Redactie Opvoeden 3 apr 2022, 07:58

Leestijd: 4 minuten

Een goed gesprek met je zoon: hoe pak je dat aan?

Blijft je zoon om je heen drentelen terwijl je staat te koken? Dikke kans dat hem iets dwarszit. Tijd dus voor een goed gesprek. Maar ga er vooral niet voor zitten, waarschuwt psychotherapeut Annette Heffels. De gouden regels voor een praatje met je zoon.

Mijn zoon heeft iets op zijn lever. Dat is duidelijk, niet omdat hij het zegt, maar omdat hij rondhangt in de keuken terwijl ik aan het koken ben. Vragen wat er aan de hand is, zou nu niet werken, zelfs me omdraaien niet. Mijn zoon opent een gesprek graag tegen mijn rug.

Hoe voer je een gesprek – effectief – met je zoon over wat hem bezig houdt?

Ik kan wel wat helpen door iets te zeggen als: ‘Hoe is het?’ Of misschien nog concreter: ‘Hoe was het op school?’ Op zichzelf is dit de meest suffe vraag die ik kan stellen, want zijn besognes gaan nooit over school. Over school valt weinig te zeggen en dus is dit een geschikte opening om hem over de drempel te helpen. ‘Gewoon,’ zegt hij en als er één woord over zijn lippen is volgen er meer. Over een probleem met zijn vriendinnetje in dit geval.

Timen en laten praten

Als moeder kan ik nu veel verkeerd zeggen. De eerste en voor de hand liggende fout is dat ik me nu omdraai en ervoor ga zitten. Later in het gesprek kan dat wel, maar timing komt hier nauw. Een andere valkuil is dat ik jong en zelfs meisje ben geweest. Ik begrijp dus al vrij snel wat zíj bedoelt. Ik begrijp ook wat hij bedoelt, want hij is mijn kind, maar voorlopig moet ik alles wat ik begrijp voor me houden.

Jongens worden niet graag onderbroken. Zelfs niet voor begrip. Wat wel helpt, is feitelijke vragen en samenvattingen. Ook als ze fout zijn. Ik mag bijvoorbeeld samenvatten: ‘Dus je weet niet goed wat je dan moet doen als ze zo verdrietig is… En dan kan hij zeggen: ‘Nee, dat bedoel ik niet. Ik probeer haar te troosten, maar het helpt niet.’ In dat stadium van het gesprek kan ik al wel vragen hoe hij haar troost.

Makkelijker praten over wat je doet dan over wat je voelt

Natuurlijk weet ik al lang dat hij dat anders moet doen, maar suggesties en adviezen moeten wachten tot later in het gesprek. Jongens praten namelijk in eerste instantie vooral vanuit zichzelf. Dat kunnen ze tot op hoge leeftijd niet helemaal helpen, want hun empathisch vermogen is minder en vooral ook later ontwikkeld dan bij meisjes. Bovendien praten ze makkelijker over wat ze doen dan over wat ze voelen. Ze praten niet noodzakelijkerwijs minder, dat is een wijdverbreid misverstand.

Het voeren van een gesprek heeft (onbewust) een doel

Iedereen die wel eens op een feestje of op een vergadering is geweest met mannen en vrouwen, heeft kunnen zien dat mannen meer praten en vrouwen meer luisteren. Mannen praten bovendien over andere dingen en jongens, die immers aan het oefenen zijn voor man, dus ook.

Een gesprek is voor een man een manier om zijn positie te bepalen tegenover een ander, om iets te regelen of om iets op te lossen. Dat betekent dat een gesprek doelgericht is. Er moet bij voorkeur een conclusie of een oplossing uitkomen. In de oplossing mag je je bescheiden bijdrage leveren, maar alleen als je ook echt over kennis of informatie beschikt. Kritiek ligt moeilijk. Vooral in de puberteit reageren jongens beter op beloning en waardering voor wat ze goed doen dan op kritiek of afkeuring.

Iedere beschrijving van een gemiddelde jongen geldt uiteraard niet voor alle jongens. Je hebt introverte kinderen en kinderen met het hart op de tong. Het kan dus best zijn dat je een zoon hebt die goed is in een meisjesachtig gesprek. Wees daar blij mee, want het kan hem in contact met vrouwen ver brengen.

Zo doe je dat

Om het gesprek te vergemakkelijken en tot een bevredigend einde te brengen, kun je de volgende reacties laten zien:

• Actief luisteren. Dat betekent dat je van tijd tot tijd knikt en ja zegt en samenvat wat je begrepen hebt. In dat samenvatten kun je je kleine vrijheden veroorloven. Bijvoorbeeld: ‘Daar zit je over in’ als hij zegt: ‘Daar baal ik van.’ Je voegt als het ware een fractie gevoel toe.
• Vragen stellen, gericht op wat er precies gebeurd is, wat het probleem is, maar ook op zijn gedachten hierover.
• Door te vragen naar zijn ideeën en waarom hij denkt wat hij denkt, kun je hem soms helpen op andere gedachten te komen.
• Ten slotte kun je suggesties geven voor een oplossing. Liefst twee, zodat hij kan kiezen. Beter nog is het als hij zelf de oplossing vindt en je hem alleen hoeft te zeggen dat het een prima plan is.
• Jongens houden van duidelijke regels over wat wel en niet is toegestaan met korte uitleg, ook al gaan ze hier graag over in discussie.

Meer lezen over het voeren van een goed gesprek met je zoon of dochter?

• Praten met pubers: 17 tips voor een (echt) goed gesprek
• Gespreksonderwerpen waar je je kids onderling mee aan het praten krijgt
• Hoe praat je met je kinderen over alcohol en drugs?