Maartje Scheffer Opvoeden 6 jul 2023, 08:52

Leestijd: 3 minuten

Waarom is een corrigerende tik soms zo normaal in andere culturen?

De corrigerende tik ofwel pedagogische tik wordt al lange tijd als kindermishandeling gezien in Nederland, en is dus strafbaar. Toch is een tik op de billen in sommige landen helemaal normaal, zelfs in subculturen in Nederland. Waarom is de corrigerende tik in andere culturen normaal, en kan het kwaad voor het kind als het is ingebed in de cultuur?

Een tik aan een kind is een vorm van een fysieke straf. Iets waarover onderzoek vaker heeft uitgewezen dat het op de lange termijn niet ten goede komt van het kind. Een kind zou er op korte termijn door kunnen gehoorzamen, maar het zou vooral een deuk achterlaten op zijn zelfbeeld en relatie met de ouders. Pedagogen zijn het er dan ook over eens dat het kindermishandeling is, maar daar denken andere culturen soms anders over.

Waarom is een tik soms cultureel geaccepteerd?

Culturen waarin kinderen regelmatig een corrigerende tik krijgen, zijn culturen waar ouders vaak lijden onder een slechte economische positie, een gebrekkig sociaal netwerk en discriminatie. Kenmerken die we vaak zien in ontwikkelingslanden, maar ook binnen Turkse, Antilliaanse, Surinaamse en Marokkaanse subculturen in Nederland. Dit zijn dan ook de gemeenschappen waar de pedagogische tik het meest wordt ingezet.

Ouders die de pedagogische tik inzetten zijn daarnaast vaak onzeker over het opvoeden van hun kinderen binnen twee culturen. Vaak is het ook zo dat fysieke straffen al vele generaties in de familie van de ouders werden ingezet. Dat zijn allemaal factoren die elkaar kunnen versterken.

Die stressvolle ervaringen, gebrek aan sociale ondersteuning en gebrekkige economische positie kunnen ervoor zorgen dat deze ouders een disbalans ervaren in hun draagkracht en daadwerkelijke draaglast. Hierdoor kunnen ze de opvoeding van hun kind als moeilijk ervaren, waardoor opvoedingsproblemen kunnen ontstaan. Door middel van strengheid en fysieke straffen proberen zij vervolgens autoriteit af te dwingen bij hun kinderen.

Is de corrigerende tik in deze culturen ook mishandeling?

In Nederland wordt iedere tik die je aan je kind geeft gezien als mishandeling. Of dit nu de eerste keer is of dat het vaker voorkomt. Kindermishandeling wordt in geen enkele cultuur goedgekeurd, maar er wordt vaak een andere definitie aan gegeven. De grens tussen de tik als ‘opvoedmiddel’ en kindermishandeling ligt in iedere cultuur dus ergens anders. Die grens is nog moeilijker vast te stellen in culturen waar ouders gewend zijn lijfstraffen te gebruiken.

De meeste ouders in culturen waar een tik als normaal wordt gezien zetten deze straf niet in als mishandeling, maar als opvoedmiddel. Het wordt gebruikt om het kind een les te leren of te corrigeren. Maar onbedoeld kan dit op deze manieren al gauw ontaarden in mishandeling:

• De ‘milde’ fysieke straffen verliezen namelijk een tijd hun effectiviteit, aangezien het kind op de lange termijn niets leert van de straf. Dan kunnen ouders geneigd zijn zwaardere fysieke straffen in te zetten
• Het kind kan met een ‘onschuldige tik’ onbedoeld gewond raken

Het beste is dus om helemaal nooit te beginnen aan de corrigerende tik: dan bestaat de kans ook niet dat je het na een tijdje nog hardhandiger moet inzetten, omdat het kind niet meer gehoorzaamt. Daarnaast voorkom je een beschadigde vertrouwensband tussen ouder en kind, en een deuk in het zelfbeeld van je kind.

Corrigerende tik in combinatie met een liefdevolle omgeving

Toch ligt het allemaal nóg wat ingewikkelder. Onderzoek wijst namelijk uit dat in sommige culturen, zoals de Afro-Amerikaanse cultuur, lijfstraffen níet zorgen voor negatieve gevolgen in de ontwikkeling van het kind. Mits het wordt ingezet als corrigerend middel en niet als middel voor de ouders om hun woede af te reageren. In combinatie met een liefdevolle omgeving en positieve aandacht, zou het in sommige culturen dan juist kunnen leiden tot positiever gedrag bij het kind. Onderzoek bij Westerse, blanke gezinnen laat echter zien dat deze kinderen er juist negatief op reageren.

Wellicht is het dus cultuurgebonden, maar voor ons in Nederland en wat we uit onderzoek dichtbij huis weten, geldt dat we de corrigerende tik écht beter achterwege kunnen laten.

https://www.jmouders.nl/corrigerende-tik-werkt-averechts/

Nederlands JeugdInstituut (NJi)Pedagogiek in praktijk