Sabine van der Spoel Ouderschap 1 nov 2024, 09:03

Leestijd: 6 minuten

‘Hoe pak ik het co-ouderschap aan met mijn lastige ex?’ Orthopedagoog deelt advies 

Of het nu gaat om puberperikelen, opvoeding of de uitdagingen van het ouderschap, lezers van J/M Ouders stellen ons regelmatig vragen. Daarom delen we elke week een dilemma van een lezer. Deze week legt Miranda (45) haar dilemma voor: “Mijn ex komt gemaakte afspraken vaak niet na, hoe kan ik het co-ouderschap verbeteren?” 

“Voordat mijn ex-man en ik uit elkaar gingen, leefden we meer als broer en zus. We wisten allebei dat het er voor ons niet meer in zat, maar in eerste instantie wilden we bij elkaar blijven voor onze zoon. Toen we allebei merkten dat dit niet werkte, wilden we de scheiding zo soepel mogelijk laten verlopen voor onze achtjarige zoon. We stelden een duidelijk ouderschapsplan op met duidelijke afspraken: van de zorgverdeling tot vakanties en belangrijke beslissingen over school.” 

Stroef co-ouderschap

“Ons ouderschapsplan leek een prachtige basis te vormen. We hielden ons allebei aan de afspraken en als een van beiden een dag met onze zoon wilde omwisselen, dan hadden we daar goed contact over. Tot een paar maanden na de officiële scheiding. Mijn ex kwam onze zoon te laat ophalen en brengt hem met regelmaat een halve dag eerder terug. Mijn eigen plannen vallen daardoor continu in duigen.

Natuurlijk heb ik geprobeerd mijn ex aan te spreken op zijn gedrag. Gedurende ons huwelijk was hij altijd voor rede vatbaar, maar van deze eigenschap is weinig over. Zo had ik me het co-ouderschap niet voorgesteld. Als ik hem erop aanspreek wanneer hij onze zoon ophaalt, reageert hij kortaf. Op appjes hoef ik helemaal geen antwoord te verwachten. Die negeert hij met regelmaat. Het frustreert me enorm. Ik wil geen ruzie met hem maken, maar ik voel me behoorlijk machteloos. Moet ik strenger zijn, of moet ik het maar laten gaan om de goede vrede omwille van onze zoon te bewaren? 

Tips van een orthopedagoog 

Het is logisch dat een ouder gefrustreerd raakt wanneer de ander zich niet aan de gemaakte afspraken houdt. Orthopedagoog Loes Waanders raadt aan om jullie gezamenlijke prioriteit voorop te stellen: het welzijn van jullie kind. “Probeer in elke situatie het perspectief van het kind centraal te stellen. Dit helpt je om uit de verwijtende modus te raken over wat jij belangrijk vindt versus wat je ex-partner belangrijk vindt. Wat is voor jullie kind belangrijk?” 

Gemaakt afspraken naleven

Houdt een ex-partner zich niet aan de gemaakte afspraken? Waanders raadt aan om dan te achterhalen waar het misgaat. “Blijkt het iets te zijn wat je kunt veranderen of waar jij invloed op hebt? Dan kun je daar wat mee. Is een bepaalde afspraak bijvoorbeeld onduidelijk? Dan kun je voor opheldering zorgen.” Helaas zijn er ook scenario’s waarin het probleem volledig bij de partner lijkt te liggen, wat het co-ouderschap bemoeilijkt. “Probeer dan je verwachtingsmanagement bij te stellen en te kijken wat nodig is om zaken die voor je kind belangrijk zijn samen geregeld te krijgen.” 

Idealiter kom je er samen met je partner uit. Als dit niet lukt, kun je een neutrale derde partij overwegen. “Als zaken telkens mislopen, kan het fijn zijn om een mediator in te schakelen die helpt om de afspraken in goede banen te leiden. Een neutraal gesprekspersoon kan vanuit het belang van het kind constructieve afspraken helpen maken en kan helpen om (communicatie)problemen te doorbreken. Dit kan lastig zijn om zelf te doen als je hoog in je emotie zit.” 

Aan jezelf denken

Natuurlijk wil je het allemaal goed doen voor je kind, maar je mag (of eigenlijk: moet) ook aan jezelf denken. Ten eerste is het belangrijk om je eigen grenzen te bewaken. “Wees helder over je eigen grenzen in de communicatie met je ex-partner”, raadt Waanders aan. “Je mag grenzen stellen om jezelf emotioneel te beschermen, zoals het beperken van contact tot e-mailberichten in plaats van directe gesprekken (waar het kind bij is). Plan een gesprek met je partner op een moment dat je daarna voldoende tijd hebt om weer op te laden, als je weet dat het veel energie kost.”

Ten tweede is het belangrijk om je niet schuldig naar je kind toe te voelen over de ouder die zich niet aan de afspraken houdt omtrent jullie co-ouderschap. “Veel ouders ervaren dit schuldgevoel. Zij hadden hun kind graag een andere ouder gegund. Voel je niet schuldig over wat je kind misschien mist in de relatie met de andere ouder, maar richt je in plaats daarvan op wat jij kunt bieden. Geef jouw kind die liefde, voorspelbaarheid, veiligheid en stabiliteit die hij wellicht mist bij de andere ouder.” 

Hoe vervelend de situatie ook is voor jezelf, je wilt niet dat je kind er de dupe van wordt. Daarom een paar praktische tips om het voor je kind zo soepel mogelijk te navigeren:

Erken de emoties van je kind

“Als je kind merkt dat afspraken worden gemist, erken dan het verdriet of de teleurstelling. “Ik zie dat je het lastig vindt dat papa vandaag niet kan komen, dat begrijp ik”, is een manier om dat te doen. 

Probeer emoties en irritaties voor jezelf te houden

“Wees empathisch naar je kind zonder je boosheid op je ex-partner te uiten, en praat respectvol over je ex. Dit geeft je kind de ruimte om zijn gevoelens te verwerken zonder extra emotionele lading. Je kind kan anders geneigd zijn om zijn gevoelens voor zich te houden als hij ziet dat het jou raakt. Probeer voor ogen te houden dat je een belangrijke steun kunt zijn voor je kind, en dat je die rol behoudt door niet te veel je mening of irritatie te delen.” 

Bespreek lastige zaken zonder je kind erbij

Als bepaalde zaken snel tot irritatie of verhitte momenten leiden, bespreek dit dan alleen met je ex als je kind daar niet bij is. “Dit om te voorkomen dat een kind zich verantwoordelijk gaat voelen voor de sfeer tussen ouders of het gevoel krijgt dat het aan hem ligt. 

Raak je toch emotioneel over de situatie waar je kind bij is, leg het dan uit 

“Je bent niet van steen en het is ok als je toch emotioneel wordt waar je kind bij is. Benoem het verdriet, maar geef ook aan dat je goed voor jezelf kunt zorgen. Een kind is loyaal aan een ouder en zal de neiging hebben om de ouder te willen beschermen. “Ik ben even verdrietig. Dat gevoel is er nu, maar gaat ook zo voorbij. Ik kan goed voor mezelf zorgen.”

Loes Waanders

Loes Waanders is orthopedagoog en specialiseert zich in ontspannen ouderschap. Ze helpt ouders die zoeken naar meer rust in de opvoeding en werk-gezinsbalans. 

Yvette en Jurgen trouwden toen ze nog maar 21 jaar waren. Hoe vaak ze het ook een nieuwe kans gaven, het ging niet meer. “Sinds we gescheiden zijn hebben we een veel betere band. We gaan zelfs met z’n vieren op vakantie.”

Is het raar dat ik niet van mijn bonuskinderen houd? Stiefexpert geeft antwoord