Janneke Juffermans Opvoeden 9 jun 2023, 07:38

Leestijd: 5 minuten

4 signalen dat je er teveel bovenop zit

Je wilt het zó graag goed doen. Dus praat je met je kind over de onderwerpen die je belangrijk vindt, stel je vragen en maak je afspraken. Maar wanneer ga je te ver? Wanneer slaan goede bedoelingen om in overdreven bemoeienis? vier signalen dat je er teveel bovenop zit.

Stel, je wilt heel graag voorkomen dat je dochter onzeker wordt van de perfecte plaatjes op social media. Je kunt daar bijvoorbeeld met haar over praten, je kunt haar zelf volgen (en iedereen die zij volgt) om een beeld te krijgen van wat ze krijgt voorgeschoteld, je kunt haar telefoon regelmatig bekijken.

Het wankele evenwicht tussen bijsturen en loslaten

Voor welke manier je kiest, verschilt per persoon. Maar onthoud dat overdrijven – er teveel bovenop zitten – nooit goed is. Natuurlijk wil je het beste voor je kind en let je op de veiligheid. En het is goed om een betrokken ouder te zijn, want dat is belangrijk voor jullie band.

Maar als de betrokkenheid té groot is, kunnen kinderen onzeker en angstig worden. Sta je als moeder bijvoorbeeld handenwringend onder de boom, om te kijken of je kind er niet uitvalt? Of laat je het klimmen omdat je weet: zo leert hij of zij risico’s inschatten, dit is goed voor het zelfvertrouwen (en kijk je daarom maar bewust de andere kant uit)?

Angstig en onzeker

Dat te veel bemoeienis leidt tot angstige, onzekere kinderen, blijkt uit verschillende onderzoeken. Zo laat een Amerikaans onderzoek zien dat studenten met ‘helikopterouders’ (overbezorgde ouders) minder tevreden zijn met hun leven.

Zij zijn opgegroeid met het gevoel dat hun ouders nooit genoeg vertrouwen hadden in hen. Daardoor durfden ze ook minder op zichzelf te vertrouwen. Bovendien bleek het invloed te hebben gehad op hun welzijn. Opvallend vaak gaven de studenten die aan het onderzoek meededen aan dat ze zich last hadden (gehad) van angsten of depressie.

Er teveel bovenop zitten

Een vergelijkbaar onderzoek uit 2019 liet dezelfde resultaten zien. Daar kwam ook nog eens uit dat kinderen het risico lopen om minder sociale vaardigheden te ontwikkelen wanneer hun ouders constant overal bovenop zitten. Zij hebben tenslotte nooit geleerd om zelf problemen op te lossen. Ze zijn onzekerder over hun eigen kunnen, ze leren niet om zelf te plannen en hoe ze om moeten gaan met stress en verwarring.

Er worden soms kanttekeningen geplaatst bij dit soort onderzoeken. Want hoe bepaal je nu wat ‘te veel bemoeienis’ is? En wie zegt dat al die verschijnselen veroorzaakt zijn door de overbemoeienis van de ouders?

Je kind loslaten en omgaan met je eigen bezorgdheid: zo doe je het

Schreeuwen langs de lijn

Maar het is hoe dan ook duidelijk dat je kind een hoop kan leren door dingen zelf te doen: risico’s inschatten, omgaan met onzekerheden, sociale vaardigheden en nog veel meer. Ook als je jezelf geen helikopterouder vindt, is het soms lastig om aan te voelen: wanneer zit je er te veel bovenop?

Misschien sta je altijd te schreeuwen langs de lijn tijdens de voetbalwedstrijden van je kind. Misschien maak je – tegen al je voornemens in – soms het huiswerk als je kind gefrustreerd het schrift op de grond heeft gegooid. Of stel, je kind heeft bedacht om een filmavond met vriendjes te organiseren. Hartstikke leuk initiatief, maar op een gegeven moment vind jij jezelf terug op de bank om geschikte films te zoeken.

Vier signalen waarbij je eens kritisch naar jezelf moet kijken:

1. Waar reageer je op? Reageer je op een signaal van je kind, zoals: ‘Mama, het lukt niet!’ of: ‘Ik heb honger’? Of kom je in actie omdat je zélf vindt dat dat nodig is? Als je een vooruit denkende, bezorgde ouder bent, is de kans groot dat je de hele dag al hebt gepland voor je kind en dat je dus al vóórdat je kind iets kan bedenken, klaarstaat met instructies, adviezen en ideeën.

Goedbedoeld, maar doe eens een stapje terug. Let wel, dit is niet hetzelfde als toegeven aan alles wat in het hoofd van je kind opkomt, want er zijn natuurlijk regels en grenzen. Maar probeer eens te ontdekken waar je precies op reageert als je klaarstaat om iets te regelen voor je kind.

2. Je verwacht extreem weinig van je kind. Draag je je peuter liever in plaats van hem zelf te laten lopen? Is je kind 9 jaar oud en smeer je nog steeds het brood? Fiets je speciaal naar school om een vergeten boek langs te brengen zodat je puber niet in de problemen komt? Of denk je dat je kind van 16 nog geen idee heeft waar seks over gaat?

Vaak geldt: laat je kind – binnen de grenzen van wat veilig en verantwoordelijk is – liever zoveel mogelijk zelf aanmodderen zodat het leert van de situatie. Laat het zelf de consequenties dragen.

Zo stel je liefdevol grenzen, zonder te straffen

3. Je reageert sterk (en super snel) op alles wat je kind doet. Misschien ben je constant bij je kind in de buurt, laat je je peuter tijdens het spelen nooit uit oog. Of wil je alles weten over de dag en wie wat heeft gezegd. Misschien bel je meerdere keren om te vragen of alles goed gaat als je 12-jarige alleen met vriendinnetjes op stap is
4. 4. Je bent heel veeleisend. “Niet aanzitten.” “Pas op voor die mevrouw.” “Ga nu eens huiswerk maken.” Hoor je jezelf praten? Natuurlijk zegt iedereen deze dingen weleens, want soms is het nodig om je kind ergens op te wijzen. Maar hoor je jezelf dit bijvoorbeeld al vanaf een afstand roepen (ook waar iedereen bij is), of herhaal je het keer op keer? Vraag jezelf dan eens af of het nodig is, of dat het tijd is om je kind zelf naar een oplossing te laten zoeken.

Andere situaties die misschien herkenbaar zijn: je kunt je niet voorstellen dat je kind terecht een onvoldoende heeft gehaald. Je pusht je kind voortdurend om nóg beter te presteren, of dat nu tijdens het spelen, sporten of op school is: “Vandaag minstens twee keer scoren, he!” Of: “Je moet nu wel echt minstens een acht halen.”

Herken je deze signalen? Probeer dan eens wat meer los te laten. Geef je kind – en jezelf – de ruimte om een eigen leven te hebben.

9 dingen die kinderen graag horen van hun ouders volgens deze gedragsdeskundige