Redactie Puber Gisteren, 09:03

Leestijd: 6 minuten

Columnist pubercoach Femke: Liegende puber? Dit zijn de belangrijkste tips

Columnist Femke Wester is pubercoach en eigenaar van Sterk naar School. Na omzwervingen via London en Barcelona woont ze nu in het noorden van het land. Ze schrijft op eerlijke, humoristische en soms confronterende wijze over haar ervaringen uit haar praktijk en uit het dagelijks leven met haar drie puberzoons. Deze week gaat het over liegende pubers en hoe je daar het beste mee kan omgaan.

“Een gemiddelde volwassene liegt gemiddeld één a twee keer per dag. En als je nu denkt ‘Nou ik niet hoor!’ dan was dat leugen nummer één voor vandaag of misschien wel drie: Het gaat prima! Ja hoor, doe ik wel even. Wow wat staat die jurk je goed. Er is niks!

Wat kun je doen?

‘Ja, maar dat is iets anders!’ Okee ja ik snap je, maar je puber met hun zwart/wit denkende puberbrein snapt dat verschil niet. Die denken alleen maar ‘Ohoo wat hypocriet!!!’ en kleinere kinderen denken dus dat het normaal is dat mama liegt, want ze huilde net nog en zegt nu dat er niks aan de hand is. Zo heb je ze zelf opgevoed. Wíj volwassenen snappen het ‘leugentje om bestwil’ prima. Je hoeft niet altijd de waarheid te zeggen als dat nergens voor nodig is en je kwetst er anderen mee. “Mooie trouwjurk, maar hij kleed niet echt af, hè?” dat zegt echt niemand.

Leren om geaccepteerd te liegen

Het eerste wat je kunt doen om je kind te leren dat ze niet moeten zitten liegen is ze leren hoe ze wel moeten liegen, of wat voor soort leugens sociaal juist wel geaccepteerd zijn. Uit onderzoek blijkt zelfs dat mensen die af en toe een leugentje om bestwil vertellen om anderen niet te kwetsen juist als betrouwbaarder worden gezien dan mensen die ongecensureerd de waarheid spreken. Pubers kunnen nogal zwart wit denken, schieten heel gauw in de ‘Ja maar JIJ’ modus en vinden het heerlijk om je van hypocrisie te beschuldigen, dus zorg dat je ze leert welke leugens wel en welke leugens níet okee zijn.

Creëer een veilige omgeving

Het tweede wat je kunt doen is er voor zorgen dat je een veilige omgeving creëert waarbinnen er fouten gemaakt mogen worden, waar jij dis ook niet perfect hoeft te zijn. Vertel zelf over je dikke blunder en hoe je je schaamde. Hoe je dat hebt opgelost en dat je het dus blijkbaar hebt overleefd. Als jullie als ouders gewoon lekker je fouten toegeven en er voor zorgen dat het duidelijk is dat er oplossingen zijn en de wereld niet vergaat, is het voor je kind veel makkelijker hetzelfde te doen. En natuurlijk, als ze zelf enorme domme streken uithalen en ze vertellen het wél, stel je irritatie en/of woede over de daad dan uit tot de gemoederen bedaard zijn en erken eerst dat het fijn is dat ze er mee bij jou komen en zoek samen een oplossing. Erken ook het gevoel van schaamte en schrik bij je kind. Later kun je er consequenties aan verbinden om ze een les te leren.

Zorgen maken is de taak van een ouder

Ten derde, en dat heeft een beetje met de tweede te maken, soms liegen kinderen om hun ouders te beschermen. ‘Ze hebben het al zo moeilijk’, ‘Ik wil niet dat ze zich zorgen maken’, ‘Ik los het zelf wel op.’ In zulke gevallen kun je letterlijk zeggen “Joh ik ben volwassen, ik blijf wel staan. Zorgen maken hoort bij de taak van een ouder. Jij bent mijn kind en ik maak me honderd keer liever af en toe zorgen om je (doe ik toch wel), dan dat jij je in je eentje rot voelt en het niet deelt.”

Geen probleem van maken

En ten vierde: Maak er niet zo’n groot probleem van, dat liegen. Pubers liegen het meest van alle leeftijdsgroepen, dat betekent dus ook dat er een grote kans is dat als hun hersenen volwassener zijn, het liegen ook af zal nemen. Liegen is negen van de tien keer geen voorbedachte rade, maar een automatische bescherming tegen statusverlies, beperking van vrijheid of onveiligheid. Het is een soort ‘aanval is de beste verdediging’ en dan als automatische reactie. Ze liegen al voor ze er over nadenken. Nog veel meer dan wij. En als ze dan eenmaal liegen is het voor pubers bijna onmogelijk om daar vanaf te stappen, dat heeft met één van de vijf oerangsten te maken (statusverlies).

Dan krijg je ‘Ik weet dat jij weet dat ik weet dat je liegt en waarom the fck blijf je dan liegen?!” Ja dat is dus een soort kortsluiting in hun puberende brein. Je kunt je wel voorstellen dat ze eerder uit die kortsluiting zijn als jij van het liegen geen enorme big deal maakt en ze de ruimte geeft er op terug te komen. Want nu moeten ze a. hun vergrijp én b. hun leugen toegeven. Dat wordt ze niet makkelijker gemaakt als jij er op blijft hameren hoe erg liegen is.

Pijnlijk

Het is erg pijnlijk als er tegen je gelogen wordt. Je voelt je niet serieus genomen, niet gezien en gerespecteerd of je gaat denken dat je kinderen je blijkbaar zo eng vinden dat ze geen fouten mogen maken. Iedereen baalt er van als mensen tegen je liegen. En dan ben jij nog hun ouder. Als ze dit flikken bij een baas, of een partner, dan hebben ze later echt een probleem.

En toch, hun leugens hebben niks met jou te maken. Je doet het hartstikke goed. Ze schieten er alleen vaak automatisch in en komen er dan moeilijk weer uit. Doe zelf even een stap achteruit en geef ze dus, door niet zo door te zagen over Liegen, juist de ruimte om weer eerlijk te zijn.

Kortom:

1. Leer je kind het verschil tussen sociaal geaccepteerde leugens en leugens die echt niet kunnen.
2. Creëer een omgeving waar mensen fouten mogen maken en weer recht kunnen zetten. Geef zelf het voorbeeld en zorg er voor dat je je puberkind eerst erkent voor openheid, dan samen een oplossing zoekt en later de consequenties bespreekt.
3. Vertel je kind letterlijk dat jij wel blijft staan als hij/zij/hen hun zorgen willen delen. “Je weet dat je altijd alles aan me kunt vertellen, hè?” is niet genoeg. Geef ze echt het vertrouwen dat jij het wel aan kunt, door het te zeggen en door er niet nog dagenlang op terug te komen.
4. Doe niet al te moeilijk over liegende pubers. Het heeft niks met jou te maken, het wordt vanzelf beter als hun brein volwassener wordt en hoe minder gewicht je aan De Leugen hangt, hoe meer ruimte je ze geeft om juist hun leugen toe te geven. 

Kleine disclaimer

Ik heb het nu wel over huis, tuin en keukenleugens. Over wel of geen huiswerk gemaakt, thuiskomtijd, wel of geen snoep gepakt uit de kast en dergelijke. Soms verbergen leugens iets diepers, met name als het om verslavingen gaat of als andere volwassenere mensen de kinderen opleggen het ‘vooral niet te vertellen’. In dat soort gevallen is het echt handig om advies te vragen van experts. Je kunt altijd zelf een afspraak maken met je huisarts om je zorgen voor te leggen, die kan je de weg wijzen verder.

Maar voor de gemiddelde leugen zijn bovenstaande punten een prachtig uitgangspunt. Maak het niet te zwaar, het ligt niet aan jou, het wordt vanzelf ook beter. En maak er een paar weken later eens een grap over. Er zijn ergere dingen.”

Op 15 mei geeft pubercoach Femke Wester een gratis online lezing over Pubers en Liegen.

Femke Wester

Wil je meer adviezen lezen van pubercoach Femke Wester? Lees hier haar adviezen op de uitdagingen in de opvoeding van pubers.

1. Zo leren we volgens pubercoach Femke Wester onze puberzoons wat seks is.
2. Lees hier waarom het volgens pubercoach Femke Wester niet werkt als puber zegt beter zijn of haar best te gaan doen op school.
3. Lees hier de volgens pubercoach Femke Wester drie belangrijkste tips voor examenstress.
4. Lees hier hoe je volgens pubercoach Femke Wester je introverte puber helpt.
5. Lees hier tien tips om je puber volgens pubercoach Femke Wester te steunen tijdens schoolopdrachten.

Claudia’s WhatsApp-truc ging viral: ‘Ik heb een mini-oplossing bedacht voor puber-ouders’