Kiki Meijer Scheiden 18 mrt 2023, 10:31

Leestijd: 5 minuten

Dit zijn de effecten van een scheiding op jouw kind, volgens een psycholoog

Een scheiding kan veel teweeg brengen in het gezin. Het is niet alleen een heftige periode voor jou en je ex-partner, maar je kind kan hier ook behoorlijk veel last van ondervinden. Psycholoog Mirjam de Nijs vertelt aan J/M Ouders over de mogelijke consequenties die een scheiding kan hebben.

Je kind ziet jou en je partner het liefst voor altijd bij elkaar. Wanneer hij tot het besef komt dat jullie uit elkaar gaan, zal dit voelen als een harde klap.

Effecten van een scheiding

Wat zijn nou de consequenties van een echtscheiding en op welke manier breng je het nieuws aan? De Nijs geeft antwoord.

Beschadigt een scheiding het zelfvertrouwen van een kind?

“Dat kan zeer zeker. Uit onderzoek blijkt dan ook dat kinderen na een scheiding tweemaal zoveel mentale problemen meemaken dan jeugdigen waarvan de ouders nog bij elkaar zijn. Vaak zie je op korte termijn dat kinderen en jongeren emotionele problemen ervaren, zoals depressieve gevoelens, stress, loyaliteitsproblemen en een laag zelfbeeld.

Het zelfvertrouwen speelt hierin dan ook een rol. Ook zien we problemen op school ontstaan zoals minder goede cijfers, moeite met concentreren en spanningen in het contact met leeftijdsgenoten. Dit heeft geen positieve invloed op het zelfvertrouwen.”

Verschillen de gevolgen per leeftijdsfase?

“Per leeftijd verschilt het ook hoe kinderen en jongeren op de scheiding reageren en hoe ze ermee omgaan. Per leeftijdsfase horen ontwikkelingstaken die een kind of jongere doormaakt.”

• Kleuters en jonge kinderen (4-8 jaar)

“Deze kinderen gaan al naar de basisschool en zijn bezig met het ontwikkelen van onder andere sociale vaardigheden. Op deze leeftijd kan een scheiding of conflict tussen ouders leiden tot een korte terugval in de ontwikkeling. Kleuters kunnen nog niet goed begrijpen wat de reden is van de scheiding en zijn eerder geneigd de schuld bij zichzelf te leggen. Ook zijn vaak loyaliteitsproblemen te zien in deze leeftijdsfase.”

• Schoolkinderen (8-12 jaar)

“In deze leeftijdsfase zijn kinderen vooral bezig met het ontwikkelen van vriendschappen, het zelfvertrouwen en het zich in anderen verplaatsen. In deze leeftijdsfase kan het kind zich zorgen gaan maken om de ouders en zich aan gaan passen om de ouders tevreden te stellen. Het leerproces en de schoolprestaties kunnen dan ook verstoord worden.

Wanneer een kind dan ook nog verhuist en van school verandert kan dit de problemen verergeren. De scheiding kan het gevoel geven dat het kind zich in de steek gelaten voelt, maar wil tegelijkertijd het ook goed doen voor ouders. Dit kan een interne worsteling zijn.”

• Pubers en adolescenten (12-18 jaar)

“Het ontwikkelen van je eigen identiteit, het zelfstandiger worden en de seksuele ontwikkeling is in deze fase belangrijk. Zij nemen meer afstand van ouders en vrienden worden steeds belangrijker. In deze leeftijdsfase kan het een risico zijn dat de jongere geen positief voorbeeld heeft van een ouderlijke relatie wanneer ouders gescheiden zijn. Ook zien we vaak problemen ontstaan wanneer er nieuwe partners in het spel komen van de ouders.

Daarnaast kan het zo zijn dat een puber zich kan gaan verzetten tegen zijn ouders en hierdoor ook sneller afstand neemt.  Risicogedrag kan toenemen, ze kunnen zich gaan verzetten tegen de omgangsregeling of tegen een van de ouders. Ook kunnen ze negatieve gevoelens ervaren. De een zal dit ontkennen of verdringen, de ander zal zich gaan aanpassen aan de ouders.”

Wat zijn de eventuele gevolgen op lange termijn?

“We zien dat ongeveer bij 20 procent van de jeugdigen die een scheiding meemaken de problemen blijven voortduren. Bij ongeveer 80 procent van de kinderen gaat het na zo’n twee jaar weer beter. Op lange termijn zijn de belangrijkste gevolgen: een lager eindniveau van de opleiding, lager inkomen, groter eigen scheidingsrisico, groter risico op depressie en of een groter beroep op de hulpverlening en een minder goede band met de ouders.”

Kan een scheiding ook gunstig zijn voor een kind?

“Continu ruzies of spanningen in het gezin blijkt uit onderzoek schadelijk te zijn voor kinderen. Deze kinderen hebben een verhoogd risico op verschillende problemen. Als ouders bij elkaar blijven, maar uiteindelijk in een vechtscheiding terechtkomen zie je dat kinderen het grootste risico op problemen laten zien.

Wanneer ouders bij elkaar blijven ondanks de ruzies hebben kinderen een minder groot risico op problemen dan bij een vechtscheiding. Kinderen van ouders die goed uit elkaar gaan hebben een minder risico op problemen, dan kinderen waarvan de ouders bij elkaar blijven en altijd ruzie maken.

Als een scheiding ervoor zorgt dat er minder ruzies en spanningen zijn, is het dus gunstiger voor een kind dat ouders gaan scheiden. Na de scheiding zullen de ruzies wel moeten afnemen, want een vechtscheiding is het vervelendst voor een kind.”

Hoe kondig je op de beste manier aan als ouders dat je gaat scheiden?

Daarbij moet je volgens de Nijs rekening houden met de volgende dingen:

• Vertel zelf en het liefst samen met de andere ouder dat jullie uit elkaar gaan

“Geef direct aan dat dit niet de schuld is van je kind en blijf dit herhalen op verschillende momenten. Geef aan dat jullie als ouders van de kinderen houden en dit ook blijven doen nadat jullie zijn gescheiden.”

• Wees duidelijk dat jullie niet meer bij elkaar komen

“De scheiding is definitief. Schakel waar nodig een mediator in als je er als ouders niet samen uitkomt. Praat samen over welke veranderingen er kunnen gaan gebeuren, doe dit niet te lang van te voren, maar bereidt je kind er wel op voor.”

• Heb het erover

“Stel de school op de hoogte van wat er thuis speelt. Jullie kunnen samen informatie opzoeken op de website van Villa Pinedo of samen een boek huren bij de bieb over scheiden. Blijf als ouder betrokken bij je kind, beantwoordt vragen en biedt steun waar nodig is.”

Mirjam de Nijs is kinder- en jeugdpsycholoog en eigenaresse van You&Me Psychologie. Als psycholoog ziet ze gezinnen met diverse hulpvragen. Van onzekerheid tot trauma, van gezinsproblemen tot diagnostiek.