaats van te blijven hangen in negatieve stigma's,' aldus Schut.

'Kiezen voor je talent maakt gelukkig. Als je doet waar je goed in bent, laad je je batterijen op. Je wordt er weerbaarder en veerkrachtiger van.' Dat zegt Luk Dewulf, talentdeskundige bij uitstek. Niet voor niets gaf hij zijn boek als titel mee: Ik kies voor mijn talent. ADHD-kinderen moeten op school díe dingen doen waar ze níet goed in zijn. Dat vreet energie. Juist voor hen is het belangrijk dat ze de kans krijgen zich van hun beste kant te laten zien. Dan wegen de complimenten op tegen de vaak negatieve reacties op hun gedrag. 'Ik ontken niet dat ADHD problemen kan opleveren. Alleen is dat niet de ingang om er iets aan te doen. Het is veel zinvoller in te gaan op hun mogelijkheden en sterke kanten.' Dat biedt een stevige voedingsbodem om ook de lastiger kanten van ADHD te kunnen bespreken en aanpakken.

Talent in actie

Britt zit op toneelles. Al een paar jaar komt ze niet verder dan rolletjes als boom of zevende dwerg. Ze voelt zelf ook wel dat ze geen Carice van Houten is. Maar als ze danst, spat ze van het podium af. Drie maanden nadat ze zich heeft aangemeld bij een balletschool, krijgt ze de hoofdrol in een grote productie. Britt bewijst dat je aan talent op zich niet zoveel hebt. Het gaat erom dat dat talent wordt omgezet in actie. Daarvoor heb je een juiste, motiverende context nodig (de balletlessen) en moet je gedrag -ontwikkelen waarmee het talent kan groeien (lessen, optredens, oefenen). Bovendien moet er iemand zijn die de begaafdheid ziet en waardeert. Britt zou nog steeds eiken hebben nagedaan, als haar dramadocent niet had gezegd dat ze zo geweldig kan dansen. 'Waar je gevoel voor hebt, gaat je vaak moeiteloos af. Daarom herkennen mensen dat niet als een speciale aanleg. Het is toch heel gewoon?', legt Dewulf uit. Worden die capaciteiten echter niet gezien, dan gaan kinderen die erkenning ergens anders vandaan halen. Kiezen ze daarvoor hun opa en oma uit, dan is er niet veel aan de hand. Maar het wordt vervelend als ze zich tot hun straatvriendjes moeten wenden voor de broodnodige pluim op de hoed.

Hyperfocus

Voor Peggy Schut ging er een wereld open toen ze ontdekte dat ze haar hyperfocus uit en aan kon zetten. 'Net als andere ADHD'ers kan ik erg geconcentreerd zijn als iets me echt boeit. Terwijl ik op school alleen maar aan het dagdromen was.' Peggy besloot van die gave gebruik te maken. Zonder het te weten paste ze het stappenplan van Luk Dewulf op zichzelf toe: 'Ik leerde eerst de situaties te her-kennen waarin ik in mijn hyperfocus zat. Waarom kan ik nu wel mijn aandacht erbij houden, vroeg ik me af. Ik merkte dat het altijd gepaard ging met een gevoel van enthousiasme. Ik ging oefenen met het oproepen van mijn hyperfocus. Dat deed ik door mezelf aan te praten dat ik iets superleuk vond, ook als ik het niks vond. Dan verzon ik zoveel mogelijk redenen om wél geïnteresseerd te zijn. Nu, na jarenlang experimenteren en oefenen, heb ik het in de vingers.' Peggy kan nu oprecht genieten van de positieve kanten en de kracht van haar ADHD. Ze is een creatieve chaoot, ja. Gelukkig maar.

Bekijk het eens anders

• ADHD is een stoornis
• Snel afgeleid
• Korte aandachtsboog
• Impulsief, ongestructureerd
• Ongeduldig
• Moeite met instructies opvolgen
• Dagdromer
• Doet voor hij denkt

ADHD is een gave

• Waakzaam
• Bij tijden hypergeconcentreerd
• Flexibel
• Resultaatgericht
• Onafhankelijk
• Altijd in voor nieuwe invallen
• Bereid risico's te nemen en direct in actie te komen
• Oplossingsgericht

Toptalenten van ADHD'ers

Creatief, empathisch, fantasierijk, spontaan, energiek, vrolijk, exploratief, inventief, open, vergevingsgezind, gevoelsmens, origineel, loyaal, toegewijd, eerlijk, rechtvaardig, scherpzinnig, meelevend, durfal, behulpzaam, intense genieter.

Meer lezen?

• Ik kies voor mijn talent, (met praktische tips), Luk Dewulf, Lannoo/Scriptum, 24,95
• creatievechaoot.wordpress.com (met stappenplan voor het hanteren van de hyperfocus)
• www.addkenmerken.net