Lisa van den Akker Nieuws 5 sep 2022, 10:57

Leestijd: 3 minuten

Alcohol zit in 1 op de 5 filmpjes die tiener op TikTok ziet

Dat kinderen van alles zien op TikTok – ook dingen die niet voor hun leeftijd bestemd zijn – wist je misschien wel. Van gevaarlijke challenges tot WarTok; TikTok is niet altijd een veilige plek voor kinderen. Zo toont ook een experiment aan van journalistiek onderzoeksplatform Pointer van de KRO-NCRV. Hieruit blijkt namelijk dat er alcohol te zien is in één op de vijf filmpjes die tieners op TikTok bekijken.

Onderzoeksjournalisten van Pointer openden een TikTok-account als de fictieve 13-jarige Noah en scrolden een uur lang op het sociale media-platform. Ze voerden zoekopdrachten in als ‘drank challenge’ en ‘drankjes mixen’ om het algoritme van TikTok te voeden en kregen in een uur tijd ruim 200 video’s te zien met drank.

Invloed op het drinkgedrag

“Zelfs een onschuldige post, waarin alcohol gewoon op tafel staat, bleek de kans dat jongeren gaan drinken te verhogen en dit soort posts zijn veel extremer,” vertelt Hanneke Hendriks van de Radboud Universiteit in een interview met presentator Teun van de Keuken. Zij deed onderzoek naar wat jongeren op sociale media zagen aan alcoholposts én wat ze vervolgens dronken. “Als je dit vaak tegenkomt, ga je het normaal vinden. En jongeren zijn heel gevoelig voor sociale normen. Ze gaan het nadoen”, stelt ze.

Reclame of niet?

Op tv zal een dertienjarige dan ook niet zo snel alcohol zien. Om kinderen te beschermen is marketing voor alcohol tussen 6 en 21 uur op radio en tv namelijk verboden. Voor sociale media is zo’n wettelijk verbod er echter niet. Ook is het onduidelijk of sommige filmpjes onder ‘reclame’ vallen of niet. De alcoholindustrie zegt in ieder geval dat zij geen reclame maken op TikTok en ook TikTok geeft aan dat alcoholreclame verboden is op hun platform. TikTokker Feest DJ Maarten die video’s maakt met de naam ‘Shotje van de week’ zegt erover tegen Pointer: “Was het maar waar dat ik ervoor betaald kreeg.” Hij maakt de video’s vooral voor zijn eigen naamsbekendheid en weet dat ook minderjarigen het zien: “Heb je dan een maas in de wet te pakken of doe je gewoon wat je leuk vindt?”

@feestdjmaarten #shotjevandeweek #feestdjmaarten #hetheinekencafe #playadelingles #zomer #shots #shots #fireman #firemanshot #vakantie #spanje #spanje2022 #vakantie2022 #drank #flugel #coctail #drinken #dronken ♬ origineel geluid – feestdjmaarten

“Dit is dramatisch”, zegt staatssecretaris Volksgezondheid Maarten van Ooijen. Hij probeert in lijn met het Preventieakkoord het alcoholgebruik onder tieners juist rigoureus omlaag te brengen, omdat het schadelijk is voor het ontwikkelende brein. “Dat kinderen dit zien, moeten we niet willen.” Van Ooijen gaat ernaar kijken, maar is weinig hoopvol: “Het is praktisch heel ingewikkeld in een online social media-omgeving om dit terug te dringen. Het wordt dus niet eenvoudig om dit uit de tijdlijn van kinderen te krijgen.”

Wat zegt TikTok?

Volgens TikTok is alcoholreclame op het platform verboden, juist omdat er zoveel kinderen op zitten. Mocht een videomaker dus betaald worden om alcohol te laten zien dan gaat hij tegen de richtlijnen van het platform in en kunnen gebruikers de video flaggen (melden als ongepast of gevaarlijk, red.) Als de persoon in beeld echter meerderjarig is en alcohol drinkt (zonder dat het reclame is), dan is het volgens TikTok legaal en zal het platform ook geen maatregelen nemen.

Pointer is zondag 11 september te zien om 22.10 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.

Ongewenste naaktfoto’s: kwart van basisschoolleerlingen heeft te maken met online shaming