Sofie Obbens Opvoedadviezen 13 jan 2025, 13:04

Leestijd: 5 minuten

Hoe motiveer je je puber?

“Zo blijft hij nog zitten. Hij doet niks, hoe krijg ik hem in vredesnaam gemotiveerd?” Pubercoach Femke Wester ziet wekelijks puberouders met de handen in het haar. “Het is als ouder zo frustrerend om je kind niets te zien uitvoeren, terwijl je weet dat ze het wel in zich hebben en graag willen.” Hoe motiveer je je puber?

Het lijkt als eerste noodzakelijk om je kind gemotiveerd voor school te krijgen. En dat gaat je niet lukken. Dat wil zeggen, je kind is best gemotiveerd voor school. Als hij/zij/hen mocht kiezen haalden ze liever voldoendes dan onvoldoendes, gingen ze liever over dan te blijven zitten en hebben ze straks liever een toffe baan dan nog bij moeders werkeloos op de bank te hangen. Ze weten best dat school nuttig is; ze zijn niet achterlijk. 

Krachten

Maar dat is lange termijn motivatie en dat werkt gewoon niet voor pubers. Pubers zijn gebouwd om zich sociaal een plek te geven, om risico’s te nemen, om verliefd te worden, de wereld te ontdekken en hun grenzen te verkennen. Hun brein, hun hormonen, hun sociale driften, alles in ze werkt hier aan mee. En deze krachten zijn veel en veel sterker dan het abstrakte van de ‘toffe baan’ straks, ooit. 

Je kind is dus super gemotiveerd om zijn/haar/hun puber-levensopdracht uit te voeren, maar de geschiedenis opdracht? Moah. 

Saai en stom

En je krijgt die motivatie er ook niet ingedramd. Wat ze saai en stom vinden dat krijg je niet in eens leuk en spannend en als iets saai en stom is zijn alle pubers nog eens extra gevoelig voor (sociale) afleiding. Ja, wie niet? Zélfs als het om een Grote Belangrijke Toets gaat en ze zich echt voornemen om daar keihard aan te werken (en ze het menen), kan de verleiding van sociale druk ze nog makkelijk uit koers slaan.

Wat werkt dan wel?

1. Zorg voor korte termijn motivatie. Een dopamine-achtige beloning als ze het volhouden om een kwartier te leren, iets lekkers als ze het een uur volhouden. Complimenten als het goed gaat, je trots uitspreken als ze ondanks tegenzin aan de slag gaan. 

2. Leer ze hun leertijd in kleine stukjes hakken, soms zo klein dat ze eerst alleen hun boek maar vast klaarleggen. Elke taak die je kunt afvinken, al is het zo klein dat je er bijna om kunt lachen, zorgt voor een dopamine prikkel die aanspoort om daar meer van te gaan doen. 

3. Zorg voor routine. Hoe minder vaak je moet beslissen om iets vervelends te gaan doen, hoe makkelijker het zal gaan. Dus één keer het besluit nemen: “Ik ga altijd op maandag een half uur na schooltijd beginnen met mijn huiswerk en dan tot half zes door” is makkelijker dan dat elke maandag op nieuw moeten beslissen, of zelfs elke dag, of moment (zal ik nu doorgaan of gaan gamen? En nu? En nu?).
   
4. Zorg dat ze leren omgaan met ‘doen wat er moet gebeuren’ ondanks dat het saai is, of moeilijk, of spannend, of eng, of vervelend of nutteloos. Pech gehad, het leven is niet alleen maar leuk. Jammerdepammer. Leer ze omgaan met tegenslag, rottige negatieve gedachtes als ‘het lukt me toch nooit’ of zelfs ‘dat kan straks ook nog wel’. 

Niet in één dag

Vooral dat laatste gebeurt niet in één dag. Ze moeten met vallen en opstaan hun eigen gebruiksaanwijzing, smoesjes en valkuilen leren kennen én hun persoonlijke oplossingen, motto’s, ‘startmotor’, voorbeelden etc. Hier kun je als ouder natuurlijk een prima rol in spelen door ze te laten merken hoe jij hier zelf mee omgaat. 

Dat betekent dus ook dat als je kind gaat zeuren over hoe stom en nutteloos school is, het averechts werkt als je dat als ouder gaat tegenspreken of als je daar volledig aan voorbijgaat. Wees eerlijk, veel van wat ze moeten leren ís ook nutteloos. Sommige leraren brengen de stof ook op een bizar saaie manier. Ga hier gerust even in mee, wees niet bang dat je hiermee hun motivatie nog meer doet afnemen. In tegendeel, als ze zich eerst gehoord en gezien en wie weet begrepen voelen, staan ze daarna veel meer open voor opmerkingen als “Ja kind, maar het is jouw leven, niet van meneer De Vracht. Het gaat om jouw cijfer, jouw overgaan, dat boeit hem echt niet. Zorg nou maar dat je genoeg leert voor een voldoende, des te eerder ben je er vanaf. Als jij nou even flink gaat zitten blokken dan breng ik je zo even een beker warme chocomel. Met slagroom.”

Extrinsieke korte termijn motivatie

Er zijn best manieren om je kind aan de slag te krijgen. Er zijn zelfs manieren om je kind te motiveren en bij pubers werkt vooral extrinsieke korte termijn motivatie. Maar wat mij betreft is het belangrijkste om je kind te leren om te gaan met twijfel, saaiheid en vooral negatieve rotgedachtes.

Dit is allemaal makkelijk gezegd en van dik hout zaagt met planken. Maar denk er eens over na en kijk naar jezelf. Welk voorbeeld geef je? Hoe ga je zelf om met minder leuke klussen? En weet je kind hoe je dat doet? Weet je kind hoe je jezelf een duw in de goede richting geeft? Vaak niet. En daar valt de meeste winst te halen als je wilt dat ze dit jaar gewoon lekker over gaan.”

Femke Wester geeft een gratis online lezing over ‘Pubers en Motivatie’ op 16 januari.

Femke Wester

Wil je meer adviezen lezen van Pubercoach Femke Wester? Lees hier haar columns.

1. Zo leren we volgens pubercoach Femke Wester onze puberzoons wat seks is.
2. Lees hier waarom het volgens pubercoach Femke Wester niet werkt als puber zegt beter zijn of haar best te gaan doen op school.
3. Lees hier de volgens pubercoach Femke Wester drie belangrijkste tips voor examenstress.
4. Lees hier hoe je volgens pubercoach Femke Wester je introverte puber helpt.
5. Lees hier tien tips om je puber volgens pubercoach Femke Wester te steunen tijdens schoolopdrachten.